Çka është Projekti 2025?
Një platformë u miratua në konventën kombëtare të partisë republikane, por një propozim shumë më i detajuar i grupit të ekspertëve ka tërhequr vëmendjen për disa nga sugjerimet e tij.
“Projekti 2025” u krijua nga Instituti Heritage Foundation dhe ka rreth 900 faqe, raporton bbc.
E udhëhequr nga ish-zyrtarët e administratës së Donald Trumpit, ajo bën thirrje për shkarkimin e mijëra nëpunësve civilë, zgjerimin e pushtetit të presidentit, shpërbërjen e Departamentit të Arsimit, uljen e taksave, ndalimin e pornografisë, ndalimin e shitjeve të pilulës së abortit dhe shumë më tepër.
Ekziston një marrëveshje thelbësore midis shumë pjesëve të platformës zyrtare të partisë republikane dhe “Projektit 2025”, megjithëse dokumenti i ‘think-tank’ është shumë më i detajuar dhe në disa fusha shkon shumë më larg se linja e partisë, transmeton Telegrafi.
Ekziston një kontrast më i mprehtë midis të dyjave kur bëhet fjalë për çështjen e abortit, ku Heritage që kërkon politika shumë më agresive kundër abortit.
Demokratët kanë ekspozuar propozimet më të diskutueshme të “Projekt 2025” dhe këtë dokument e kanë lidhur me kandidatin 78-vjeçar republikan. Megjithatë, Trump dhe fushata e kanë mohuar ose minimizuar ndikimin e platformës.
Çfarë e lidh Projektin 2025 dhe fushatën e Trump?
Është e zakonshme që grupet e mendimit të Uashingtonit të të gjitha shtresave politike të propozojnë lista të dëshirave të politikave për qeveritë në ardhje.
Fondacioni konservator “Heritage” prodhoi për herë të parë plane politikash për administratat e ardhshme republikane në vitin 1981, kur Ronald Reagan ishte gati të merrte detyrën.
Ajo ka prodhuar dokumente të ngjashme në lidhje me zgjedhjet e mëvonshme presidenciale, përfshirë në vitin 2016, kur Trump fitoi presidencën, transmeton Telegrafi.
Një vit në mandatin e tij, ‘think-tank’ mburrej se Shtëpia e Bardhë e Trumpit kishte miratuar gati dy të tretat e propozimeve të saj.
Raporti i “Projektit 2025” u zbulua në muajin prill të vitit 2023, por numri i kundërshtarëve të saj është rritur tani që 78-vjeçari ka marr kandidimin zyrtar.
Vendimet e fundit të Gjykatës së Lartë të SHBA-së që kanë forcuar imunitetin presidencial dhe kanë kufizuar fuqinë e agjencive federale kanë shqetësuar më tej demokratët se çfarë mund të arrijë Trumpi nëse ai do të kthehej në Shtëpinë e Bardhë.
Partia ka synuar të ripërqendrojë vëmendjen e mbështetësve të saj në një përpjekje për të mobilizuar votuesit kundër “Projekt 2025” – për të cilën demokratët thanë së fundmi se do të “shkatërronte Amerikën”. Në përgjigje, Trump e ka mohuar dokumentin.
“Unë nuk di asgjë për Projektin 2025”, shkroi Trump në mediumin social, Truth Social. “Unë nuk e kam idenë se kush qëndron pas kësaj. Nuk jam dakord me disa nga gjërat që ata po thonë dhe disa nga gjërat që ata po thonë janë absolutisht qesharake dhe të pakëndshme”.
Por, ekipi që krijoi projektin është plot me ish-këshilltarë të Trumpit, duke përfshirë drejtorin, Paul Dans, i cili ishte shef i stafit në Zyrën e Menaxhimit të Personelit ndërsa president ishte Trump.
Russell Vought, tjetër ish-zyrtar i administratës Trump, shkroi një kapitull kyç në dokument dhe gjithashtu shërben si drejtor i politikave të platformës së Komitetit Kombëtar Republikan për vitin 2024.
