Aziz Kelmendi dhe enigma e vrasjeve pa luftë në kohë robërie 

Shkruan: Lulzim Sahiti

Eprori ushtarak Tafil Avdijaj në atë kohë ishte me gradën e togerit dhe shërbente në Kazermën e Leskovcit në Serbi. Përndryshe ishte epror ushtarak i Aziz Kelmendit, i cili ka rrëfyer hollësisht se si ishte njohur e takuar me të. Pastaj ka bërë përshkrimin e jetës ushtarake të Azizit gjatë trajnimit katërmujor në Leskovc dhe angazhimin e tij si përkthyes në procesin e Paraqinit: Në rrethanat e kohës unë kam shërbyer si oficer i APJ-së, kurse Azizi si rekrut në Garnizonin e Leskovcit. Ishte shtatori i vitit 1986, kur rrethanat dhe kushtet e shërbimit na takuan rastësisht në Leskovc. Unë në atë kohë u caktova në komisionin për pranimin dhe sistemimin e rekrutëve të rinj, të cilët vinin në shërbimin ushtarak në Garnizonin e Leskovcit. Në mesin e rekrutëve arriti edhe Azizi. Sipas procedurave në komision zhvillohej pranimi dhe sistemimi i rekrutëve. Pas bisedës së shkurtër me Azizin, me sa mbaj mend, ai kishte ardhur në ushtri i rekrutuar nga Sekretariati i KK Prizrenit dhe nuk kishte ndonjë pengesë apo evidencë për ndonjë vepër penale. E vërejta se ai nuk e njihte gjuhën serbokroate dhe vendosa që Azizin ta sistemoja pikërisht në njësinë time si pjesëtar i ekuipazhit të tankut, gjegjësisht shërbyes i mitralozit të tankut dhe kështu vazhduam për katër muaj njohjen dhe trajnimet, të cilat Azizi do t’i kryente në Leskovc. Me të përfunduar trajnimet themelore do të transferohej në Garnizonin e Paraqinit.
Gjatë shërbimit të Azizit në Leskovc, ai në shikim të parë të linte përshtypje se ishte njeri serioz dhe paksa i ngrysur në vete. Ndoshta nga hallet, mundimet dhe ndjekjet që e kishin përcjell qysh në moshë të re, gjë që më vonë është marrë vesh pasi që ka ndodhur rasti i Paraqinit. Me kalimin e kohës e vërejta se tek ky person ka shumë pozitivitet. Ai ishte i lexueshëm, recitonte poezi. Ishte kureshtar për të nxënë sa më shumë dije rreth armatimit, ku në shumë raste duke e zgjedhur me vëmendje momentin e duhur kërkonte t’i përkthehen në gjuhën shqipe pjesët e armatimit. Ishte njeri i drejtë dhe i edukuar kombëtarisht. Ishte paksa temperament por shumë i kujdesshëm që mos të ofendonte ndokënd, ndërkaq padrejtësitë, ofendimet nuk i ka duruar. Dallonte nga moshatarët si më i pjekur dhe më i qëndrueshëm e më i vëmendshëm. Nuk ankohej për ndonjë vështirësi sa ishte në shërbim në njësinë time. Me sa mbaj mend të vetmin shqetësim dhe që i pengonte shumë ishte ushqimi në kuzhinë por kuptohej edhe kujdesi e mërzitja për familjen. Nuk mbaj mend qe Azizi deri sa ishte në shërbim tek njësia ime që është thirrur ndonjëherë në përgjegjësi për ndonjë shkelje apo bisedë informative nga shërbimi siç ndodhte në atë kohë me ushtarët shqiptar.
Ishte një koincidencë, në ditën kur ka ndodhur rasti i Paraqinit, unë isha kujdestar në Kazermën e Leskovcit. Më kujtohet se rreth orës 4:00 të mëngjesit të hershëm të asaj dite, më kanë thirrur nga Garnizoni i Nishit, Komanda e Tretë e APJ-së së asaj kohe dhe kanë kërkuar dosjen e trajnimeve për Azizin dhe të dhëna të tjera për kohën sa ishte në Leskovc pa dhënë sqarime. Kur ju tregova se ai ishte ushtar i imi sepse ende e kisha në kujtesë, më kanë pyetur edhe një herë se si quhem dhe pas përgjigjes sime linja telefonike është ndërprerë menjëherë. Pas gjysmë ore isha i izoluar nga Policia Ushtarake dhe kanë filluar me marrje në pyetje për tri ditë radhazi në izolim të plotë.
Pas një muaji nga ngjarja e Paraqinit më kanë thirrur në Gjykatën e Ushtarake në Nish dhe më kanë angazhuar si përkthyes në rastin e Paraqinit.

Foto: Aziz Kelmendi

Angazhim im ishte bërë padashur si përkthyes vetëm në gjykatë e jo në hetimet tjera, të cilat i bënin jashtë gjykate deri në gjykimin kryesor. Prandaj, kam ardhur në përfundim se hetimet fillimisht janë zhvilluar për shkelje të shumta të procedurave nga ana e eprorëve dhe mosdisiplinës së tyre në Garnizonin e Paraqinit (ka pasur dënime të eprorëve për shkelje të rregullave) por me të marrë vesh se Azizi kishte tentuar të arratiset në Shqipëri, para se të vinte në shërbim ushtarak e ndryshojnë plotësisht rrjedhën e hetimeve dhe fillojnë montimin e Procesit të Paraqinit. Këtë përfundim e nxjerr bazuar në pyetjet qe mi kanë parashtruar mua gjatë intervistimit tim, por edhe nga dokumentet që i kam parë sepse edhe Rizah Xhaklin fillimisht e kishin angazhuar si përkthyes në Paraqin gjatë vizitës së prindërve të Azizit.
Por jo vetëm kjo po edhe me vet faktin se e ndërrojnë komplet ekipin e hetimeve, sjellin hetues nga Beogradi, e ndërrojnë gjykatësin hetues dhe e sjellin gjykuesin hetues nga Beogradi, i arrestojnë të gjithë ushtarët shqiptarë në Garnizonin e Praqinit duke përfshirë edhe Islam Mahmutin, rom nga Gjakova, i cili ishte burgosur vetëm pse ishte shoqëruar me shqiptarë.
Te arrestuar ishin: Riza Xhakli, Afrim Mehmeti (e kam njohur se edhe ky ishte në shërbim ushtarak në Leskovc), Abdylxhemil Alimani, Shefqet Paçarizi, Pajazit Aliu, Enver Behluli, Rizo Alibashiq, mysliman-boshnjak i Bosnjës dhe Hercegovinës, të cilin e përfshinë për arsye se nuk kishin mundur me i ikë arrestimit të tij për arsye se ishte komandat roje në natën kritike në Paraqin.
Për fund dua ta cek qëndrueshmërinë e djelmoshave të ri në moshë, të cilët i përballuan gjatë hetimeve një presioni tepër të madh siç ishin Abdylxhemil Alimani, Rizah Xhakli e Afrim Mehmeti. (Vijon)