Është e mundur që Rusia po përdor një sistem “sekret” të luftës elektronike (EW) në enklavën e saj lindore të Kaliningradit, e cila mund të jetë fajtore për raportet e përsëritura të bllokimit të GPS-së që po mundon anëtarët e NATO-s në krahun lindor të Aleancës.

“Të paktën një fajtor në valën e fundit të bllokimit të GPS nga Kaliningradi duket të jetë një sistem misterioz rus EW i quajtur Tobol,” tha Erik Kannike nga kompania estoneze e softuerëve SensusQ në një postim në X.

Ekklava ruse e Kaliningradit, e vendosur midis anëtarëve të NATO-s, Polonisë dhe Lituanisë në bregun e Detit Baltik, është vendi ku ndodhet një nga sistemet Tobol, shkroi ai në rrjetin social.

“Rusia po ndërmerr përpjekje të mëdha të luftës elektronike dhe rregullisht bllokon sinjalin GPS në zona të mëdha territori brenda Rusisë dhe vendeve fqinje,” thotë eksperti ushtarak dhe i armëve David Hambling.

Disa vende, duke përfshirë Finlandën, Poloninë dhe Suedinë, kanë raportuar bllokim GPS në javët e fundit. Nënkoloneli suedez Joakim Paasikivi tha për mediat suedeze në fillim të këtij muaji se ai e konsideronte bllokimin e GPS si rezultat i “efekteve të aktivitetit rus ose të ashtuquajturës luftë hibride”. “Një pjesë e bllokimit duket se vjen nga Kaliningrad dhe ky vend është burimi i mundshëm,” tha Hambling.

“Sugjerimi se aftësitë ruse të EW në rajonin e Kaliningradit mund të ndikojnë në mënyrë të konsiderueshme Poloninë dhe rajonin e Balltikut është shumë domethënës,” tha javën e kaluar Instituti i Studimit të Luftës (ISW) i SHBA-së.

Rusia ka eksperimentuar me sistemin Tobol në përpjekjet e saj për të prishur sinjalin e internetit të sistemit Starlink në Ukrainë, raportoi The Washington Post prillin e kaluar, duke cituar një raport të klasifikuar të inteligjencës amerikane të parë nga gazeta. Qasja e Ukrainës në sistemet satelitore si Starlink është kritike për shumë prej operacioneve dhe komunikimeve të saj ushtarake dhe strategjike.

“Bllokimi i satelitit do të bëhet edhe më i rëndësishëm pasi Rusia duhet të mbrohet kundër një numri në rritje të sulmeve me dron të Ukrainës me rreze të gjatë, të tilla si ato që goditën së fundmi Shën Petersburgun,” thekson Hambling. “Dhe kjo mund të ketë një ndikim të rëndësishëm në përdorimin civil të GPS,” shton ai.

Në mars të vitit 2022, pikërisht në fillimin e pushtimit të plotë të Ukrainës nga Rusia, Finlanda raportoi ndërhyrje me sinjalet GPS kur komunikonte me avionët pranë Kaliningradit dhe përgjatë kufirit të Finlandës me Rusinë.

“Pilotët tanë kanë vërejtur ndërhyrje GPS pranë zonës së Kaliningradit gjatë ditëve të fundit,” tha një zëdhënës i transportuesit kombëtar të Finlandës Finnair në atë kohë, siç raportohet nga Reuters.

Në gjashtë muajt e parë të vitit 2023, Agjencia Finlandeze e Transportit dhe Komunikacionit (Traficom) njoftoi se kishte marrë gjithsej 41 njoftime për ndërhyrje të komunikimit GPS me avionët që fluturonin në hapësirën ajrore finlandeze.

“Ne jemi të vetëdijshëm se edhe Estonia dhe Letonia kanë pësuar bllokim GPS,” tha agjencia qeveritare në atë kohë. Gjithsej 2,187 raste u raportuan jashtë Finlandës në gjysmën e parë të vitit të kaluar, shtoi ai.

Qeveria ruse njoftoi në fund të vitit 2023 se flota e saj e Detit Baltik zhvilloi stërvitje me njësinë e saj të luftës elektronike në Kaliningrad. U deklarua se ata po kryenin stërvitje “shtypjeje të navigimit të armikut dhe komunikimeve radio”.

Finlanda, anëtarja më e re e NATO-s, regjistroi ndërhyrje të reja të sinjalit GPS në fillim të këtij viti.

“Kishte trazira në Detin Baltik pranë Kaliningradit, në rajonin e Detit të Zi dhe në Lindjen e Mesme, për shembull afër Izraelit,” tha kreu i aviacionit të Traficom, Jari Pöntinen në fillim të janarit. Megjithatë, agjencia nuk është në gjendje të bëjë një analizë që do të shpjegonte ndërprerjet, thuhet në një komunikatë të Traficom.