Nga Hasmik Sargsyan
Përktheu nga Armenishtja në Anglisht autori I tekstit
Përktheu nga Anglishtja Peter M. Tase

Së fundmi, poezia soditëse e poetit shqiptar Jeton Kelmendi iu prezantua lexuesit armen në një libër të veçantë, të përkthyer nga poeti Gagik Davtyan. Botimi i librit të Kelmendit “Të pres” në prag të festës së Përkthyesit ishte simbolik. Poezia e Kelmendit është një meditim mbi dashurinë dhe në atmosferën e sotme të tensionit universal, çekuilibrit politik dhe urrejtjes në rritje, vargjet poetike për origjinën e dashurisë, arritjen e harmonisë, kërkimin e thelbit origjinal të dashurisë përmes pritjes dhe ndarjes nga vetja. Vetvetja ka qenë e vlefshme dhe e pelqyeshme për lexuesin evropian dhe tani janë edhe në tryezën e lexuesit armen. Shumë kritikë letrarë e konsiderojnë 45-vjeçaren Kelmendi, lindur në Kosovë, poet të madh evropian. ai është anëtar i shumë institucioneve kulturore ndërkombëtare, klubeve të poezisë, autor i përhershëm i revistave letrare dhe kulturore në gjuhë të ndryshme të botës. Ka studiuar në Universitetin e Prishtinës, ka marrë diplomën Bachelor të Arteve në Komunikim Masiv. Ka mbaruar studimet pasuniversitare të Universitetit të Lirë të Brukselit, i specializuar për studime ndërkombëtare dhe të sigurisë dhe ka kryer masterin e dytë në fushën e diplomacisë. Kelmendi është profesor në Kolegjin Universitar AAB, anëtar i Akademisë Evropiane të Shkencave dhe Arteve në Salzburg (Austri). Jeton Kelmendi fitoi njohje të gjerë në Kosovë në vitin 1999 pas botimit të librit të tij të parë me poezi, Shekulli i Premtimeve. Është poeti shqiptar më i përkthyer. poezitë e tij janë përkthyer në rreth dyzet gjuhë.

Poezia e dashurisë së Kelmendit është shumë filozofike. Rrëfimet e dashurisë, momentet e pritjes, malli, ëndrrat janë të mbushura me mendime të menduara thellë, nga paaftësia në dukje e fjalëve për të përcjellë thellësinë dhe hapësirën e ndjenjës, ai shkon drejt mbështetjes në heshtje, kërkimi i identitetit të çon në shumë zgjidhje lumturie. .

“…Loja është e pafund për identitetin e secilit prej nesh, dhe ka diçka unike tek ne – UNË,

që të mos dalë deri në vdekje, të mos konvertohet,

të mos tjetërsohet

njeriu do të vdesë i bukur.

Lum ai që vdes

përshëndet kështu.”

Me trukun e imazheve artistike flet për dashurinë, ëndrrat, kufijtë e kohës dhe aty ku ka një metaforë, krahasim apo simbolikë artistike, poezia është më e bukur dhe më e lehtë për t’u kuptuar.

“…Po të isha një erë veriore,

Do të vrapoja nëpër fusha dhe male,

dhe do t’i bëja lisat të përkulen para meje,

i hoqën kapelet.

Do të hapja derën kundër çdo shprese,

dhe do të isha edhe vetvetja

plot shpresa për kohë më të mira…”

Poeti vazhdon të shkojë në fillimet e natyrës së tij, kërkimi i tij për të vërtetën shpesh çon në kotësinë e pakuptimësisë.

“Besimi është konvertuar dhe është kthyer në mosbesim,

koha e keqe e ka forcuar të keqen kudo,

krijoni shpresë dhe dëshirë.

Është koha e keqe e djallit.

Fjala e ndaluar dhe mashtrimi”.

Nuk duken ose pothuajse nuk ka imazhe natyraliste. Ato që kam nxjerrë gjatë leximit janë, për shembull:

“…ishte natë e vonë, vjeshtë dhe hënë.

