Nga Jean-Pierre Cabestan

Shkaqet e drejtpërdrejta të përparimit diplomatik të kohëve të fundit në Gadishullin Korean janë të njohura: sanksionet më të forta ndërkombëtare kundër Koresë së Veriut, të miratuara nga Kina dhe Rusia, dhe reagimi luftarak i Presidentit Trump për intensifikimin e fundit të testeve bërthamore dhe raketore të Kim Jong-un, lideri i Koresë së Veriut që nga viti 2011.

Por një drejtues më thelbësor po anashkalohet: ambicia në rritje e Kinës për të dominuar Azinë Lindore. Lëvizja e dukshme e z. Kim për t’u pajtuar me homologun e tij të Koresë së Jugut, Presidentin Moon Jae-in, është mbi të gjitha një bast për t’u afruar më shumë me Amerikën për të mbajtur Kinën nën kontroll. Ai shpreson të reduktojë varësinë ekonomike të Koresë së Veriut nga Kina dhe të frenojë aspiratat e Pekinit për të kontrolluar të ardhmen e gadishullit Korean.

Mbijetesa dhe siguria e regjimit kanë qenë prej kohësh përparësia kryesore e familjes Kim, me pavarësinë politike jo shumë larg; ato janë arsyet kryesore që ka kërkuar për të zhvilluar armët bërthamore të Koresë së Veriut dhe aftësitë e raketave me rreze të gjatë. Ky qëllim gjithashtu është shërbyer nga spastrimet politike, sidomos vrasja në fund të vitit 2013 të xhaxhait të z. Kim, Jang Song-thaek, i dyshuar për zhvillimin e marrëdhënieve veçanërisht të ngushta me Kinën dhe në fillim të vitit 2017 të vëllait të tij Kim Jong-nam, një tjetër i mbrojtur i Pekinit dhe dikur trashëgimtar potencial për Kim Jong-il, kreu i mëparshëm i vendit dhe babai i z. Kim.

Tani që këto objektiva ekzistenciale të ngutshme duket se janë arritur, zhvillimi ekonomik është bërë thelbi i stabilitetit afatgjatë të regjimit. Nuk është rastësi, për shembull, se muajin e kaluar Partia e Punëtorëve të Koresë ka vendosur të heqë dorë nga politikat e saj të fortifikuara të byungjin – përparimi i njëkohshëm i ushtrisë së vendit, veçanërisht programi i tij bërthamor dhe ekonomisë së saj – për t’u rifokusuar tërësisht në zhvillimin ekonomik.

Por si mund të bëhet më mirë kjo? Me më shumë se 90 për qind të tregtisë së Koresë së Veriut tashmë të varur nga Kina, duke lëvizur edhe më afër Pekinit, do të rrezikonte ta kthente Korenë e Veriut në një shtojcë ose shtet haraçpagues – një ëndërr për disa nacionalistë kinezë, por makth i pothuajse çdo Koreani të Veriut. Integrimi me Korenë e Jugut do të minonte parësinë e familjes Kim në veri. Në teori, Rusia mund të ndihmojë në reduktimin e varësisë së Koresë së Veriut nga Kina për naftën dhe gazin, por vetëm kaq. Pra, opsioni më i mirë i z. Kim për të nxitur ekonominë e Koresë së Veriut është të diversifikojë partneritetet e saj dhe të hapet për në Perëndim dhe Japoni.

Lëvizja e vendit më pranë Shteteve të Bashkuara dhe më larg nga Kina është gjithashtu strategji e shëndoshë nga pikëpamja e sigurisë. Kina ndoshta nuk kërcënon haptazi pavarësinë e Koresë së Veriut, por ambicia e saj për të kontrolluar më mirë fqinjët e saj të afërt – në Azinë Juglindore, rreth Detit të Kinës Jugore, nëpërmjet iniciativës së saj një brez – një rrugë, mund të prodhojë dyshime serioze në Phenian. Duket sikur nuk është folur për riaktivizimin e aleancës së vjetër Sino-Koreano Veriore apo traktatin e ndërsjellë të mbrojtjes së dy vendeve të harruar për një kohë të gjatë). Kthesa për bisedime i z. Kim për zotin Trump për të shmangur Kinën sot nuk është ndryshe nga hapja që Mao bëri ndaj Presidentit Riçard Nixon për të mbajtur kërcënimin sovjetik në fillim të viteve ’70 larg.