Më shumë se 100 organizata konservatore kontribuuan në dokument, thotë Heritage, duke përfshirë shumë që do të kishin një ndikim jashtëzakonisht të madh në Uashington nëse republikanët rimerrnin Shtëpinë e Bardhë.
Në fillim të muajit korrik, presidenti i Heritage, Kevin Roberts ndezi më tej zemërimin rreth “Projekt 2025” duke ngritur mundësinë e dhunës politike gjatë një interviste në podcast.
“Ne jemi në procesin e revolucionit të dytë amerikan, i cili do të mbetet pa gjak nëse e majta e lejon atë”, tha Roberts në podkastin e War Room, themeluar nga këshilltari i Trumpit, Steve Bannon.
Në përgjigje, fushata e demokratëve akuzoi Trumpin dhe aleatët se “ëndërronin një revolucion të dhunshëm për të shkatërruar vetë idenë e Amerikës”.
Dokumenti i “Projekt 2025” parashtron katër synime kryesore të politikave: rivendosjen e familjes në qendër të jetës së amerikanëve; shpërbërja e shtetit administrativ; mbrojtjen e sovranitetit dhe kufijtë e kombit dhe të sigurojë të drejtat individuale të dhëna nga Zoti për të jetuar lirisht.
Këtu është një përmbledhje e disa prej propozimeve të tij kryesore.
Qeveria
“Projekti 2025” propozon që e gjithë burokracia federale, duke përfshirë agjencitë e pavarura si Departamenti i Drejtësisë, të vihet nën kontrollin e drejtpërdrejtë presidencial – një ide e diskutueshme e njohur si “teori unitare ekzekutive”.
Në praktikë, kjo do të thjeshtonte vendimmarrjen, duke i lejuar presidentit të zbatojë drejtpërdrejt politikat në një sërë fushash.
Propozimet kërkojnë gjithashtu eliminimin e mbrojtjes së vendeve të punës për mijëra punonjës të qeverisë, të cilët më pas mund të zëvendësohen nga të emëruar politikë.
Dokumenti e etiketon FBI-në një “organizatë të fryrë, arrogante, gjithnjë e më të paligjshme”. Ai kërkon rishikime drastike të kësaj dhe disa agjencive të tjera federale, si dhe eliminimin e plotë të Departamentit të Arsimit.
Platforma e Partisë Republikane përfshin një propozim për “deklasifikimin e të dhënave qeveritare, çrrënjosjen e keqbërësve dhe shkarkimin e punonjësve të korruptuar”, premton uljen e shpenzimeve qeveritare dhe gjithashtu sugjeron eliminimin e Departamentit të Arsimit.
Por, ai nuk propozon një rishikim gjithëpërfshirës të agjencive federale, siç përshkruhet në “Projekt 2025”.
Imigracion
Rritja e financimit për një mur në kufirin SHBA-Meksikë – një nga propozimet e Trumpit në vitin 2016 – propozohet në dokument.
“Projekti 2025” propozon gjithashtu çmontimin e Departamentit të Sigurisë Kombëtare dhe kombinimin me njësitë e tjera të zbatimit të imigracionit në agjenci të tjera, duke krijuar një operacion shumë më të madh dhe më të fuqishëm të policisë kufitare.
Propozime të tjera përfshijnë eliminimin e kategorive të vizave për viktimat e krimit dhe trafikimit të qenieve njerëzore, rritjen e tarifave për emigrantët dhe lejimin e aplikimeve të përshpejtuara për migrantët që paguajnë një çmim.
Jo të gjitha këto detaje përsëriten në dokumentin e platformës republikane, por titujt e përgjithshëm janë të ngjashëm – partia premton të zbatojë “programin më të madh të dëbimit në historinë amerikane”.
Klima dhe ekonomia
Dokumenti propozon shkurtimin e shpenzimeve federale për kërkime dhe investime në energjinë e rinovueshme dhe i bën thirrje presidentit të ardhshëm të “ndalojë luftën kundër naftës dhe gazit natyror”.
