Shkruan: Arben Dashevci – Njohës i qështjeve të sigurisë.

Duke analizuar përkufizimet e paraqitura dhe konceptin e sigurisë, dy elemente thelbësore vërehen si të pashmangshëm gjatë përcaktimit të sigurisë. Këta elementë janë: vlerat e miratuara të sigurisë dhe rreziqet për shkak të këtyre vlerave. Siç thonë disa autorë, “pavarësisht nëse bëhet fjalë për sigurinë e një individi, një shteti, një grupi shtetesh apo komuniteti ndërkombëtar, gjithmonë bëhet fjalë për një përpjekje për të siguruar disa vlera dhe kushte që konsiderohen të rëndësi jetike”. Është pikërisht për shkak të rëndësisë së vlerave për njeriun që shumë autorë sjellin vlerën në një marrëdhënie të ngushtë me sigurinë. Vlerat e miratuara të sigurisë, sipas Alan Colin-sit, “paraqesin një sërë deklaratash cilësore rreth përmbajtjes së konceptit të sigurisë.

Ata na tregojnë se çfarë mbrohet nga rreziku, cili është qëllimi dhe arsyeja përfundimtare (raporti) i veprimit të sigurisë dhe pikë referimi për vlerësimin e gjendjes së sigurisë… objekt referimi i sigurisë (ai që mbrohet) mund të jetë një individ, shoqëri, shtet, sistem ndërkombëtar ose ndonjë objekt tjetër. Prandaj, vlerat që do të mbrohen i përkasin objektit të referencës”.

Gjithashtu, Alan Collins thekson se pas Luftës së Dytë Botërore është shprehur veçanërisht përcaktimi i sigurisë si një nga vlerat jetike të shtetit. Siguria nuk kuptohej si synimi parësor i të gjitha shteteve në çdo kohë, por si një nga disa vlera shtetërore, rëndësia e së cilës varej nga politika shtetërore. Megjithatë, më vonë, siguria u interpretua si një vlerë që lind dhe merr kuptim vetëm kur është në funksion të vlerave të tjera që janë të rëndësishme për t’u ruajtur dhe mbrojtur nga kërcënimet. Siguria është vlera primare dhe përfundimtare njerëzore, dhe kushti bazë për jetën dhe lirinë”. Kur flasim për një individ, theksohet se këto vlera janë jeta, integriteti fizik dhe psikologjik, liria personale, jeta private, martesa dhe familja, shtëpia dhe përbërës të tjerë të lirisë së tij, si dhe pasuria e tij. Nga ana tjetër, kur flasim për shtetin, vlerat që mbrohen janë pavarësia, sovraniteti, integriteti territorial e të tjera. Të gjitha vlerat e listuara bien në sferën e konceptit të sigurisë, në varësi të nivelit të analizës.

Nga ana tjetër, “rreziku si mundësia e ekspozimit ndaj lëndimit dhe dëmtimit është një supozim ose parakusht (conditio sine qua non) për çdo diskutim të sigurisë. Siguria arrihet duke mësuar për rrezikun, duke e vlerësuar atë dhe duke e parandaluar atë të materializohet (shndërrimi në një “ngjarje të rrezikshme”).

Rreziqet kanë formën e tyre të dukshme dhe në literaturën bashkëkohore ato klasifikohen si sfida, rreziqe dhe kërcënime të sigurisë. Gjithashtu, rreziqet duhet të jenë në gjendje të shkaktojnë një rrezik sigurie. Prandaj shpesh theksohet se ato duhet të shprehen. Duke qenë se siguria absolute (si mungesa e ndonjë rreziku) realisht nuk është e mundur, është e mundur vetëm të neutralizohen ato rreziqe që janë më të theksuara në një moment të caktuar.

Për sa i përket nivelit të përgjithësimit të formave të rrezikut, ato paraqiten në këtë mënyrë: sfidat, rreziqet dhe kërcënimet. Lidhur me analizën përmbajtësore të formave të dukshme të rrezikut, se “sfida është një situatë që mund të çojë në kërcënim për sigurinë, por mund të mos jetë, pra një situatë që vë në provë dikë ose diçka dhe mund të ketë një rezultat negativ (për shembull, globalizimi dhe proceset e tij).

Një lloj tjetër rreziku është rreziku, i cili mund të përkufizohet si mundësia e humbjes, lëndimit, krijimit të një situate të pakëndshme ose shkatërrimit.

Ndryshe nga sfidat, rreziku në përgjithësi ka një kuptim negativ, dhe ndërsa sfidat dhe kërcënimet ekzistojnë ose nuk ekzistojnë, rreziku është vetëm një mundësi pak a shumë e mundshme për të rrezikuar sigurinë (për shembull, rreziku i aksidenteve natyrore ose teknologjike, aksidenteve dhe fatkeqësive). .

Lloji i tretë i rrezikut është një kërcënim që mund të përkufizohet si një qëllim i shprehur për të lënduar, shkatërruar ose ndëshkuar, domethënë një kërcënim pasqyrohet në një qëllim të shprehur verbalisht ose vepër për të rrezikuar sigurinë (për shembull, një kërcënim për të përdorur forcën ose shkaktojnë dëme)”.

