Fushata parazgjedhore në ShBA ndiqet me vëmendje edhe në Ballkanin Perëndimor. Edhe pse vendet e rajonit nuk presin që politika e jashtme amerikane ndaj tyre të ndryshojë rrënjësisht kushdo që të bëhet banuesi i ri i Shtëpisë së Bardhë, secila prej tyre ka ende të preferuarat e saj.

Ndërsa në Kosovë dhe Bosnje-Hercegovinë, më saktësisht entitetin e Federatës së BeH-së, duan fitoren e kandidatit demokrat si garantues i sovranitetit dhe integritetit territorial të këtyre dy vendeve, në Serbi dhe Republika Srpska, shumica dërrmuese është në favor të Donald Trump.

Në Mal të Zi tabloja është më plot ngjyra, ndonëse duket se shumica po anon drejt Trump.

Është plotësisht e qartë se asnjë nga vendet që janë të rëndësishme për Ballkanin Perëndimor, domethënë anëtarët e BE-së, SHBA-të apo Kanadaja, nuk do të tërheqin njohjen e pavarësisë së Kosovës dhe as nuk do të ndryshojnë qëndrimet e tyre thelbësore në politikën e jashtme, tha një bashkëpunëtor hulumtues i Instituti për Shkenca Humane i tha Radios Evropa e Lirë në Vjenë, Ivan Vejvoda.

“Tani pritshmëritë në Beograd janë më realiste dhe më të kujdesshme, pa vënë baste për njërin apo tjetrin kandidat, në kontrast me kryeministrin hungarez Viktor Orbán, i cili është plotësisht i përkushtuar ndaj idesë se Trump do të fitojë, si dhe mënyrës se si Trump e përqafoi Orbanin”, thekson Vejvoda.

Marrëveshja e Uashingtonit mbeti vetëm në letër

Gjatë vitit 2018 ishte në rrezik shkëmbimi i territoreve ndërmjet Serbisë dhe Kosovës, si një mënyrë për të normalizuar marrëdhëniet e tyre.

Edhe pse administrata Trump nuk e ka miratuar zyrtarisht këtë iniciativë, Këshilltari i atëhershëm i Sigurisë Kombëtare John (John) Bolton la të kuptohej në 2018 se ai mund të përfshihej në të “nëse rrethanat e kërkojnë”.

Megjithatë, në Bashkimin Evropian, në radhë të parë në Gjermani, u argumentua se kjo do të shkaktonte probleme edhe më të mëdha në rajon me rrezikun e një ndryshimi zinxhir të kufijve. Në fund, administrata Trump e braktisi këtë ide.

Më pas, në fillim të shtatorit 2020 – dy muaj para zgjedhjeve presidenciale në SHBA – administrata Trump ndërmjetësoi nënshkrimin e marrëveshjes për normalizimin e marrëdhënieve ekonomike ndërmjet Serbisë dhe Kosovës.

Ky dokument parashikonte njohjen reciproke të Kosovës dhe Izraelit dhe zhvendosjen e ambasadës serbe nga Tel Avivi në Jerusalem.

Mirëpo, nga ky dokument është zbatuar vetëm dispozita për njohjen reciproke të Kosovës dhe Izraelit dhe Serbia nuk e ka zhvendosur ambasadën e saj sepse, siç ka thënë Aleksandar Vuçiq, “interesat (të Serbisë) kanë ndryshuar që nga momenti kur Izraeli e njohu pavarësinë e Kosovës”.

Projektet e tjera – si autostrada e paqes Nish-Prishtinë, ndarja e liqenit të Gazivodës – mezi kanë filluar.

Projekti “Mini Shengen”, më vonë “Ballkani i Hapur”, i cili u iniciua nga Serbia, Shqipëria dhe Maqedonia e Veriut, më së shumti vdiq sepse Kosova, Mali i Zi dhe Bosnja e Hercegovina nuk iu bashkuan.

Administrata e Bidenit është më evropiane

Ndryshe nga administrata Trump, e cila shpesh ishte në kundërshtim me qasjen e Bashkimit Evropian në Ballkan, ekipi i Biden u përpoq të sinkronizonte aktivitetet me Brukselin në mbështetje të integrimit evropian të rajonit, si dhe zgjidhjen e çështjeve kyçe, kryesisht në negociata. për normalizimin e marrëdhënieve ndërmjet Beogradit dhe Prishtinës.

Në vitin 2021, SHBA vendosi sanksione ndaj biznesmenit kontrovers nga Kosova, Zvonko Veselinović dhe 13 serbëve të tjerë. Më vonë, te lideri i Republika Srpska, Milorad Dodik, për shkak të aspiratave të tij secesioniste.

