Shkrim nga Paolo Valentino për Corriere della Sera:

Kur i gjetëm para nesh – teksa tanket e Boris Yeltsinit vazhdonin të bombardonin Bielij Dom, pallatin e bardhë të Duma-s ruse – dy drejtuesit e revoltës së armatosur u turbulluan.

Njëri, gjenerali Aleksandër Rutskoi, i cili dy javë më parë e kishte shpallur veten president të Rusisë, me kallashnikov në dorë, ishte si në kthetrat e një deliri.

Foli rrëmbyeshëm, me fytyrë të skuqur, zë të çjerrë dhe të ngjirur.

Tjetri, presidenti i Parlamentit, Ruslan Khasbulatov, ishte meit, i paqëndrueshëm, i flashkët dhe kishte vështirësi në formulimin e fjalive.

Por një gjë ishte e qartë për mua dhe Enrico Franceschini, një mik i ngushtë dhe korrespondent i La Repubblicas, me të cilin ishim gjetur pjesërisht nga fati, pjesërisht nga pamaturia rinore, në zemër të asaj drame që po tërhiqte vëmendjen e botës.

Dy krerët e revoltës donin të dilnin të gjallë, bashkë me besnikët e tyre, familjarët që i kishin ndjekur, qindra burra e gra që i kishin mbështetur në ato pesëmbëdhjetë ditë çmendurie.

E gjitha nisi në verë.

Në rrezik ishte fati i reformave liberale të nisura nga Yeltsin, përpjekja e parë reale në 70 vjet për të krijuar një ekonomi tregu, me shpërthimin e madh të privatizimit më të madh në histori.

Kjo, duke çmontuar përgjithmonë centralizmin sovjetik.

Por kishte një problem: demokracinë.

Ai Parlament në fakt ishte zgjedhur lirisht dhe, ndonëse ende i mbushur me njerëz të shquar, burokratë dhe komunistë nostalgjikë, e kishte ndihmuar “Corvo Bianco” për të mposhtur sistemin e vjetër dhe likuidojë Bashkimin Sovjetik.

Por përballë terapisë së shokut të kryeministrit Yegor Gaidar, të frymëzuar nga djemtë amerikanë të Harvardit të udhëhequr nga Jeffrey Sachs, Duma e kishte ngadalësuar, duke e bllokuar atë.

Yeltsin kishte reaguar dhe prej aty lindi revolta.

Presidenti rus fillimisht kishte hezituar, duke vuajtur refuzimin e Parlamentit për të pranuar diktatin e tij.

Pastaj u shfaq thuajse i përhumbur, përballë deklaratave të Rutskoi dhe Khasbulatov dhe rebelimit të armatosur, i cili e kishte shndërruar ndërtesën në një kështjellë.

Në atë të hënë të çuditshme vjeshte me diell, kur dukej se fuqia e tij po lëkundej, Yeltsin kishte nxjerrë një grusht të hekurt, duke urdhëruar gjeneralin Pavel Graçev – njeriun që e kishte shpëtuar në grushtin e shtetit të gushtit 1991, dhe për këtë ai ishte shpërblyer nga Ministria e Mbrojtjes – për të sulmuar Parlamentin me T-72 të frikshëm.

Nuk ishte thjesht një intervistë me mua dhe Franceschinin.

Rutskoi dhe Khasbulatov na dhanë gjithashtu një mesazh: ata donin që “ambasadorët perëndimorë” të garantonin dorëzimin e tyre, sepse e dinin që Kremlini kishte dhënë urdhër për të qëlluar në sy.

Dhe kur dolëm, duke kaluar korridoret e errëta plot me të plagosur dhe kufoma, u vërsulëm në zyrën e Corriere della Sera.

Asokohe nuk kishte celularë.

Thirrëm nga telefoni fiks ambasadorin italian në Moskë, Federico di Roberto, për t’i thënë atij.

Diplomati ynë ra menjëherë në kontakt me ministrin e Jashtëm të atëhershëm, Beniamino Andreatta, në ato orë në Luksemburg për një takim me kolegët e tij evropianë.

Ka qenë kreu i Farnesinës që ka nisur ndërmjetësimin, i cili shkoi mirë: në mbrëmje, krerët e revoltës u larguan nga pallati të sigurt, të shoqëruar nga ambasadorët e Francës dhe të Mbretërisë së Bashkuar.

Ata i çuan në Matrosskaya Tishina, burgu i Moskës, ku, siç zbuloi Demetrio Volcic, mbetën pa ushqim sepse ishte tepër vonë dhe racionet ishin shpërndarë.

Patëm disa vështirësi për t’i bindur gazetat se kishim një çështje të madhe në duar.

Alessio Vinci, asokohe një producent shumë i ri në CNN, na shpëtoi duke na ftuar të jetonim në çatinë e selisë së tyre me pamje nga Bielij Dom.

Ato dhjetë minuta “live nga Moska”, parë në të gjithë botën, hapën faqen e parë për ne.

Kanë kaluar 30 vjet që nga 4 tetori 1993.

Dhe unë jam gjithnjë e më i bindur se, në atë ditë, Rusia demokratike dhe e brishtë që sapo kishte dalë nga fundi i BRSS-së e humbi pafajësinë.

Që andej nisën vitet ‘90 të vrullshme të kapitalizmit të egër, korrupsionit të përhapur, krimit dhe varfërisë së shfrenuar.

Nga atje filloi shëmbëlltyra zbritëse e Yeltsinit, i cili shtatë vjet më vonë do t’ia dorëzonte frenat e vendit një farë Vladimir Putinit.

Paçka se të diktuara nga dëshira e kuptueshme për të shpëtuar reformat, ato të shtëna topash kundër një Parlamenti të zgjedhur në mënyrë demokratike përbënin një cenueshmëri nga e cila Rusia nuk e ka marrë kurrë veten.

Marrë nga “Corriere della Sera”, përshtatur për “Albanian Post”.