Objektivat e reduktimit të karbonit do të zëvendësohen nga përpjekjet për të rritur prodhimin e energjisë dhe sigurinë e energjisë.
Dokumenti parashtron dy vizione konkurruese mbi tarifat dhe është i ndarë nëse presidenti i ardhshëm duhet të përpiqet të nxisë tregtinë e lirë ose të rrisë barrierat për importet.
Por, këshilltarët ekonomikë sugjerojnë që një administratë e dytë e Trumpit duhet të ulë taksat e korporatave dhe mbi të ardhurat, të shfuqizojë Rezervën Federale dhe madje të konsiderojë një kthim në monedhën e mbështetur nga ari.
Për këtë dhe shumë tema të tjera, “Projekti 2025” është më i detajuar dhe shkon më tej se platforma zyrtare republikane, e cila flet për uljen e inflacionit dhe shpimet për naftë për të ulur kostot e energjisë, por është e hollë për propozimet specifike të politikave.
Aborti dhe familja
“Projekti 2025” nuk kërkon një ndalim të plotë të abortit në mbarë vendin.
Megjithatë, ai propozon tërheqjen e pilulës së abortit mifepristone nga tregu dhe përdorimin e ligjeve ekzistuese, por pak të zbatuara për të ndaluar dërgimin e barit përmes postës.
Dokumenti sugjeron që departamenti i Shëndetësisë dhe Shërbimeve Njerëzore duhet “të mbajë një përkufizim të bazuar në biblik, të përforcuar nga shkencat sociale për martesën dhe familjen”.
Të paktën për këtë çështje, dokumenti ndryshon mjaft thellësisht nga platforma republikane, e cila përmend vetëm një herë fjalën “abort”. Platforma thotë se ligjet e abortit duhet t’u lihen shteteve individuale dhe se abortet e vonuara (të cilat nuk i përkufizojnë) duhet të ndalohen.
Ai shton se qasja në kujdesin prenatal, kontrollin e lindjes dhe fekondimin in-vitro duhet të mbrohet.
Platforma e partisë nuk përmend goditjen e shpërndarjes së mifepristone.
Teknologjia dhe arsimi
Sipas propozimeve, pornografia do të ndalohet dhe kompanitë e teknologjisë dhe telekomit që lejojnë qasje, do të mbyllen.
Dokumenti bën thirrje për zgjedhjen e shkollës dhe kontrollin prindëror mbi shkollat, dhe synon atë që e quan “propagandë të zgjuar”.
Ai propozon eliminimin e një liste të gjatë termash nga të gjitha ligjet dhe rregulloret federale, duke përfshirë “orientimin seksual”, “barazinë gjinore”, “abortin” dhe “të drejtat riprodhuese”.
“Projekti 2025” synon t’i japë fund diversitetit, barazisë dhe programeve të përfshirjes në shkolla dhe departamente qeveritare, si pjesë e asaj që ai e përshkruan si një goditje më të gjerë ndaj ideologjisë “të zgjuar”.
Propozimet e saj pasqyrohen gjerësisht në platformën republikane, e cila përveç thirrjes për shfuqizimin e Departamentit të Arsimit, synon të rrisë zgjedhjen e shkollës dhe kontrollin prindëror mbi arsimin dhe kritikon atë që partia e quan “indoktrinimi politik i papërshtatshëm i fëmijëve tanë”.
E ardhmja e planit
“Projekti 2025” mbështetet nga një buxhet prej 22 milionë dollarësh (20 milionë euro) dhe përfshin strategji për zbatimin e politikave menjëherë pas inaugurimit presidencial në janar të vitit 2025.
Heritage po krijon gjithashtu një bazë të dhënash të besnikëve konservatorë për të plotësuar postet qeveritare dhe një program për të trajnuar ata punëtorë të rinj.
Demokratët e udhëhequr nga Jared Huffman, kongresmen nga Kalifornia, kanë nisur një Task Force Stop Project 2025.
Dhe shumë prej propozimeve ka të ngjarë të përballen me sfida të menjëhershme ligjore nga kundërshtarët e Trump nëse zbatohen.
