Teksa forcat ruse humbasin në fushën e betejës në Ukrainë, frika po rritet se presidenti rus Vladimir Putin, i cili ka bërë kërcënime të përsëritura, mund të përdorë forcën bërthamore. Udhëheqja amerikane, ndër të tjera, ka paralajmëruar për rrezikun e luftës bërthamore dhe ka shtyrë për de-përshkallëzim.

Putin tha se do të përdorte “të gjitha mjetet në dispozicion” për të mbrojtur territorin rus.

Megjithëse zyrtarët amerikanë thonë se nuk kanë prova se Rusia po lëviz ndonjë aset bërthamor, presidenti Joe Biden ka ngritur mundësinë e një skenari makthi: një luftë të gjithanshme bërthamore.

Një sulm bërthamor mbetet shumë i pamundur, por nuk mund të përjashtohet, thonë ekspertët.

Sa kohë do të kishin amerikanët mes një alarmi bërthamor dhe sulmit

Arsenali bërthamor i Rusisë është i aftë të godasë pothuajse kudo në planet. Nëse Rusia do të lëshonte një raketë balistike ndërkontinentale të armatosur me armë bërthamore në SHBA, banorët do të kishin afërsisht 30 minuta, ose më pak, për të gjetur strehim, duke supozuar se do të ishin paralajmëruar menjëherë për sulmin. Disa armë, të tilla si raketat e lëshuara nga nëndetëse, mund të kenë kohë më të shkurtra të arritjes.

Nëse Rusia do të lëshonte një armë nga ujërat ndërkombëtare në brigjet lindore, njerëzit në qytete si Nju Jorku, Bostoni dhe Uashingtoni mund të kenë vetëm 10 deri në 15 minuta për t’u përgatitur.

Këtu është një udhëzues minutë pas minuti se si të veproni pas një sulmi bërthamor.

Çfarë duhet bërë pas një sulmi bërthamor?

Minutat deri në orët pas një shpërthimi bërthamor janë një dritare kritike. Potenciali për ekspozimin ndaj rrezatimit zvogëlohet 55% një orë pas një shpërthimi dhe 80% pas 24 orësh, sipas Qendrës Johns Hopkins për Sigurinë Shëndetësore.

Veprimet e menjëhershme gjatë atyre orëve të para, si mbulimi i syve ose ikja në një strehë të brendshme, mund të zbusin rrezikun e vdekjes ose lëndimit serioz. Ja se si të mbroni veten në një skenar të rastit më të keq.

30 minutat e para: Mbuloni sytë dhe mbrojeni fytyrën

Mënyra më e mirë e veprimit është thjesht të mbuloni sytë tuaj. Kur godet një bombë bërthamore, ajo bën një ndezje drite dhe një top zjarri gjigant portokalli. Një bombë 1 megaton (rreth 80 herë më e madhe se bomba atomike “Little Boy” e hedhur në Hiroshima, Japoni) mund të verbërojë përkohësisht njerëzit deri në 20 kilometra larg në një ditë të pastër dhe deri në 85 kilometra larg në një natë të pastër.

Qendrat për Kontrollin dhe Parandalimin e Sëmundjeve rekomandojnë gjithashtu rënien në tokë me fytyrën poshtë dhe duart tuaja të vendosura nën trup për t’u mbrojtur nga mbeturinat fluturuese ose nxehtësia e fryrë që mund të djegë lëkurën tuaj. Nëse keni një shall ose shami, mbuloni hundën dhe gojën. Por sigurohuni që ta mbani gojën hapur, në mënyrë që daullet e veshit të mos shpërthejnë nga presioni. Hulumtimet sugjerojnë gjithashtu që nëse jeni në një ndërtesë mbi tokë, shmangni korridoret dhe dyert e ngushta, të cilat mund të veprojnë si një tunel erës, duke përshpejtuar valët e goditjes së shpërthimit deri në presione të rrezikshme, shtypëse kockore. Në vend të kësaj, kërkoni strehë përgjatë mureve në hapësira të mëdha dhe të hapura dhe shmangni dhomat me dritare, nëse mundeni.

45 minutat e para: Kërkoni strehim në ambiente të mbyllura larg dritareve

Një armë e vetme bërthamore mund të rezultojë në dhjetëra mijëra, nëse jo qindra mijëra vdekje të menjëhershme në një qytet të madh si Nju Jorku apo Uashingtoni. Numri i viktimave varet nga madhësia e armës, ku është shpërthyer dhe sa njerëz janë në drejtimin e erës së shpërthimit.

