Nga Michael P. Dempsey

Vrasja e ish presidentit Ali Abdullah Saleh në fillim të dhjetorit e ka bërë gjendjen tashmë tragjike të Jemenit edhe më keq. Për më shumë se tre dekada, Saleh kishte qenë aktori kryesor politik në Jemen me një rrjet të gjerë politik të brendshëm, duke përfshirë një aleancë të kohëve të fundit me Houthin, një lëvizje fetare dhe politike kryesisht të udhëhequr nga shiitët.

Pas largimit të detyruar të Saleh nga zyra në fillim të vitit 2012 pas një serie protestash kundër sundimit të tij, Jemeni u rrënua nga paqëndrueshmëria e thellë e brendshme, duke arritur kulmin me marrjen nën kontroll nga Houthit të kryeqytetit Sanaa në vitin 2014 dhe përpjekjet e mëvonshme për të marrë nën kontroll të gjithë vendin.

Gjatë kësaj periudhe, Saleh vazhdoi të ushtronte një ndikim të konsiderueshëm politik, ndonëse nuk mbante titullin zyrtar dhe pati raporte se Saleh ishte i hapur për bisedime me Sauditët për të ndërmjetësuar një marrëveshje për të ndihmuar në përfundimin e luftës civile pothuajse trevjeçare. Kjo strategji u rrëzua me vrasjen e Saleh dhe tani është e paqartë se kush nga ish aleatët e tij brenda Jemenit do të bashkohen politikisht ose që do ta mbushin rolin e Saleh si ndërmjetës potencial.

Në përgjigje të vdekjes së Saleh, Presidenti Abd-Rabbu Mansour Hadi dhe një nga djemtë e Saleh-it, Ahmed Ali Saleh, u zotuan të hakmerren kundër Houthit tani të inkurajuar – të cilët përbëjnë më pak se 10% të popullsisë së Jemenit – dhe t’i largojnë ata nga vendi. Por aftësia e tyre për të mbështetur një fushatë të tillë është shumë e dyshimtë.

Pra, situata politike është një rrëmujë. Për fat të keq, kjo po ndodh përkundër sfondit të një makthi humanitar që po bëhet më i errët gjatë ditës. Në nëntor, pas një përpjekjeje të sulmit me raketa nga Houthit pranë kryeqytetit saudit, Riyadh, Sauditët vendosën të shtrëngonin bllokadën e porteve të kontrolluara nga Houthit, gjë që përkeqësoi mungesat kritike të ushqimit, karburantit dhe ilaçeve. Jemeni importon rreth 90% të ushqimit, kryesisht nga deti. Sipas vlerësimeve më të fundit të Kombeve të Bashkuara, gati 17 milionë njerëz nga Jemeni prej 27 milionë banorësh tani janë të pasigurt për ushqim. Më shumë se 20 milionë jemenas kanë nevojë për ndihmë emergjente.

Ndërkohë, Kryqi i Kuq ndërkombëtar vlerësoi më parë këtë vit se deri në fund të 2017, mund të ketë deri në një milion raste të kolerës në Jemen. Dhe kolera nuk është e vetmja sëmundje e parandalueshme që po shfaqet – vendi gjithashtu përballet me shkallë të lartë të difterisë dhe malaries. Është e qartë se pa ndihmë masive të jashtme, nuk ka thjesht asnjë mënyrë për sistemin tashmë të brishtë të kujdesit shëndetësor të vendit për të përballuar një krizë të kësaj madhësie.

Dhe në frontin e sigurisë, fakti që Houthët kanë guxuar të lëshojnë dy raketa kundër objektivave pranë Riadit – me lançimin më të fundit që ndodhi sot – si dhe kërcënojnë për të synuar infrastrukturën kritike në Emiratet e Bashkuara Arabe, ka ngritur kërcënimin e sigurisë në një nivel të ri. Ekspertët gjithashtu shqetësohen se konflikti përbën një kërcënim të menjëhershëm ndaj ngushticës përmes së cilës kalon shumica e tregtisë detare midis Evropës dhe Azisë.

Dhe nëse kjo nuk mjafton për t’u shqetësuar, rrëzimi i ISIS-it nga qytetet më të mëdha si në Irak dhe në Siri, mund të rrisë së shpejti atraksionin e Jemenit si një bazë e ardhshme operacioni për valët e reja të ekstremistëve, veçanërisht duke pasur parasysh praninë ekzistuese të rrjeteve ISIS dhe Al-Kaedës në vend si edhe hapësirat e mëdha pa qeverisje. Pra, edhe pse nuk ka pasur ndryshim të madh në linjat aktuale të betejës midis koalicionit të udhëhequr nga Sauditët dhe Houthit vitin e kaluar, kërcënimi i një përshkallëzimi të papritur ndërkufitar ose sulmeve terroriste që burojnë nga Jemeni rritet çdo muaj.

