Shkruan: Nazmi Jusufi, ish zyrtar i financave në Tribunalin Penal Ndërkombëtar për ish-Jugosllavinë me seli në Hagë

Dhomat e Specializuara dhe Zyra e Prokurorit të Specializuar të Kosovës, të krijuara me trysni ndërkombëtare në vitin 2015, janë një gjykatë hibride me seli në Hagë që trajton krime të supozuara të kryera nga Ushtria Çlirimtare e Kosovës (UÇK) gjatë dhe pas luftës së vitit 1999. Megjithëse qëllimi i deklaruar ishte të sjellë drejtësi për të gjitha viktimat, në realitet, kjo gjykatë përfaqëson një padrejtësi të madhe në sistemin ndërkombëtar të drejtësisë dhe kjo për shumë arsye dhe është:
1. Gjykatë e njëanshme që targeton vetëm shqiptarët
Një nga padrejtësitë më të mëdha të kësaj gjykate është se ajo heton dhe ndjek penalisht vetëm shqiptarët, duke injoruar tërësisht krimet e shumta të kryera nga Serbia në Kosovë.
• Krimet e luftës të Serbisë, përfshirë vrasjet masive, përdhunimet dhe dëbimet etnike, nuk janë adresuar me të njëjtin intensitet apo fare pak nga drejtësia ndërkombëtare.
• Ndërsa liderët e UÇK-së arrestohen dhe gjykohen, shumë kriminelë serbë, përfshirë ata me prova të qarta për gjenocid dhe spastrime etnike, janë të lirë dhe madje vazhdojnë të mbajnë poste në Serbi.
Kjo selektivitet shkel parimin e drejtësisë së barabartë, pasi nuk ka asnjë mekanizëm ndërkombëtar që ndjek penalisht krimet e shtetit serb në Kosovë.
2. Krijimi i Dhomave të Specializuara me presion ndërkombëtar
• Gjykata u krijua pas trysnisë së BE-së dhe SHBA-së ndaj institucioneve të Kosovës, pa ndonjë proces të natyrshëm të brendshëm ligjor.
• Kushtetuta e Kosovës u ndryshua për të lejuar krijimin e kësaj gjykate, ndërsa Serbia nuk u detyrua të hapë një tribunal për krimet e saj.
• Faktin që gjykata është vendosur në Hagë dhe jo në Kosovë, tregon se nuk është një institucion që respekton sovranitetin e Kosovës.
3. Ndikimi politik dhe goditja ndaj lirisë së Kosovës
• Kjo gjykatë nuk është thjesht juridike, por ka një agjendë politike, pasi ndjekja penale e liderëve të UÇK-së ka pasur ndikim të drejtpërdrejtë në skenën politike të Kosovës.
• Shumë nga të akuzuarit janë figura kyçe të pavarësisë së Kosovës, përfshirë ish-presidentin Hashim Thaçi, Jakup Krasniqin, Rexhep Selimin dhe Kadri Veselin.
• Arrestimi dhe gjykimi i tyre dobëson pozicionin ndërkombëtar të Kosovës dhe dëmton imazhin e UÇK-së si lëvizje çlirimtare.
Në vend që të fokusohet në drejtësi për të gjitha viktimat, kjo gjykatë ndihmon Serbinë të përhapë narrativën e saj se shqiptarët ishin gjithashtu “kriminelë”, duke anashkaluar faktin se Kosova ishte viktima dhe Serbia agresori.
4. Një standard i dyfishtë në drejtësinë ndërkombëtare
• Kosova është i vetmi vend në botë ku një gjykatë speciale është krijuar brenda një shteti demokratik për të hetuar një luftë çlirimtare të njohur ndërkombëtarisht.
• Përkundrazi, në Bosnje dhe Hercegovinë, Kroaci apo madje edhe në Ukrainë, mekanizmat ndërkombëtarë ndjekin krimet e agresorëve dhe jo të atyre që mbroheshin.
• Kjo krijon një precedent të rrezikshëm, ku luftërat çlirimtare mund të barazohen me agresionin dhe krimet e vërteta të mbeten të pandëshkuara.
5. Dhe mund të konkludojmi se kjo gjykatë është e njëanshme, e padrejtë dhe me pasoja afatgjata.
Dhomat e Specializuara dhe Zyra e Prokurorit të Specializuar të Kosovës nuk janë një instrument i vërtetë i drejtësisë, por një mjet politik që dëmton imazhin e luftës për liri të Kosovës dhe nuk arrin të sjellë barazi në ndëshkimin e krimeve të luftës.
Nëse komuniteti ndërkombëtar vërtet dëshiron drejtësi, atëherë duhet të:
– Krijojë një tribunal për krimet e Serbisë në Kosovë.
– Tërheqë selektivitetin e kësaj gjykate dhe të ndjekë penalisht kriminelët e vërtet e që adresën e kan në Serbi.
– Respektojë luftërat çlirimtare si të drejta legjitime të popujve të shtypur.
Ndryshe, kjo do të mbetet një nga padrejtësitë më të mëdha në drejtësinë ndërkombëtare, ku viktima dënohet dhe agresori shpërblehet me mosndëshkim.