Shkruan: Prof. dr. Fejzulla BERISHA

Asambleja e Përgjithshme e Kombeve të Bashkuara (OKB) përfaqëson një nga forumet më të rëndësishme të diplomacisë ndërkombëtare, ku shtetet anëtare diskutojnë çështje që prekin sigurinë ndërkombëtare, të drejtat e njeriut dhe zhvillimin ekonomik. Për vendet e Ballkanit Perëndimor, kjo platformë ka rëndësi të veçantë, pasi këto shtete janë ende të përfshira në proceset e integrimit evropian dhe ndërtimit të institucioneve demokratike. Në këtë kontekst, presidenti i Serbisë, Aleksandër Vuçiq, ka zënë një vend të spikatur në diskursin diplomatik ndërkombëtar. Vuçiq, që nga ardhja e tij në pushtet në vitin 2014, është kritikuar për lidhjet e tij të ngushta me Federatën Ruse, megjithëse formalisht synon të përshpejtojë integrimin e Serbisë në Bashkimin Evropian (BE). Marrëdhëniet e tij me Rusinë kanë ndikuar që ai të shihet si një ndërmjetës i interesave të Kremlinit në Ballkanin Perëndimor, çka e ka bërë një figurë të diskutuar në politikën ndërkombëtare.

Serbia ndërmjet Rusisë dhe Perëndimit. Politika e jashtme e Serbisë nën udhëheqjen e Vuçiqit ka ndjekur një qasje të balancuar ndërmjet Rusisë dhe Perëndimit. Ndërkohë që Serbia ka aspirata për anëtarësim në BE dhe ka zhvilluar marrëdhënie të fuqishme me vendet anëtare të BE-së, ajo ka ruajtur një aleancë të fortë me Rusinë në disa fusha strategjike, përfshirë bashkëpunimin ushtarak dhe diplomatik. Këto marrëdhënie ndërtohen mbi baza historike dhe kulturore, duke pasur parasysh aleancën e gjatë mes Serbisë dhe Rusisë si shtete ortodokse sllave. Mbështetja diplomatike e Rusisë ka qenë jetike për Serbinë, veçanërisht në çështjen e Kosovës, ku Moska ka përdorur veton e saj në Këshillin e Sigurimit të OKB-së për të penguar njohjen ndërkombëtare të Kosovës.

Vuçiq si Promotor i Interesave Ruse në Ballkan. Disa analistë ndërkombëtarë dhe zyrtarë e kanë përshkruar Vuçiqin si një përfaqësues të interesave ruse në Ballkanin Perëndimor, duke theksuar se ai ka ndihmuar në përforcimin e agjendës gjeopolitike të Kremlinit në rajon. Ky perceptim u intensifikua pas agresionit të Rusisë ndaj Ukrainës, kur Serbia, ndryshe nga shumica e vendeve evropiane, refuzoi të vendoste sanksione kundër Rusisë. Vuçiq ka mbrojtur këtë vendim si një masë për të mbrojtur interesat e brendshme të Serbisë, përfshirë ruajtjen e stabilitetit ekonomik dhe politik të vendit. Ndikimi i Rusisë në Ballkan mbetet një burim shqetësimi për Bashkimin Evropian dhe NATO-n, të cilat përpiqen të zgjerojnë integrimin e rajonit dhe të zvogëlojnë ndikimin e Moskës.

Çështja e Kosovës dhe roli i Vuçiqit në OKB. Një nga çështjet më të ndjeshme që Vuçiq ka trajtuar në Asamblenë e Përgjithshme të OKB-së është njohja e pavarësisë së Kosovës. Që nga shpallja e pavarësisë së Kosovës në vitin 2008, Serbia ka kundërshtuar njohjen e saj dhe ka ndërmarrë përpjekje diplomatike për të penguar integrimin e Kosovës në organizata ndërkombëtare. Rusia ka mbështetur fuqishëm Serbinë në këto përpjekje, duke përdorur ndikimin e saj në Këshillin e Sigurimit për të bllokuar çdo rezolutë që do të avanconte njohjen e Kosovës. Vuçiq ka përdorur forume diplomatike ndërkombëtare për të riafirmuar qëndrimet e Serbisë ndaj Kosovës, duke theksuar rëndësinë e dialogut, por duke refuzuar çdo kompromis që do të nënkuptonte njohjen e pavarësisë së saj.

Tolerimi i Perëndimit ndaj Vuçiqit dhe roli i tij i dyfishtë. Pavarësisht lidhjeve të dukshme me Moskën, Perëndimi ka adoptuar një qasje pragmatike ndaj Vuçiqit, për një sërë arsyesh të ndërlikuara diplomatike dhe gjeopolitike. Disa prej këtyre faktorëve përfshijnë:

– Stabiliteti i rajonit: Perëndimi, veçanërisht BE dhe SHBA, e shohin Vuçiqin si një lider që ka arritur të ruajë stabilitetin brenda Serbisë dhe në marrëdhëniet e saj me fqinjët. Megjithë politikat e tij pro-ruse, Perëndimi preferon të merret me një figurë të qëndrueshme sesa të rrezikojë destabilizimin e rajonit.

– Dialogu për Kosovën: Vuçiq është një aktor kyç në dialogun ndërmjet Serbisë dhe Kosovës, të ndërmjetësuar nga BE dhe mbështetur nga SHBA. Për Perëndimin, bashkëpunimi i tij është i domosdoshëm për çdo marrëveshje të ardhshme për normalizimin e marrëdhënieve.

– Politika e zgjerimit të BE-së: Serbia është një kandidat për anëtarësim në BE, dhe integrimi i saj gradual shihet si një mënyrë për të tërhequr Serbinë nga sfera e ndikimit rus. Kjo qasje, megjithëse e ngadaltë, ka për qëllim që në afat të gjatë të zvogëlojë ndikimin e Moskës në rajon.

– Ekonomia dhe investimet perëndimore: Ndërkohë që Vuçiq ka ruajtur lidhjet me Rusinë, ekonomia serbe është gjithnjë e më shumë e varur nga investimet dhe tregtia me vendet e BE-së. Kjo varësi ekonomike e bën të vështirë për Perëndimin të ndërmarrë masa të ashpra kundër Vuçiqit pa dëmtuar interesat e tij ekonomike në Serbi. Perëndimi, përmes kësaj qasjeje pragmatike, synon të ruajë një balancë delikate në Ballkanin Perëndimor, duke mbajtur Vuçiqin brenda kornizës diplomatike ndërkombëtare, ndërsa punon për ta larguar gradualisht nga orbita e ndikimit rus. Megjithatë, kjo strategji është e rrezikshme dhe kërkon një qasje të kujdesshme, pasi dështimi i saj mund të çojë në destabilizimin e mëtejshëm të rajonit dhe në përforcimin e lidhjeve të Serbisë me Kremlinin (Moskën).