Më 26 gusht 1944, një ditë pas çlirimit të Parisit, gjenerali Charles de Gaulle eci nëpër Champs-Élysées mes skenave të trazirave emocionuese.

Lideri i Francës së Lirë ishte kthyer në kryeqytet për ta rimarrë atë pas katër vitesh pushtim nazist.

“Kishte një zhurmë të vazhdueshme nga kamerat e shtypit”, shkruan Matthew Cobb në rrëfimin e tij, ku ai përshkruan “kaosin e gëzueshëm që mbretëronte”.

Fotografitë e asaj dite tregojnë një histori të rëndësishme, edhe pse pak të njohur.

Atje, në mes të dëfrimit, së bashku me turmat që festonin, kamerat kapën një djalosh me ngjyrë, duke ecur disa metra larg Gjeneralit.

Emri i tij ishte Georges Dukson.

“Jeta”, shkroi Susan Sontag në “On Photography”, “nuk ka të bëjë me detaje të rëndësishme, të ndriçuara nga një blic, të fiksuar përgjithmonë”. “Fotografitë, po”.

Rëndësia e pranisë së Dukson atë ditë nuk është menjëherë e dukshme.

Ndonjëherë duket sikur ai po i prish foton de Gaulle në momentin e lavdisë së kombit.

Ndërsa de Gaulle vendos një kurorë nën Harkun e Triumfit, është Dukson disa metra pas tij, duke u parë nga një zyrtar francez.

Dukson duket se proteston, duke ngritur krahun e tij të shëndoshë, edhe pse vazhdon të ecë.

Në një foto, de Gaulle është i vetëdijshëm për rrëmujën, duke e kthyer shikimin drejt saj.

Pra, pse është domethënës ky detaj, nga një moment historik që ndodhi 80 vjet më parë këtë muaj?

Për t’iu përgjigjur kësaj pyetjeje duhet të kthehemi një ditë pas, në 25 gusht, kur Parisi u çlirua zyrtarisht pas një dorëzimi gjerman.

Në muajt para ditës së madhe, de Gaulle ishte dëshpërimisht i shqetësuar për optikën e çlirimit dhe rolin e supozuar të Francës në të.

Një njeri krenar dhe patriot, udhëheqësi i mërguar e dinte se do të ishin amerikanët dhe britanikët ata që do të siguronin pjesën më të madhe të trupave dhe fuqisë së zjarrit për të detyruar gjermanët të largoheshin nga Franca.

Por ai donte që ushtarët francezë të ishin ndër të parët që do të hynin në kryeqytet.

Amerikanët ranë dakord.

Ata kishin një kusht: trupat franceze në fjalë duhet të ishin të bardhë.

SHBA-të ndiheshin rehat me derdhjen e gjakut dhe shpenzimin e thesarit për Francën e lirë.

Ajo që ata nuk mund të toleronin ishte pamja e një prej qyteteve më simbolike të Evropës duke u shpëtuar nga trupat e njerëzve me ngjyrë.

De Gaulle u takua me Komandantin Suprem të Aleatëve, Gjeneral Dwight Eisenhower, në Algjeri në dhjetor 1943 për të punuar me detajet.

Disa javë më vonë, një memo e vulosur konfidenciale nga shefi i shtabit të Eisenhower-it, që detajonte planet për çlirimin, thoshte: “Është më e dëshirueshme që divizioni i përmendur më sipër të përbëhet nga personel i bardhë”.

Britanikët ishin në bord.

Gjenerali Frederick Morgan i shkroi Komandës Supreme të Aleatëve.

“Është për të ardhur keq që i vetmi formacion francez që është 100 % i bardhë është një divizion i blinduar në Marok. Çdo ndarje tjetër franceze është vetëm rreth 40 %. I kam thënë kolonelit de Chevene se shanset e tij për të marrë atë që dëshiron do të përmirësohen shumë nëse ai mund të prodhojë një divizion të këmbësorisë së bardhë”.

De Gaulle pranoi. Ai nuk ishte në gjendje të luftonte shumë, dhe nuk ka asnjë sugjerim se ai madje u përpoq.

Kështu ndodhi që më 25 gusht shumë prej atyre që luftuan për çlirimin e Evropës iu mohua e drejta për të marrë pjesë në të.

Në orën 11:00, u bë e qartë se liria për të cilën ata po luftonin nuk vlente për ta.

Dukson nuk e mori memo-n.

Kjo është ajo që e bën kaq domethënëse paraqitjen e tij në paradën e fitores.

Georges Dukson ishte një luftëtar, aventurier, ekstrovert dhe diçka si zullumqar.

Ai lindi në qytetin bregdetar perëndimor të Port-Gentil në Gabon, atëherë pjesë e Afrikës Ekuatoriale Franceze.

Babai i tij kishte luftuar për francezët gjatë Luftës së Parë Botërore dhe si adoleshent Dukson u regjistrua menjëherë në të dytën.

Pas gjashtë muajsh trajnim bazë në kryeqytetin e Gabonit, Libreville, ai u dërgua në Francë si rreshter.

Ai u kap nga gjermanët në qershor 1940 dhe kaloi dy vitet e ardhshme si rob lufte.

Pas disa përpjekjesh, ai më në fund ia doli të arratisej në vitin 1943, së bashku me një shokun e tij të burgosur, një industrialist i pasur i cili punësoi Dukson si shofer dhe për të kryer punët pasi të kishin arritur në Paris.

Marrë nga “Financial Times”, përshtatur për Albanian Post