Brenda Arkivit Shtetëror të Kosovës ka dosje të krimeve nga më të ndryshmet të kryera para gjysmë shekulli.

Dokumentet plot detaje përbrenda mund t’u gjinden hetuesve policorë e prokurorëve edhe sot, siç pretendon Komiteti për Punë të Jashtme i Parlamentit Evropian të cilët po u rekomandojnë Kosovës dhe 5 vendeve tjera të Ballkanit Perëndimor ta luftojnë krimin e organizuar, duke i hapur arkivat e kohës së Ish-Jugosllavisë.

“Nga ky raport dalin vetëm rekomandime për luftimin e krimit të organizuar, nuk janë ndjekje penale, por veprime për të krijuar politika që lufta ndaj krimit të organizuar të ndodhë vërtetë”, deklaroi Lukas Mandl, eurodeputet në Parlamentin Evropian.

Mandl që bëri këto rekomandime në komitet, e të cilat pritet të votohen në Parlamentin Evropian në fund të këtij viti, thotë se lufta ndaj krimit të organizuar në Ballkan është qenësore dhe ideja për hapjen e arkivave u erdhi nga një rast i një shteti që tash është superfuqi në BE.

“Kjo ka ndodhur edhe pas shuarjes së të ashtuquajturës Republikës Demokratike Gjermane në Berlin, u hapën arkivat dhe për këtë pati transparencë totale për lidhjet që mund të kenë qenë në të kaluarën dhe prandaj edhe në Ballkanin Perëndimor, PE rekomandon që të hapen arkivat dhe të luftohet krimi i organizuar për gjeneratat që do të vijnë.”

E dosje të tilla siç rekomandon komiteti për punë të jashtme, në Kosovë gjenden nga viti 1945 e deri në 1995-ën. Dhe këto, janë të gjitha të hapura, pa asnjë dallim, ende pa pasur rekomandim nga evropianët sikurse tregon në një intervistë Bedri Zyberaj, kryeshef i Agjencisë Shtetërore të Arkivave.

“E gjithë pasuria që e kemi ne është e qasshme, ne nuk kemi asnjë fond dhe asnjë dokument të vetëm i cili është i klasifikuar dhe llogaritet se është nën embargo.”

Megjithatë sipas Zyberajt në Arkivin Shtetëror nuk ka edhe material për hetime pasi lëndët e natyrës së ndjeshme që kanë trajtuar probleme të sigurisë së ish federatës jugosllave e pastaj edhe Serbisë gjenden në arkiva të ndryshme në Beograd dhe asnjë në Kosovë.

Ndërkohë, në arkiv për çdo ditë u shkojnë kërkesa për qasje në materiale, dhe institucioni ka qenë deri tashti i hapur ndaj të gjithëve, përfshirë Dhomat e Specializuara që ishin brenda hapësirave të arkivit në 2018-ën.