Bashkimi Evropian duhet të bëhet më i madh ose rrezikon të përballet me një “Perde të re të Hekurt” përgjatë krahut të tij lindor.

Kështu paralajmëroi presidenti i Këshillit Evropian, Charles Michel, ndërsa blloku shënon 20 vjet nga zgjerimi i tij më i madh ndonjëherë.

“Do të ishte jashtëzakonisht e rrezikshme nëse do të kishit një lagje të paqëndrueshme me mungesë prosperiteti ose mungesë zhvillimi ekonomik. Këto janë interesat tona të përbashkëta – të vendeve kandidate dhe BE – të bëjmë përparim, të përshpejtojmë”, shtoi ai.

Paralajmërimi i tij i ashpër vjen në përvjetorin e të ashtuquajturit zgjerimi i Big Bang-ut të vitit 2004, kur dhjetë vende – duke përfshirë shtatë ish-republika sovjetike ose – u anëtarësuan.

“Sikur të mos kishte qenë ai zgjerim historik, BE-ja siç është sot do të ndahej nga një perde e hekurt de facto“, tha Michel, që do të thotë se ato vende në anën lindore do të ishin shënjestruar nga “përpjekjet politike dhe ideologjike të Kremlinit për t’i pushtuar ato”.

Nëntë vende nga Evropa Lindore dhe Ballkani Perëndimor janë aktualisht duke pritur për t’u bërë anëtarë të plotë të BE-së.

Procesi i anëtarësimit në bllok është jashtëzakonisht i gjatë dhe kompleks, me vendet kandidate që u kërkohet të përmbushin kërkesat e ashpra të BE-së, duke përfshirë reforma të rëndësishme gjyqësore dhe kushtetuese.

Ndërsa pushtimi i paprovokuar i Ukrainës nga Rusia ka injektuar një shtysë të re në politikën e fjetur të zgjerimit të BE-së, përpjekjet për të përshpejtuar procesin e anëtarësimit rrezikojnë të pengohen nga shtetet anëtare më skeptike.

Kritikët thonë se vonesat e gjata në integrimin e vendeve kandidate po nxisin një ndjenjë zemërimi me Brukselin.

Dhjetorin e kaluar, kryeministri i Hungarisë, Viktor Orban – qeveria e të cilit do të mbajë presidencën e radhës gjashtëmujore të Këshillit të BE-së nga korriku – kërcënoi se do të ndalonte hapjen e bisedimeve të pranimit me Ukrainën duke përdorur të drejtën e vetos.

Por Michel hodhi poshtë spekulimet se një presidencë hungareze e kombinuar me një post-zgjedhje më të polarizuar të Parlamentit Evropian mund të pengonte më tej shtigjet e vendeve kandidate drejt anëtarësimit.

“Kam shumë besim se cikli i ardhshëm institucional do të jetë rasti për të riafirmuar vullnetin tonë të përbashkët politik, për t’u zgjeruar”, tha Michel.

I pyetur nëse qeveria hungareze mund të prishë më tej pranimin e Ukrainës duke përjashtuar çështjen e zgjerimit nga agjenda e Këshillit, Michel tha se nuk është aspak nervoz.

Ai beson se i ashtuquajturi “abstenim konstruktiv” – i përdorur gjerësisht nga Orban dhjetorin e kaluar – mund të jetë një rrjet sigurie për vendime të ngjashme në të ardhmen.

Michel tha gjithashtu se vendet e tjera të lidhura më ngushtë me ekonominë e bllokut mund të pranohen si anëtarë të BE përpara fundit të kësaj dekade.

Presidenti ka thënë më parë se BE-ja duhet të bëjë detyrat e saj të shtëpisë – duke përfshirë zbatimin e reformave të nevojshme – në mënyrë që të jetë gati për t’u zgjeruar jo më vonë se 2030.

Ai i bëri thirrje bllokut të mos ketë “frikë” nga integrimi i Ukrainës, duke pretenduar se vendi do të jetë një vend tërheqës për të investuar si pjesë e tregut të përbashkët.

Rrugëtimi i Shqipërisë

Komisioni Evropian ka rekomanduar fillimin e bisedimeve të pranimit në BE me Bosnjën dhe Hercegovinën, tetë vjet pasi vendi i Ballkanit Perëndimor aplikoi për t’u bashkuar me bllokun.

Drita jeshile për bisedimet e pranimit ka të ngjarë të vijë në Samitin e BE-së të kësaj jave.

Një nga kriteret kryesore për anëtarësimin në Bashkimin Evropian është vendosja e shtetit të së drejtës, por vendet e Ballkanit Perëndimor shpesh e gjejnë veten në renditjet më të ulëta të indekseve globale të korrupsionit.

Shqipëria ka bërë disa përparime në luftën kundër korrupsionit, me dënime të profilit të lartë dhe hetime financiare.

Vetë vendi ka përmbyllur me sukses të gjithë ekzaminimin analitik të përafrimit të ligjeve me Bashkimin Evropian, një proces i njohur me termin aquis, duke i lënë kështu vend si hap i radhës i integrimit, hapjen më në fund të kapitullit të parë negociues me BE-në.

I gjithë procesi ka zgjatur rreth 14 muaj dhe ka përfshirë mbi 1 mijë ekspertë nga Shqipëria dhe po aq nga Komisioni Evropian, siç saktëson një njoftim i ministrisë për Evropën dhe Punët e Jashtme.

Përmbyllja me sukses e kësaj faze fillestare e sjell kështu edhe një hap më tej përpara vendin, për ta përgatitur në procesin e vijueshëm të integrimit.

Tashmë, hapi tjetër mbetet hapja e grupit të parë për çështjet themelore. Një nxitje për angazhim intensiv, me synimin për të përshpejtuar procesin e anëtarësimit të Shqipërisë në BE.

Nëse procesi “screening” jep një pasqyrë rreth faktit se sa i përgatitur një vend është për nisjen e negociatave, hapja reale e tyre është një ent më vete.

Përpara se kapitulli i parë negociues të hapet zyrtarisht, vendi kandidati (Shqipëria në këtë rast), duhet të shprehë pozicionimin e saj dhe Bashkimi Evropian duhet të adoptojë një pozicionim të ngjashëm.

Më tej, vijohet sipas planifikimit me hapjen graduale të kapitujve negociues dhe vendosjen e objektivave për arritjen e tyre.

Për shumicën e kapitujve, Bashkimi Evropian do të vendosë disa objektiva rreth realizimit të plotë të kërkesave të një kapitulli të caktuar dhe pa i përmbushur këto objektiva, një kapitull nuk mundet që quhet i përmbushur.

Kështu, mbetet në dorë të shtetit kandidat se sa shpejt avancon në rrugëtimin evropian.