Megjithatë, përkundër kritikave të organizatave të ndryshme ndërkombëtare për shkeljen e normave demokratike, Biden ftoi përfaqësuesit e Serbisë në Samitin e parë për Demokraci në vitin 2021, megjithëse Ambasada Amerikane në Beograd njoftoi se nuk do të bëhej, por më pas pati një kthesë sepse është dërguar ftesa në Kosovë.

Vejvoda thekson se administrata aktuale amerikane është më evropiane dhe më e kualifikuara kur bëhet fjalë për njohjen e kushteve në Kontinentin e Vjetër.

“Nga Presidenti Biden te Sekretari i Shtetit (Anthony) Blinken që flet frëngjisht, pastaj ndihmës sekretari O’Brien (James O’Brien), i cili ka qenë i përfshirë në çështjet e Ballkanit që nga Rambuje dhe Dejtoni, – thotë Vejvoda.

Sipas tij, administrata aktuale amerikane është e përkushtuar ndaj qëllimit të integrimit të Ballkanit Perëndimor në BE në mënyrë sa më efikase dhe të shpejtë.

“Kjo është sigurisht e rëndësishme në funksion të agresionit rus kundër Ukrainës, prandaj çështja e zgjerimit të Bashkimit Evropian është kthyer në qendër të vëmendjes dhe është bërë një nga prioritetet e politikës euroatlantike. Prandaj, unë Mendoni se nëse mbetet një president demokratik ose president (i SHBA), do të jetë vendimtare sipas kodit që Ukraina është më e rëndësishmja, dhe nën këtë kapak pastaj vjen zgjerimi – Moldavia, ndoshta Gjeorgjia – dhe Ballkani Perëndimor është sigurisht. pjesë e këtyre përpjekjeve”, thotë Vejvoda.

Ai saktëson se në lojë është edhe pranimi i skeduar, se “rajoni është sa më afër Perëndimit”.

“Ne duhet të kujtojmë vazhdimisht gjeografinë e Ballkanit Perëndimor, d.m.th., gjeopolitikën dhe gjithashtu gjeoekonominë. Jemi të rrethuar nga anëtarët e BE-së dhe NATO-s. Ekonomikisht, ne varemi në një masë shumë më të madhe nga perëndimi, pavarësisht nga kinezët. investime, të cilat nuk janë të papërfillshme”, saktëson Vejvoda.

Ai shton se shumë do të varet nga vetë vendet e rajonit se deri në çfarë mase do të nisin me gjithë zemër reformat.

Pavarësisht ngadalësisë së integrimit evropian të Ballkanit Perëndimor, ideja për t’u bashkuar me tregun e përbashkët tani po merr rëndësi.

“Unë mendoj se është një këndvështrim racional i BE-së që të mos ketë një qasje bardh e zi. Ka një zonë të madhe ngjyrash gri ku duhet theksuar ndikimi i Rusisë, Kinës etj., dhe ka një mënyrë që këto vende të bisedojnë në tryezën e Brukselit për shumë tema, por ende nuk janë anëtarë të plotë të BE-së”, thekson Vejvoda, duke shtuar se në këtë kuptim angazhimi i Shtëpisë së Bardhë mund të jetë një ndihmë e madhe.

SHBA nuk do të lejojë shpërbërjen e Bosnjë-Hercegovinës

Në rastin e fitores së kandidatit demokrat, u përmend mundësia e organizimit të ndonjë varianti të Dayton 2 vitin e ardhshëm në 30 vjetorin e miratimit të Marrëveshjes origjinale të Dejtonit, me qëllim forcimin e shtetësisë së BeH dhe parandalimin e shkëputjes. aspiratat e Republika Srpska.

Vejvoda beson se nuk do të ketë ndryshim në qëndrimin e Uashingtonit, kushdo qoftë në pushtet.

“Dhe nëse Trump fiton, synimet secesioniste në Bosnjë dhe Hercegovinë do të shihen shumë negativisht në SHBA, sepse tre dekada u investuan në unitetin e saj për të siguruar stabilitetin në Ballkan. Dejtoni është një lloj premtimi i politikës amerikane. Unë nuk e bëj këtë. Shihni se administrata Trump do të ndryshonte diçka atje, përkundrazi, do të kishte një qëndrim negativ ndaj destabilizimit që do të shkaktonte një kërkesë për shkëputje ose një kërkesë për një qëndrim të pavarur të Republikës Srpska”.