Pothuajse dy vjet pas fillimit të agresionit rus në Ukrainë, bota po përballet me sfidat komplekse të dezinformimit dhe propagandës. Në një intervistë për The Geopost, bashkëthemeluesi i projektit ukrainas “Stop Fake”, Ruslan Deynychenko, foli për fushatën e dezinformimit dhe propagandën ruse.

Ndonjëherë duket, siç tha Deynychenko, se njerëzit që qëndrojnë pas propagandës ruse përdorin të njëjtat “metoda të vjetra” që kanë përdorur në konfliktet e mëparshme në Ballkan, Kosovë, Serbi dhe rajone të tjera, dhe se tema të ndjeshme si trafikimi i organeve bëhen objektiv të fushatës ruse të dezinformimit.

Intervista e plotë:

Pothuajse dy vjet nga agresioni rus në Ukrainë, si e shihni këtë nga këndvështrimi i gazetarit?

Deynychenko: Do të thosha se agresioni rus filloi jo dy vjet më parë, por në vitin 2014 kur Rusia pushtoi gadishullin ukrainas të Krimesë dhe filloi operacionin e saj në Donbas. Ne kemi qenë në një gjendje lufte me Rusinë për gati 10 vjet siç thashë, kështu që ne krijuam projektin tonë pikërisht në mars të vitit 2014 kur pamë vërshimin e dezinformatave ruse në rrjetet televizive ruse, shumica e tyre i përkasin qeverisë ruse ose të kontrolluara. nga qeveria ruse. Pra, një grup profesorësh, alumni dhe studentësh të Universitetit Kyiv-Mohyla, ata krijuan projektin e tyre të “fact checking”, ne e quajmë atë “Stop Fake”. Deri më tani, ne kemi qindra mijëra shembuj të dezinformimit, propagandës ose gënjeshtrave ruse për Ukrainën.

Agresioni në shkallë të plotë që filloi në shkurt të vitit 2022, natyrisht, ishte diçka e re për ne dhe disa prej anëtarëve të ekipit tonë u desht t’i zhvendosnim në vende më të sigurta në Ukrainë apo edhe jashtë saj. Në këtë dimër kemi pasur periudha pa energji elektrike, pa ngrohje për disa ditë sepse Rusia gjuan raketat e saj në stacionet elektrike të Ukrainës, prodhimin dhe shpërndarjen e energjisë elektrike.

Dhe tani pothuajse çdo natë më duhet ta sjell familjen time gjatë natës në strehimoren më të afërt të, sepse Rusia vazhdon të bombardojë qytetet e Ukrainës, përfshirë Kievin me raketa, me bomba, kështu që tani është e rrezikshme, por ne u përgatitëm për atë situatë dhe sigurisht e dimë që Rusia bombardon dhe sulmon Ukrainën jo vetëm me bomba por edhe me dezinformata dhe propagandë, dhe ndonjëherë mendojmë se është edhe më e rrezikshme për vendin për sigurinë e vendit sepse bombat mund të shkatërrojnë ndërtesa ose të vrasin disa njerëz, por me dezinformim dhe propagandë Rusia dëshiron të demotivojë popullin tonë, të ndihet i dëshpëruar, të humbasë besimin në fitoren tonë dhe të dobësojë mbështetjen që e gjithë bota i ofron Ukrainës me ndihmë ushtarake dhe ndihmë financiare dhe të gjitha mjetet e tjera të ndihmës.

Cili është narrativa më e madhe ruse kundër Ukrainës dhe si po e luftoni atë?

Deynychenko: Njerëzit që krijojnë dhe janë në krye të propagandës ruse të dezinformatave, janë mjaft të zgjuar, kur filluan pushtimin në shkallë të gjerë dy vjet më parë, e filluan dhe e mbështetën me dezinformata pro-ruse. Ata u shpjeguan rusëve dhe ukrainasve se Rusia thjesht dëshiron të çlirojë Ukrainën nga të ashtuquajturit nazist, ata krijuan një mit se Ukraina kontrollohet nga qeveria naziste dhe ata thjesht duan ta largojnë këtë qeveri nga pushteti. Sigurisht, ishte gënjeshtër dhe ne demaskuam shumë falsifikime të dedikuara për të promovuar këtë gënjeshtër.

Tani, ata përdorin lloje të ndryshme narrativash, sepse tani ukrainasit nuk u besojnë narrativave ruse për botën ruse dhe Rusinë që dëshiron të çlirojë Ukrainën nga nazistët, sepse siç thashë, pothuajse çdo natë dhe ditë ata bombarduan shtëpitë tona, ndërtesat tona me raketa.

Pra, ata u përpoqën të përçajnë shoqërinë tonë, të nxisin konfliktet ekzistuese në këtë shoqëri dhe të krijojnë konflikte të reja, për shembull, ata u përpoqën të nxisin konflikte midis komandantëve tanë ushtarakë dhe komandantëve tanë politikë, midis presidentit dhe njerëzve që janë në krye të operacioneve të ushtrisë. Ata duan të ndajnë njerëzit në bazë të gjuhëve të ndryshme që flasin, në bazë të kishave të ndryshme që shkojnë, kështu që ata bëjnë çmos për të krijuar këto konflikte dhe për të dobësuar shoqërinë tonë, për të dobësuar rezistencën tonë dhe natyrisht ata bëjnë shumë për të synuar të huajt, qeveritë dhe njerëzit e huaj me lloje të ndryshme mesazhesh.

