Shkruan: Prof. Dr. Fejzulla BERISHA

1. Dështimi diplomatik dhe pasojat për Kosovën

Dështimi i Kosovës për t’u anëtarësuar në Këshillin e Evropës (KiE) përfaqëson një pengesë të madhe për afirmimin e shtetësisë së saj në arenën ndërkombëtare dhe përpjekjet për të siguruar njohje të mëtejshme. Këshilli i Evropës, si organizatë kyçe për të drejtat e njeriut, sundimin e ligjit dhe demokracinë, është një platformë thelbësore për fuqizimin e pozitës ndërkombëtare të Kosovës. Megjithatë, ky proces ka dështuar, dhe përgjegjësia bie kryesisht mbi Qeverinë e Kosovës, e cila nuk arriti të sigurojë mbështetjen e nevojshme diplomatike.

Kjo analizë e zgjeruar do të shqyrtojë faktorët që çuan në këtë dështim, rolin e diplomacisë kosovare, krahasimin me raste të tjera rajonale dhe strategjitë që Kosova duhet të ndjekë për të rikuperuar këtë humbje.

2. Përgjegjësia e qeverisë në dështimin e pranimit

2.1 Qasja e ngurtë dhe mungesa e diplomacisë aktive

Qeveria aktuale ka ndjekur një qasje konfrontuese me Serbinë dhe shpeshherë edhe me aleatët kryesorë perëndimorë. Kjo ka ndikuar drejtpërdrejt në dështimin e Kosovës për të siguruar mbështetje të mjaftueshme për anëtarësim. Disa faktorë kyç për këtë dështim përfshijnë:

Një nga pikat kryesore që ka ndikuar negativisht është qasja e qeverisë ndaj Asociacionit të Komunave me Shumicë Serbe, i cili shihet nga partnerët ndërkombëtarë si një obligim i Kosovës nga Marrëveshja e Brukselit dhe Ohrit. Mungesa e gatishmërisë për të ecur përpara me këtë çështje ka bërë që disa shtete të BE-së të mos e mbështesin Kosovën në KiE.

Përplasjet me Francën dhe Gjermaninë – Franca dhe Gjermania, dy vendet më të fuqishme në BE, kanë sinjalizuar vazhdimisht se Kosova duhet të jetë më fleksibile në dialogun me Serbinë. Mospërfillja e këtyre sinjaleve ka dobësuar mbështetjen e tyre aktive për anëtarësimin në KiE.

2.2 Mungesa e një fushate efektive lobimi

Në diplomacinë ndërkombëtare, lobimi është kyç për të siguruar mbështetje për anëtarësimin në organizata të rëndësishme. Për dallim nga vende të tjera që kanë përdorur lobimin si një strategji kyçe (si Maqedonia e Veriut në çështjen e emrit me Greqinë), Kosova nuk ka ndërmarrë hapa të fuqishëm për të siguruar votat e nevojshme.

Shembuj konkretë të dështimit në lobim:

Maqedonia e Veriut dhe Marrëveshja e Prespës (2018) – Ky shtet arriti të sigurojë mbështetje ndërkombëtare për anëtarësimin në NATO duke bërë një kompromis historik me Greqinë për çështjen e emrit. Kosova, përkundrazi, nuk ka bërë ndonjë hap konkret për të adresuar shqetësimet e vendeve skeptike.

Bosnja dhe Hercegovina dhe rruga e saj drejt BE-së – Pavarësisht krizave të brendshme, Bosnja ka ndjekur një diplomaci aktive dhe ka shfrytëzuar mbështetjen e aleatëve të saj për të përparuar në procesin e integrimit evropian. Kosova nuk ka treguar të njëjtën aftësi për të krijuar një aleancë të qëndrueshme me vendet kyçe të BE-së.

3. Roli i vendeve jo-njohëse të BE-së në dështimin e Kosovës

Një faktor tjetër kritik në dështimin e Kosovës për të hyrë në Këshillin e Evropës është mungesa e mbështetjes nga pesë shtetet e BE-së që ende nuk e kanë njohur pavarësinë e saj:

3.1 Spanja dhe paragjykimet për integritetin territorial

Spanja ka refuzuar të njohë Kosovën për shkak të frikës se kjo mund të krijojë një precedent për Katalonjën. Qeveria Kurti nuk ka ndërmarrë ndonjë hap diplomatik për të ndryshuar këtë perceptim.

3.2 Greqia dhe lidhjet me Serbinë

Greqia ka shfaqur shenja të afrimit me Kosovën në vitet e fundit, por mungesa e një angazhimi të strukturuar nga Qeveria Kurti ka bërë që ky shtet të mbetet i pavendosur.

3.3 Rumania dhe Sllovakia

Të dyja këto vende kanë shfaqur rezerva për Kosovën për shkak të politikave të tyre të brendshme dhe marrëdhënieve me Serbinë. Një qasje më e zgjuar diplomatike mund të kishte ndihmuar në sigurimin e mbështetjes së tyre.

4. Dështimi në KiE dhe ndikimi në përpjekjet për OKB-në

Dështimi në Këshillin e Evropës krijon një efekt zinxhir që e bën më të vështirë për Kosovën të bëhet anëtare e Kombeve të Bashkuara. Nëse Kosova do të kishte hyrë në KiE, do të kishte një bazë më të fortë për të kërkuar njohjen nga vendet skeptike dhe për të avancuar drejt anëtarësimit në OKB.

Palestina dhe përpjekjet për OKB – Palestina ka përdorur një strategji të suksesshme duke siguruar anëtarësim në organizata ndërkombëtare si UNESCO dhe më pas duke kërkuar pranimin në OKB. Kosova nuk ka ndjekur një strategji të ngjashme për të rritur mbështetjen ndërkombëtare për anëtarësimin e saj.

5. Strategjitë që Kosova duhet të ndjekë për të rinjohur pozicionin e saj ndërkombëtar

Për të rikuperuar këtë humbje dhe për të siguruar suksesin në të ardhmen, Kosova duhet të ndjekë një qasje të re diplomatike:

1. Përmirësimi i marrëdhënieve me Francën dhe Gjermaninë – Këto dy shtete janë kyçe për mbështetjen e Kosovës në KiE dhe në BE. Një angazhim më i madh me to do të ishte i domosdoshëm.

2. Përdorimi i diplomacisë ekonomike – Duke ofruar marrëveshje të favorshme tregtare për shtetet skeptike, Kosova mund të rrisë mbështetjen e saj ndërkombëtare.

3. Krijimi i një strategjie lobimi me vendet jo-njohëse – Kosova duhet të punojë me Greqinë, Spanjën dhe vendet e tjera skeptike për të siguruar një ndryshim të qëndrimit të tyre.

Qeveria në të ardhmen e afërt dhe Nevoja për një Politikë më të Zgjuar Diplomatike

Dështimi në KiE nuk ishte i pashmangshëm, por ishte rezultat i një diplomacie të dobët dhe një qasjeje të ngurtë nga Qeveria në detyrë. Për të shmangur dështime të ngjashme në të ardhmen, Kosova duhet të adoptojë një strategji më të zgjuar, më fleksibile dhe të mbështetur në një diplomaci më efektive me aleatët ndërkombëtarë.