Të mbijetuarit e një sulmi bërthamor do të kishin rreth 15 minuta para se grimcat radioaktive të ngjashme me rërën, të njohura si rrjedhjet bërthamore, të arrinin në tokë. Ekspozimi ndaj rrezatimit mund të rezultojë në helmim nga rrezatimi, i cili mund të dëmtojë qelizat e trupit dhe të jetë fatal.

Në mënyrë ideale, njerëzit duhet të kërkojnë strehim në drejtim të kundërt të ndërtesave të rrëzuara, shkruan YahooNews.

Largohuni sa më larg që të mundeni në 10 deri në 15 minutat e ardhshme dhe më pas kërkoni menjëherë strehim përpara se reja e rrezatimit të zbresë.

Strehimoret më të mira janë ndërtesat si shkollat ose zyrat me pak ose aspak dritare dhe një bodrum. Nëse nuk ka ndërtesa të forta afër, është më mirë të jesh brenda se jashtë.

Nëse strehoheni në një ndërtesë shumëkatëshe, zgjidhni një vendndodhje qendrore dhe largohuni nga katet e sipërme dhe të poshtme. Nëse ndërtesa ka dritare, qëndroni në qendër të dhomës. Valët goditëse mund të thyejnë dritaret deri në 16 kilometra larg nga një shpërthim, duke rezultuar në fluturimin e xhamit që mund të dëmtojë njerëzit aty pranë.

24 orët e para: Bëni dush dhe qëndroni brenda

Orët pas një shpërthimi janë kritike për reduktimin e ekspozimit ndaj rrezatimit.

Mjekët shpesh mund të trajtojnë dëmtimin e rrezatimit me substanca të tilla si jodidi i kaliumit, megjithëse ka disa nivele doze për të cilat nuk mund të bësh asgjë.

Por në një skenar fatkeqësie, mund të mos ketë mjaft mjekë ose shtretër spitalor për t’u kujdesur për të gjithë.

Njerëzit që dalin jashtë gjatë një shpërthimi duhet të bëjnë dush sa më shpejt të jetë e mundur, duke u siguruar që uji të jetë i ngrohtë dhe sapuni të aplikohet butësisht. Pastrimi shumë i fortë mund të dëmtojë lëkurën tuaj, e cila vepron si një pengesë natyrore mbrojtëse. Ju gjithashtu duhet të mbuloni çdo prerje ose gërvishtje gjatë dushit. Bëni të njëjtat hapa edhe për kafshët shtëpiake.

Mos përdorni kondicioner, locion trupi ose krem për fytyrën pas ekspozimit ndaj një shpërthimi bërthamor, pasi këto produkte mund të lidhen me grimcat radioaktive dhe t’i bllokojnë ato në lëkurën dhe flokët tuaj.

7 ditët e para: Dëgjoni radion ose televizionin për hapat e ardhshëm

Organizata Botërore e Shëndetësisë rekomandon të dëgjoni radion lokale për informacion dhe këshilla mbi hapat e ardhshëm. Telefoni juaj celular, televizori dhe interneti ndoshta nuk do të funksionojnë, por radiot me bateri do të funksionojnë.

Nëpërmjet radios, autoritetet mund t’ju këshillojnë të qëndroni të vendosur ose të bëni një evakuim në një zonë më të sigurt. Këtu ka të ngjarë të mësoni edhe për ndihmën mjekësore të disponueshme, nëse ju ose dikush me ju është i sëmurë.

Nëse dilni jashtë, dijeni se rënia bërthamore do të sjellë shi nga qielli. Shumica e gjësendeve nga një shpërthim bërthamor kërkon rreth një javë për t’u kthyer në tokë.

Për të zvogëluar ekspozimin, mbuloni gojën dhe hundën me një leckë të lagur kur dilni jashtë dhe sigurohuni që të mos keni plagë të hapura të ekspozuara. Gjithashtu, shmangni çdo ushqim që është drejtpërdrejt i ekspozuar ndaj ajrit të hapur, si prodhimet e freskëta ose furnizimet me ujë të hapur.

Në fund të fundit, gjëja më e mirë që mund të bëni është të qëndroni në ambiente të mbyllura për javën e parë, teksa shumica e pjesëve bërthamore kthehen përsëri në tokë.