Ata krijuan një imazh të Ukrainës si një vend i korruptuar dhe përpiqen të bindin njerëzit në Shtetet e Bashkuara dhe në vendet evropiane, pse duhet t’i jepni këtë ndihmë ushtarake dhe financiare Ukrainës, sepse ata po vjedhin gjithçka, ata janë të korruptuar dhe nuk ka nevojë të mbështesin më Ukrainën. Ata u përpoqën të përdorin propagandë për të bindur njerëzit në Shtetet e Bashkuara dhe vendet evropiane se armët e precize që vendet perëndimore i ofrojnë Ukrainës, ata thjesht ua shpërndajnë grupeve terroriste në vende të ndryshme, natyrisht, ne i demaskuam këto falsifikime dhe ata dështuan. Pra, kjo është ajo që ata janë të fokusuar tani, dhe natyrisht ata përpiqen të na bëjnë armiq me Poloninë, me Hungarinë, me vendet e tjera evropiane, në mënyrë që të krijojnë shumë përmbajtje propagandistike për të nxitur konfliktet mes nesh.

Rusia po përdor të njëjtat narrativa propagandistike në Ukrainë siç e ka përdorur në Kosovë për trafikimin e organeve njerëzore, a keni bërë ndonjë hulumtim për këtë temë propagandistike?

Deynychenko: Ndonjëherë mendoj se njerëzit në Rusi që krijojnë narrativa propagandistike, përdorin “metoda të vjetra”, që i përdornin në shtetet e Ballkanit, në Kosovë, në Serbi dhe vende të tjera, ndoshta ata vendosën se ishte një operacion i suksesshëm, kështu që i ripërdorin të gjitha këto raste në Ukrainë, me një qëllim të ri.

Ata shpesh përdorin tema shumë të ndjeshme si shitja e organeve apo tema që lidhen me fëmijët e tyre. Rasti shumë i famshëm ishte i ashtuquajturi “djali i kryqëzuar”. Ata e krijuan këtë falsifikim në vitin 2014 dhe u përpoqën të bindin njerëzit se ushtarët e ushtrisë ukrainase kryqëzuan një djalë të vogël para turmës në qytetin e Slovyansk. Sigurisht, ishte një gënjeshtër, por kjo gënjeshtër e ndihmoi televizionin rus të bindë popullsinë e tyre, njerëzit e tyre, rusët në Rusi se kjo është e vërtetë dhe shumë njerëz në Rusi lanë shtëpitë e tyre, familjet e tyre, punët e tyre, morën mitralozët dhe shkuan në Ukrainë, donin të mbronin fëmijët në rajonet rusishtfolëse të Ukrainës nga të ashtuquajturit nazistë ukrainas që kryqëzuan fëmijët rusishtfolës, që vrasin popullsinë rusishtfolëse, kështu që e bëjnë shumë, përdorin shumë tema të ndjeshme si fëmijët, si trafikimi i organeve për të krijuar një informacion shumë të bujshëm, sepse njerëzit që e lexojnë atë në Facebook apo platforma të tjera sociale, zakonisht ndajnë këtë lloj informacioni, këtë informacion sensacional në Facebook apo platforma të tjera me miqtë e tyre, me miqtë e tyre në mesengjer, pra, i ndihmon ata të promovojnë këto marrëzi.

Një mesazh nga ju për mediat ballkanike, si të mbrohemi nga dezinformimi dhe propaganda ruse?

Deynychenko: Ne mendojmë dhe shohim se propaganda dhe dezinformata ruse funksionon jo vetëm në Ukrainë, ata synojnë njerëz në vende të tjera sepse mendojnë se është efektive. Qeveria ruse shpenzon miliarda dollarë për të krijuar makineri propagandistike dhe nuk janë vetëm RT (Russia Today) ose Sputnik apo media të tjera që ne i shohim. Ata shpenzojnë shumë para në të ashtuquajturat ferma troll, ata shpenzojnë shumë para në kanalet Telegram dhe nuk është gjithmonë e lehtë t’i shohësh, t’i monitorosh, t’i gjurmosh, kështu që rekomandimi im, jo vetëm për shtetet e Ballkanit, por për të gjitha vendet e tjera do të ishte, mos i injoroni këto probleme, sepse një ditë mund të zgjoheni dhe të shihni nga dritarja se njerëzit vrasin njëri-tjetrin me mitralozë sepse dikush i bindi të urrejnë njëri-tjetrin për shkak të racës, besimit ose gjuhës së ndryshme që flasin. Pra, nuk ka zgjidhje universale për të gjitha vendet, zgjidhjet mund të jenë të ndryshme.

Ne bëjmë “fact checking”, e kuptojmë që kjo nuk mjafton për të luftuar dezinformimin dhe propagandën, por ne bëjmë shumë gjëra të tjera për të luftuar dezinformimin rus, për t’i bërë ata më të dobët, për t’i bërë ata të duken qesharak budallenj dhe tani bota e di se Rusia përdor mediat e saj si një platformë dezinformimi si një mjet për prodhimin dhe shpërndarjen e falsifikimeve dhe gënjeshtrave.

Ne kemi ndërgjegjësimin për problemin dhe rekomandimi im do të ishte, mos e injoroni, nuk kemi të drejtë ta lëmë vetë, sepse ne e shohim në Ukrainë që dezinformimi dhe propaganda ruse është shumë e rrezikshme dhe mund të krijojë probleme dhe ne e bëjmë këtë. Nuk duan që Rusia të jetë një lojtar efektiv në përdorimin e dezinformatave dhe propagandës në vendet e tjera. /Geopost