Shkruan: Prof. dr. Fejzulla BERISHA

Në kontekstin e liberalizimit të vizave për qytetarët serbë me pasaporta të lëshuara nga regjimi i Serbisë dhe ndikimin që kjo mund të ketë mbi sovranitetin e Kosovës, është e rëndësishme të shqyrtohen disa aspekte kyçe. Nëse liberalizimi i vizave lejon qytetarët serbë të udhëtojnë dhe të veprojnë në Kosovë pa pengesa, kjo mund të shihet si një ndërhyrje e regjimit të Beogradit në territorin e Kosovës, duke rritur ndikimin e Serbisë në këtë territor. Kjo mund të shkaktojë shqetësime në lidhje me sovranitetin e Kosovës dhe integritetin territorial të saj. Megjithatë, çdo situatë e tillë duhet të shqyrtohet në kontekstin e marrëveshjeve ndërkombëtare dhe marrëveshjeve bilaterale që mund të jenë në fuqi, si dhe ndihmën e institucioneve ndërkombëtare që mund të ofrojnë një pasqyrë më të qartë mbi ndikimet dhe rregullat përkatëse, dhe jo të ndërhyjnë në mënyrë flagrante BE në çështjet e sovranitetit të Kosovës dhe disa çështjeve të tjera.

Liberalizimi i vizave për qytetarët serbë me pasaporta serbe në territorin e Kosovës është një çështje komplekse që ndikon në dialogun mes Kosovës dhe Serbisë. Ky proces mund të përballojë disa sfida dhe ndikime negative në marrëdhëniet ndërmjet dy vendeve:

1. Përkeqësimi i Marrëdhënieve Politike: Liberalizimi i vizave mund të kontribuojë në tensionimin e marrëdhënieve ndërmjet Kosovës dhe Serbisë, duke shkaktuar shqetësime në lidhje me kontrollin e kufijve dhe sigurimin e territorit.

2. Probleme me Identitetin dhe Statusin: Nën ombrellën e liberalizimit të vizave, Serbia me pasaportat serbe të lëshuara nga regjimi i Beogradit, e të liberalizuara nga BE, po kjo Serbi, mund të krijojnë situata që prekin statusin e Kosovës, duke e sfiduar legjitimitetin e autoritetit të Kosovës mbi territorin e saj.

3. Ndikimi në Dialogun Kosovë-Serbi: Çështjet e lidhura me liberalizimin e vizave mund të përdoren si argumente për të kritikuar ose për të penguar përparimin në dialogun mes dy vendeve. Në përgjithësi, këto aspekte mund të ndikojnë negativisht në përparimin e dialogut dhe në ndërtimin e marrëdhënieve të qëndrueshme dhe të mirëkuptueshme mes Kosovës dhe Serbisë.

Për të kuptuar më mirë ndikimin e liberalizimit të vizave për pasaportat serbe në territorin e Kosovës dhe se si kjo ndikon në sovranitetin e Kosovës dhe dialogun ndërmjet Kosovës dhe Serbisë, është e nevojshme të shqyrtohen disa aspekte kyçe:

1. Sovraniteti i Kosovës:

Liberalizimi i vizave për pasaportat serbe mund të krijojë një situatë të komplikuar në lidhje me kontrollin e kufijve dhe të drejtën për të mbikëqyrur hyrjet dhe daljet nga territori i Kosovës. Kosova shpalli pavarësinë në vitin 2008 dhe, për shumë vende, është njohur si shtet i pavarur.
Megjithatë, për shkak të statusit të diskutueshëm të Kosovës, veprime të tilla mund të ndikojnë në mënyrën se si trajtohet sovraniteti i saj në praktikë. Nëse serbët që përdorin pasaporta serbe hyjnë dhe qarkullojnë në Kosovë më lehtësisht, kjo mund të duket si një sfidë për autoritetet kosovare në menaxhimin dhe kontrollin e territorit të tyre.

