Bjellorusët filluan votimin të dielën, me presidentin Alexander Lukashenko që pritet të arrijë fitoren e pakundërshtuar për një mandat të shtatë, duke zgjatur sundimin e tij autoritar prej tri dekadash.

Lukashenko, 70-vjeçar – një ish-bos i fermave kolektive – ka qenë në pushtet në Bjellorusinë e izoluar, aleate të Moskës që nga viti 1994.

Vendvotimet u hapën në orën 08:00 në votën e parë presidenciale të Minskut që kur Lukashenko shtypi protestat masive kundër sundimit të tij në vitin 2020. Që atëherë ai ka lejuar Moskën të përdorë territorin bjellorus për të pushtuar Ukrainën në vitin 2022, shkruan The Guardian, transmeton Gazeta Express.

Opozita dhe Perëndimi thanë se Lukashenko manipuloi votimin e fundit dhe autoritetet shtypën demonstratat, me më shumë se një mijë njerëz ende të burgosur.

Të gjithë kundërshtarët politikë të Lukashenkos janë ose në burg – disa mbahen pa ua lejuar komunikimin  – ose në ekzil së bashku me dhjetëra mijëra bjellorusë që kanë ikur që nga viti 2020.

“Të gjithë kundërshtarët dhe armiqtë tanë duhet të kuptojnë: mos shpresoni, ne nuk do ta përsërisim kurrë atë që kishim në vitin 2020”, tha Lukashenko në një stadium në Minsk gjatë një ceremonie koreografike të premten.

Lukashenko ishte 39 vjeç kur fitoi zgjedhjet e para nacionale në Bjellorusi që kur ajo fitoi pavarësinë nga Bashkimi Sovjetik.

Kritika ndaj të fortit është e ndaluar në Bjellorusi. Shumica e njerëzve me të cilët foli AFP në Minsk dhe qytete të tjera shprehën mbështetje për të, por ende kishin frikë të jepnin mbiemrat e tyre.

Kandidatët e tjerë që konkurrojnë kundër Lukashenkos janë zgjedhur për t’i dhënë zgjedhjeve një atmosferë demokracie dhe pak njerëz e dinë se cilët janë ata.

“Unë do të votoj për Lukashenkon sepse gjërat janë përmirësuar që kur ai u bë president (në 1994)”, tha fermeri 42-vjeçar Alexei në fshatin e vogël Gubichi në Bjellorusinë juglindore.

Ai fiton rreth 300 euro në muaj duke shitur qumësht.

Por, si shumë në Bjellorusi, ai është i shqetësuar për luftën në Ukrainën fqinje.

Në vitin 2022, trupat ruse hynë në Ukrainë nga disa drejtime, përfshirë nga Bjellorusia. Një vit më pas, Rusia dërgoi armë bërthamore taktike në vendin, i cili kufizohet me vendet e NATO-s.

Alexei tha se dëshironte “të mos kishte një luftë”.

Narrativa e qeverisë ka qenë që të thuhej se Lukashenko garantoi paqen dhe rendin në Bjellorusi, duke akuzuar udhëheqësit e protestave në rrugë të vitit 2020 për kaosin.

Kombet e Bashkuara vlerësojnë se 300,000 bjellorusë janë larguar nga vendi që nga viti 2020 – kryesisht në Poloni dhe Lituani – nga një popullsi prej nëntë milionëshe.

Ata nuk do të jenë në gjendje të votojnë, pasi Bjellorusia ka hequr votimin jashtë vendit.

Udhëheqësja e opozitës në ekzil Sviatlana Tsikhanouskaya e denoncoi votimin si një “farsë” në një intervistë në janar me AFP.

Bashkëshorti i saj, Sergei Tikhanovsky, është mbajtur pa komunikim për gati një vit.

Ajo u kërkoi disidentëve të përgatiteshin për një mundësi për të ndryshuar vendin e tyre, por pranoi se “nuk ishte momenti”.

Ndërsa Lukashenko dikur balanconte me kujdes marrëdhëniet e tij midis Bashkimit Europian dhe Moskës, që nga viti 2020 ai është bërë politikisht dhe ekonomikisht i varur nga Rusia.

Kaja Kallas, kryediplomatja e BE-së, i quajti zgjedhjet një “mashtrim” në një postim të shtunën në X dhe tha se “Lukashenko nuk ka asnjë legjitimitet”.

I njohur si “diktatori i fundit i Europës” – një pseudonim që ai përqafon – Bjellorusia e Lukashenkos ka ruajtur shumë nga traditat dhe infrastrukturën e Bashkimit Sovjetik.

Ekonomia e vendit është kryesisht e planifikuar nga shteti dhe Lukashenko hoqi flamurin bardhë-kuq-bardhë të Bjellorusisë në vitet 1990 – i cili që atëherë është bërë simboli i opozitës.