Dhe mendime të dashura atë natë

u bë një det dashurie

dhe arritëm në ekstazë duke notuar…”

dhe ose

“Oh, çfarë ngrohtësie,” pëshpërita, duke shkelur syrin.

dhe gishtat e mi do të humbnin

në balluket e saj të dredhura

por e gjithë kjo është vetëm një dëshirë…”.

Reflektimet e tij kanë të bëjnë me rënien e vlerës së fjalës kur shkruan:

“Do të ishte shumë më mirë të zotëroje

jashtë kohe

gjuhë jo alfabetike,

në vend që të flasim për kuptimet tona të pakuptimta

me kodrat”.

Duke mbajtur mbi supe njëlloj tmerrin dhe guximin e kohëve tona të trazuara, ai përçmon kompleksitetin e degjenerimit të brendshëm, por përvoja e viteve të jetuara, pabesia në dashuri çojnë në mosbesim ndaj njerëzve, mosbesim për të ardhmen e tij në ditët e reja;

“Në këtë kaos ngjarjesh vajtje-ardhje

Megjithatë nuk mund ta fshihja

parashikimet e mia për një herë tjetër

Duhet guxim të guxosh të besosh në dashuri”.

Ligjerimi i Jeton Kelmendit ka të bëjë me konceptet e larta: “besimi me trimëri dhe guximi me vetëmohim”. Ato i kufizojnë ëndrrat e tij dhe ai kërkon fjalën për t’i shprehur ato. “Si mund ta quaj veten poet, //nëse nuk mund të largohem për të realizuar ëndrrat e mia…// Të shkruarit i ka rrënjët aq të thella, // sa nuk mund t’i drejtohesh thjesht jopoezisë”.

Formulën e lumturisë e kërkon ose përpiqet ta formulojë dhe e bën në nyjet e dashurisë, “një vend larg kufijve të kujtesës, // në fjalët e pathëna të durimit”. Dhe në ato momente, kur kërkimi përfundon, ai shpëton nga dyshimet dhe mbështetet vetëm në dashuri.

“Nuk kam më dyshime, sepse e di

se i fshiu gjurmët edhe dyshimeve të mia

dhe meqenëse nuk kam pyetje, mjafton

Më kujtohet emri yt”.

“Dashuria vjen vetëm nga Zoti. Dhe vetëm Ai e di për origjinën”, përfundon poeti në fund. Duke folur indirekt për jetën publike, ai sërish thekson fuqinë e dashurisë. “…Me fuqinë e dashurisë, të fuqishmit bëhen fenomen shpirtëror dhe çdo gjë e bukur ndodh vetëm me shpirtin”.

Dëshira për të shpëtuar nga realiteti i hidhur të kujton gjendjen shpirtërore të largimit nga jeta në shkretëtirë, linjat Isaakyan.

“…dhe as heshtje e as qetësi

dhe pa plagë

në vorbullat e ngjarjeve,

vetëm gërvishtje të vogla

dhe një realitet i tillë

që nuk ka asnjë lidhje me të vërtetën

por si të shpëtojmë prej tij

dhe ku?”

Në poezinë e titulluar “Kohë të këqija” J. Kelmendi flet për besimin se do të vijnë “kohë të mira”.

“A është e vërtetë?

Unë do të shkruaj për to me ngjyra të ndezura

të fatit të parashikuar.

Dhe vërtet, me kalimin e kohës

do të vijë një kohë tjetër

dhe gjëja është të besosh në të mirën

prandaj

vizatoni dëshirat tuaja

dhe dekorojme me lule

për të ofruar në kohën e bekuar”.

Ndoshta imazhi poetik i natyrës do të bëhet fundi elokuent gjatë prezantimit të librit të ri të përkthyer, sepse në të mbizotëron ndjenja e kombinuar e dashurisë, besimit dhe optimizmit.

“Në një ritual mëngjesi

Dielli lutet si një zog cicërimë…”