2. Politika e BE-së:

BE ka një politikë të qartë për liberalizimin e vizave për shtetet e Ballkanit Perëndimor që përmbushin kriteret e kërkuara. Megjithatë, kjo politikë duhet të balancohet me kërkesat për stabilitetin dhe sigurinë në rajon. Në këtë kontekst, BE duhet të shqyrtojë nëse liberalizimi i vizave për pasaportat serbe do të kontribuonte në përmirësimin e marrëdhënieve ndërmjet Kosovës dhe Serbisë, apo nëse do të shtonte tensionet dhe sfidat e reja.

3. Dialogu ndërmjet Kosovës dhe Serbisë:

Procesi i dialogut ndërmjet Kosovës dhe Serbisë është i ndërlikuar dhe kërkon vigjilencë dhe koordinim të ndërsjellë BE-Kosovë. Liberalizimi i vizave mund të ndikojë në këtë proces në dy mënyra: si një mundësi për të forcuar marrëdhëniet ndërmjet dy palëve, ose si një faktor që mund të krijojë më shumë tensione dhe mosmarrëveshje. Kjo e fundit ndikon në mosmarrëveshje dhe në ngritjen e tensioneve që janë të brishta, me tendencë përkeqësimi.

4. Menaxhimi i kufijve dhe zbatimi i ligjit:

Një nga shqetësimet kryesore për Kosovën është se liberalizimi i vizave mund të ndikojë në aftësinë e saj për të menaxhuar kufijtë dhe për të zbatuar ligjin në territorin e saj. Kjo mund të kërkojë masa të shtuara për kontrollin e kufijve dhe për të siguruar që qytetarët dhe të huajt respektojnë Kushtetutën e Republikës së Kosovës, ligjet dhe rregullat tjera që janë në fuqi

5. Reagimi i pushtetit të Republikës së Kosovës:

Në këtë situatë, reagimi i pushtetit të Republikës së Kosovës është shumë i rëndësishëm. Kosova mund të kërkojë garanci dhe mbështetje ndërkombëtare për të ruajtur shtrirjen territoriale të pushtetit të Republikës së Kosovës, territor i njohur ndërkombëtarisht. Në këtë kontekst, është e drejtë të theksohet se ndihma ndërkombëtare dhe reagimi i qeverisë së Kosovës janë të rëndësishëm për të përballuar situata të tilla. Pasiguria që lind nga lëshimi i dokumenteve për qytetarët që kanë lindur dhe jetojnë në Kosovë mund të konsiderohet si një ndërhyrje e paprecedent në sovranitetin e Kosovës dhe të ndikojë në procesin e dialogut Kosovë-Serbi.

Politika aktuale e Bashkimi Evropian ndaj Serbisë është komplekse dhe ka shumë aspekte. Megjithatë, disa mund të shohin se është e përkëdhelshme për shkak të përpjekjeve për të inkurajuar stabilitetin dhe reformën në Serbi përmes një politike të integrimit dhe bashkëpunimit. BE-ja zakonisht e inkurajon dialogun dhe negociatat si mjetet kryesore për zgjidhjen e mosmarrëveshjeve dhe përparimin në procesin e anëtarësimit.

Politika e BE-së shpesh përballet me sfida dhe kritika në lidhje me mënyrën se si e trajton situatën në Kosovë dhe Serbi. Ndërsa BE-ja synon të inkurajojë përparimin dhe stabilitetin përmes sanksioneve ose masave të tjera, disa mund të ndihen se këto masa janë të pashembullta ose jo të drejta për shkak të ndikimeve të ndërsjella në rajon. Situata në Kosovë dhe në raportet ndërmjet Kosovës dhe Serbisë është e ndërlikuar dhe shpesh kërkon një balancë të ndjeshme të interesave dhe politikave. Pjesa më e madhe e kritikave ndodhet në mënyrën se si këto politika janë implementuar dhe nëse janë në përputhje me parimet e drejtësisë dhe objektivitetit.

Angazhimi i konsekuent i komunitetit ndërkombëtar dhe reagimi më i fortë i pushtetit të Republikës së Kosovës mund të ndihmojnë në menaxhimin e situatës dhe në ruajtjen e integritetit të saj territorial përballë veprimeve të Serbisë dhe qëndrimeve të SHBA, BE-së ndaj shtetit të Republikës së Kosovës.