Sulmet befasuese të kryengritësve në veriperëndim të Sirisë mund të tërheqin vëmendjen e disa nga trupave ruse larg nga lufta e tyre e vazhdueshme në Ukrainë, por a do të jetë ky shpërqendrim i mjaftueshëm për t’u bërë një shpëtim për Kievin?

Kryengritësit, të udhëhequr nga grupi Hayat Tahrir al-Sham, i cilësuar si grup terrorist nga SHBA-ja, nisën një sulm të shpejtë kundër presidentit sirian, Bashar al-Assad, aleat i ngushtë i Kremlinit, një javë më parë.

Kryengritësit hynë në qytetin e dytë më të madh të Sirisë, Aleppo, dhe në provincën Hama, që ndodhet pak më në jug.

Lufta në Siri, edhe pse nuk është përfunduar zyrtarisht, ishte shndërruar në një konflikt relativisht të qetë vitet e fundit.

Vlerësimet nga Kombet e Bashkuara në vitin 2022 sugjeronin se më shumë se 300 mijë civilë ishin vrarë në dhjetë vitet e para të konfliktit, shkruan newsweek.

Rusia ka mbështetur regjimin e Assadit që nga fillimi i luftës civile siriane në vitin 2011, duke hyrë formalisht në konflikt në vitin 2015 për të mbështetur liderin sirian.

Qendra e SHBA-ve për Studime Strategjike dhe Ndërkombëtare e ka përshkruar lëvizjen e Rusisë në këtë konflikt si ofrim të “forcave ajrore vendimtare për trupat tokësore të mbështetura nga Siria dhe Irani”, duke forcuar kontrollin e Assadit mbi territorin e vendit.

Por, kryengritësit e udhëhequr nga islamistët i kanë habitur Assadin dhe aleatët e tij.

Ata duket se janë ndeshur me rezistencë të pamjaftueshme nga forcat e regjimit, të cilat kishin shtyrë pas luftëtarët kryengritës nga Aleppo dhe disa zona të Hama në vitin 2016.

Forcat e armatosura siriane, besnike të Assadit, thanë të shtunën se kryengritësit kishin “nisur një sulm në shkallë të gjerë” në disa pika në Aleppo dhe në jugperëndim në Idlib, me “dhjetëra” ushtarë pro-regjimit të vrarë.

Ushtarët u tërhoqën për të forcuar linjat e tyre mbrojtëse, tha ushtria gjatë fundjavës, dhe për “të përgatitur një kundërsulm” përballë sfidës më të madhe për pushtetin e presidentit sirian në disa vite, transmeton Telegrafi.

Observatori Sirian për të Drejtat e Njeriut (SOHR), organizatë monitoruese me seli në Mbretërinë e Bashkuar, tha të mërkurën se ndërkohë që kryengritësit kishin bërë përparim një ditë më parë në zonat rurale rreth Hama dhe po “afroheshin me qytetin Hama,” forcat e regjimit kishin rikuperuar disa fshatra afër qytetit.

Sa do të ndiejë Rusia nevojën për t’u përfshirë në ndonjë kundërsulm, mbetet për t’u parë.

Forcat e Assadit janë “duke mbajtur kryengritësit pothuajse dhjetë kilometra larg qytetit Hama”, tha SOHR, duke shtuar se janë dërguar forca ushtarake për mbështetje “në vijat e frontit në zonat veriore, lindore dhe perëndimore të Hamas, së bashku me mbërritjen e luftëtarëve vendas nga fshatrat përreth qytetit Hama”.

Ushtria siriane tha vonë të martën se “po punohet për të rikuperuar një numër vendesh dhe fshatrash që janë pushtuar nga organizata terroriste të armatosura” rreth Hamas.

Që nga vjeshta e vitit 2015, Rusia ka përdorur kryesisht fuqinë ajrore në Siri, por ka pasur gjithashtu forca speciale në terren për të drejtuar sulmet ajrore dhe komandantë rusë që udhëhoqën trupat siriane, tha Marina Miron, studiues post-doktoraturë në Departamentin e Studimeve të Luftës në King’s College London.

Ajo përshkroi ndryshime të mëdha në konflikt që mund të rritin shpresat e Ukrainës se Rusia mund të bëhet e tepruar për shkak të mbështetjes ushtarake të vazhdueshme për Assadin.

“Një aktor i rëndësishëm” në Siri ishte Grupi Wagner dhe grupe të tjera paramilitare dhe kompani private ushtarake, tha Miron për Newsweek.

Grupi Wagner, i udhëhequr nga ish-aleati i Kremlinit, Yevgeny Prigozhin para vdekjes së tij në mes të vitit 2023, kishte ndikim të madh në Ukrainë deri sa një kryengritje e dështuar vitin e kaluar çoi Moskën të shpërbënte grupin.