Ky zhvillim, sado i papërshtatshëm ose papritur që mund të duket, nuk duhet të vijë si surprizë, sidomos në një pjesë të botës ku udhëheqësit e shtetit tentojnë të jenë realistë në çështjet ndërkombëtare. Dhe z. Kim mund të jetë më realisti i të gjithëve.
Asnjë nga këto fakte nuk do të thotë se Kina së shpejti do të “anashkalohet”, siç disa kanë spekuluar. Pekini gjithmonë do të jetë pjesë e pamjes dhe nganjëherë pjesë e problemit. Çështja është thjesht fakti që fqinjët e Kinës po e ripozicionojnë veten ndërsa ajo bëhet më e fortë dhe përpiqen të krijojnë marrëdhënie hierarkike apo klienteliste me ta. Disa, si Kamboxhia dhe Laosi, i shkojnë sipas fijes. Të tjerë, si Vietnami dhe Singapori, përpiqen të shtyjnë prapa ose të paktën të ribalancojnë. Koreja e Veriut, gjithashtu, duhet të rillogarisë dhe të mbrohet.
Natyrisht e bën diçka të tillë nga një pozicion i veçantë, për shkak të programit të saj bërthamor dhe izolimit diplomatik – dhe për shkak të shumë paqartësive të mbetura në lidhje me qëllimet e saj, duke përfshirë një çështje thelbësore si ajo se çfarë do të thotë me “denuklearizimin”. Megjithatë, oferta e papritur z. Kim për të takuar Presidentin Trump dhe pranimi i shpejtë i zotit Trump sugjerojnë se të dy liderët shohin në këtë moment një mundësi për disa parakushte për një détente. Për të paktën kaq ata kanë të drejtë.
Heqja e sanksioneve, normalizimi i marrëdhënieve, fillimi i tregtisë – këto gjëra nuk mund të materializohen së shpejti, ose ndonjëherë. Por peizazhi strategjik në Gadishullin Korean tashmë ka ndryshuar dhe ka ndryshuar në favor të Amerikës dhe aleatëve të saj.

Takimi i papritur dhe i paparalajmëruar i z. Kim me z. Xi në Pekin kohët e fundit ishte, më shumë se çdo gjë, një shfaqje e shquar diplomatike, e projektuar kryesisht për të lejuar Kinën të shpëtonte fytyrën. Gjatë pesë viteve që ai ka qenë në pushtet, z. Xi duket se ka injoruar kryesisht z. Kim; atij tani mund të vijë keq për këtë qasje. Ndërkohë që fuqia e Kinës është rritur, ajo e Amerikës ka rënë, duke bindur Korenë e Veriut që të shkojë më pranë Shteteve të Bashkuara dhe të kërkojë prej saj garanci të sigurisë.
Skeptikët do të dyshojnë se Koreja e Veriut, duke pasur parasysh ideologjinë e saj, mund të lëvizë me të vërtetë në këtë drejtim; optimistët tani mund të shohin ribashkimin e Gadishullit Korean në horizont.

Unë mendoj se sistemi një partiak i Koresë së Veriut do të mbetet në vend për një kohë të gjatë dhe se ndërkohë situata e të drejtave të njeriut në vend do të vazhdojë të jetë e tmerrshme. Gjithashtu, as nuk do të përmirësohen marrëdhëniet midis dy Koreve, as nuk do të arrihet një traktat paqeje, që të çon në çdo lloj ribashkimi. Çdo gjë e tillë do të ishte vetëvrasëse për Phenianin dhe shumë e kushtueshme për Seulin.

Megjithatë, unë gjithashtu mendoj se ky moment është me të vërtetë një mundësi e rrallë për Amerikën dhe aleatët e Amerikës për të përmirësuar marrëdhëniet me Korenë e Veriut dhe për të punuar me të për të krijuar një ekuilibër të ri të pushtetit në Azinë Verilindore që mund të kompensojë ambicien e Kinës për të dominuar rajonin dhe t’i shërbejë më mirë interesave të Perëndimit./The New York Times/ – /Lexo.al/