Për sa i përket nivelit të përgjithësimit të formave të rrezikut, ato paraqiten në këtë mënyrë: sfidat, rreziqet dhe kërcënimet.

Lidhur me analizën përmbajtësore të formave të dukshme të rrezikut, se “sfida është një situatë që mund të çojë në kërcënim për sigurinë, por mund të mos jetë, pra një situatë që vë në provë dikë ose diçka dhe mund të ketë një rezultat negativ (për shembull, globalizimi dhe proceset e tij).

Një lloj tjetër rreziku është rreziku, i cili mund të përkufizohet si mundësia e humbjes, lëndimit, krijimit të një situate të pakëndshme ose shkatërrimit.

Ndryshe nga sfidat, rreziku në përgjithësi ka një kuptim negativ, dhe ndërsa sfidat dhe kërcënimet ekzistojnë ose nuk ekzistojnë, rreziku është vetëm një mundësi pak a shumë e mundshme për të rrezikuar sigurinë (për shembull, rreziku i aksidenteve natyrore ose teknologjike, aksidenteve dhe fatkeqësive). .

Lloji i tretë i rrezikut është një kërcënim që mund të përkufizohet si një qëllim i shprehur për të lënduar, shkatërruar ose ndëshkuar, domethënë një kërcënim pasqyrohet në një qëllim të shprehur verbalisht ose vepër për të rrezikuar sigurinë (për shembull, një kërcënim për të përdorur forcën ose shkaktojnë dëme)”.

Për sa i përket nivelit të përgjithësimit të formave të rrezikut, ato paraqiten në këtë mënyrë: sfidat, rreziqet dhe kërcënimet.

Lidhur me analizën përmbajtësore të formave të dukshme të rrezikut, se “sfida është një situatë që mund të çojë në kërcënim për sigurinë, por mund të mos jetë, pra një situatë që vë në provë dikë ose diçka dhe mund të ketë një rezultat negativ (për shembull, globalizimi dhe proceset e tij).

Një lloj tjetër rreziku është rreziku, i cili mund të përkufizohet si mundësia e humbjes, lëndimit, krijimit të një situate të pakëndshme ose shkatërrimit.

Ndryshe nga sfidat, rreziku në përgjithësi ka një kuptim negativ, dhe ndërsa sfidat dhe kërcënimet ekzistojnë ose nuk ekzistojnë, rreziku është vetëm një mundësi pak a shumë e mundshme për të rrezikuar sigurinë (për shembull, rreziku i aksidenteve natyrore ose teknologjike, aksidenteve dhe fatkeqësive). .

Lloji i tretë i rrezikut është një kërcënim që mund të përkufizohet si një qëllim i shprehur për të lënduar, shkatërruar ose ndëshkuar, domethënë një kërcënim pasqyrohet në një qëllim të shprehur verbalisht ose vepër për të rrezikuar sigurinë (për shembull, një kërcënim për të përdorur forcën ose shkaktojnë dëme)”. Ekzistojnë klasifikime të shumta të sfidave, rreziqeve dhe kërcënimeve të sigurisë. Ndahen në: ushtarake dhe joushtarake, politike, ekonomike, mjedisore etj.; sipas origjinës në:

të brendshme dhe të jashtme (d.m.th. vijnë nga territori i brendshëm ose janë me origjinë të huaj); sipas burimit mbi: njerëzore dhe natyrore; sipas bartësit: atyre që vijnë nga një individ, grup, shtet ose nga një proces; sipas kohës së origjinës në: të vjetra dhe të reja; sipas qëndrueshmërisë në: afatshkurtër, afatmesëm dhe afatgjatë; sipas intensitetit: ato me intensitet të ulët, mesatar dhe të lartë; etj.“.

Duke pasur parasysh se siguria është një fenomen dinamik, ndryshojnë vlerat referente që mbrohen, si dhe rreziqet e asaj vlere, d.m.th. sfidat, rreziqet dhe kërcënimet ndaj vlerave të miratuara të sigurisë. Këto ndryshime kushtëzohen në radhë të parë nga zhvillimi social, juridik, ekonomik dhe teknologjik, pastaj nga gjendja e mjedisit natyror dhe rrethanat tjera. Kjo çon edhe në ndryshimin e mjeteve dhe metodave të punës së autoriteteve përgjegjëse për sigurinë.

Për këtë arsye, për përballimin me sukses të rreziqeve të ndryshme, gjegjësisht për procesin e ruajtjes së gjendjes së sigurisë, sot shteteve u imponohet nevoja për një qasje të përbashkët, d.m.th. bashkimi i forcave dhe mjeteve të reagimit, por edhe përcaktimi i politikave dhe strategjive të reja me mekanizma konkretë veprimi për arritjen e sigurisë.

Analiza e cilesisë së sigurisë është fryma e sigurisë së Republikës së Kosovës.