Wagner punoi ngushtë me forcat lokale kurde, të njohura si YPG, që konsiderohen si dega siriane e kryengritësve kurdë të PKK-së që veprojnë nga Turqia dhe që Ankaraja i konsideron terroristë, tha Miron.

Agjencia e inteligjencës ushtarake të Ukrainës, GUR, tha të martën se Rusia po dërgon forca të reja nga kompani private ushtarake në Siri.

Kur forcat e regjimit morën përsëri Aleppon në vitin 2016, presidenti rus, Vladimir Putin tha se “nuk ka dyshim” se “pjesëmarrja direkte” e Rusisë ishte vendimtare në fushatën e Assadit.

Rusia ka kryer sulme ajrore kundër forcave anti-qeveritare në ditët e fundit, duke balancuar angazhimin e saj ndaj Assad me vëmendjen që ka përqendruar në Ukrainë.

“Për Rusinë, ata nuk mund ta lënë Sirinë”, tha Miron.

Do të ketë ndikim në Ukrainë?

“Çdo nivel i kapaciteteve politike, ekonomike ose ushtarake ruse që devijon nga konflikti kundër Ukrainës është i dobishëm për Ukrainën”, vlerëson William Freer, studiues në sigurinë kombëtare të Mbretërisë së Bashkuar, Këshilli i Gjeostrategjisë.

“Përgjigja do të jetë shumë e kufizuar”, tha Freer për Newsweek dhe shtoi se “lufta në Ukrainë është shumë e rëndësishme për Kremlinin”.

“Burimet ushtarake ruse të devijuara për Assadin nuk do të ndryshonin shumë në lidhje me fushatën e tyre në Ukrainë”, mendon Nick Reynolds, studiues në luftën tokësore në Institutin Mbretëror për Shërbime të Bashkuara (RUSI).

“Për pasojat e plota të rënies së Aleppos dhe ndikimi mbi regjimin në Damask nuk janë ende të qarta, por lufta në Siri është në një shkallë shumë më të vogël sesa ajo në Evropë dhe forcimi i regjimit të Assadit është e pamundur që të kërkojë një angazhim material të rëndësishëm”, tha Reynolds për Newsweek.

Aeroplanët luftarakë rusë janë aktivë në Siri, por kjo “nuk do të thotë që forca të konsiderueshme janë dërguar atje”, sipas Valeriy Romanenko, ekspert i aviacionit dhe ish-oficer i mbrojtjes ajrore i Ukrainës.

Kjo është e pamundur të ndikojë në zhvillimin e luftës në Ukrainë në ndonjë mënyrë reale, ka thënë Romanenko për Newsweek. Aeroplanët rusë në Lindjen e Mesme janë “më se të mjaftueshëm për të mbështetur trupat tokësore në operacione aktuale, të kufizuara”, shtoi ai.

Koha nuk është ideale për Rusinë, por Moska po dominon në Ukrainë dhe mund të lejojë të ketë një kontigjent të vogël forcash që operon në Siri, tha Miron.

Rusia ka fituar vazhdimisht në Ukrainën Lindore gjatë vitit 2024.

Ndikimi mund të jetë më shumë politik sesa ushtarak, tha Andrii Ziuz, ish-kryetar i Këshillit të Sigurisë dhe Mbrojtjes Kombëtare të Ukrainës dhe aktualisht drejtor i teknologjisë në kompaninë Prevail me qendër në Londër.

Çdo tregues që Rusia po dobësohet në Siri do të “luajë një rol të rëndësishëm për Ukrainën, pasi humbja e reputacionit të Putinit është diçka që frymëzon ukrainasit”, tha Ziuz.

Rusia ka dy baza – Hmeimim dhe qendra detare Tartus – në Siri, të dyja ndihmojnë Rusinë të projektojë fuqinë në Mesdhe.

Raportet kanë sugjeruar që Rusia po evakuon bazën e saj detare Tartus në Sirinë perëndimore. Kjo mund të tregojë se Rusia “nuk ka ndërmend të dërgojë forca të mëdha mbështetëse” për al-Assadin në të ardhmen e afërt, shkroi Instituti amerikan për Studimin e Luftës (ISW).

“Rusia do të mund ta ri-drejtojë flotën në bazat e saj në veriperëndim të Rusisë dhe në Kaliningrad”, parashikoi ISW. Kaliningradi ndodhet në Detin Balltik, i rrethuar nga shumë shtete të NATO-s.

GUR i Ukrainës tha të martën se suksesi i kryengritësve në Aleppo dhe Hama, duke u drejtuar më në jug drejt Homs, ishte një goditje për moralin e personelit ushtarak rus në Siri, me përkthyes arab-rusë që “me ngut” po drejtoheshin për në Hama.