Çfarë do të thotë kjo për Uashingtonin? Administrata Trump është në një pozitë delikate – siç ishte administrata e Obamës para saj – duke u përpjekur të balancojë dëshirën për të mbështetur fushatën e koalicionit të udhëhequr nga Sauditët për të shtyrë territorialisht Houthit dhe për të siguruar kufirin e Jemenit, me nevojën për të kufizuar përfshirjen tonë në një konflikt që po prodhon pak rezultate pozitive, duke krijuar pasoja të mëdha humanitare dhe reputacionale.

Në fillim të dhjetorit, Presidenti Trump sinjalizoi pakënaqësinë e tij në rritje me trajektoren e konfliktit duke njoftuar se ai kishte drejtuar administratën e tij “të thërrasë udhëheqjen e Mbretërisë së Arabisë Saudite që të kërkojë që ata të lejojnë eksesin e plotë të ushqimit, karburantit, ujit dhe ilaçeve për jemenasit, të cilët kanë nevojë të madhe për këtë”. Kjo ishte një kujtesë për sauditët se mbështetja amerikane ka disa kushte.

Megjithëse sauditët kanë njoftuar synimin e tyre për të lehtësuar kufizimet në ndihmat humanitare që hyjnë në Jemen, është shumë herët të dihet se si kjo do të ndikojë në flukset tregtare dhe humanitare. Sidoqoftë, situata në terren tani është kaq e dëshpëruar që politikëbërësit e SHBA-së mund të marrin në konsideratë një sërë mundësish të tjera për të ndihmuar në lehtësimin e krizës.

Së pari, politikëbërësit e SHBA-ve mund të përpunojnë idenë e një opsioni “një ngrirje për ngrirje tjetër”, në të cilin sauditët bien dakord të ndërpresin sulmet ajrore brenda Jemenit në këmbim të një marrëveshjeje që Houthit të ndalojnë çdo goditje raketash jashtë kufijve të Jemenit. Një marrëveshje e tillë mund të jetë një hap drejt lehtësimit të ndihmave komerciale dhe humanitare nga portet hyrëse drejt zonave të largëta në nevojë urgjente për ndihmë dhe duke ofruar ndihmë të konsiderueshme psikologjike ndaj Jemenit të lodhur nga lufta.

Nëse një marrëveshje e tillë mund të arrihej, mund të hapte derën për negociata për një seri ndërprerje lokale të luftimeve, veçanërisht rreth qendrave të mëdha të popullsisë dhe nyjeve të infrastrukturës kritike. Dhe kjo do të mundësonte që Arabia Saudite të zhvendoste fokusin e saj primar nga Jemeni në projektin e reformës së brendshme të udhëhequr nga princi i kurorës Mohammed Bin Salman.

Së dyti, duke pasur parasysh nevojën urgjente të Jemenit për një infuzion të furnizimeve komerciale dhe mjekësore, mund të jetë koha të shqyrtojmë mundësinë e vendosjes së Omanit si një qendër alternative për fluturimet e ndihmave, veçanërisht nëse një marrëveshje e gjithanshme nuk mund të arrihet së shpejti për përdorimin e portit të bllokuar Hudejde, i cili është kritik për përpjekjet e ndihmës. Dërgesat ajrore do të lejojnë të paktën dërgimin e disa ndihmave.

Aeroportet në Muskat dhe Salalah të Omanit janë më pak se tre orë fluturimi larg nga aeroporti ndërkombëtar i Sanaas dhe një ofertë mund të përfshijë lejimin e përfaqësuesve Sauditë dhe Houthi të inspektojnë fluturimet e ndihmave nga çdo aeroport para nisjes së tyre për në Jemen. Kjo do të ndihmonte në zbutjen e shqetësimeve saudite lidhur me dërgesat e ndihmave që përdoreshin si një mbulesë për të kontrabanduar mallra ose armë të paligjshme në vend.

Dhe së treti, zyrtarët amerikanë në koordinim me aleatët kryesorë mund të propozojnë thirrjen e një samiti rajonal – potencialisht duke përfshirë Iranin – për të diskutuar opsionet për zgjidhjen e konfliktit.

Disa nga propozimet për diskutim mund të përfshijnë: identifikimin e një baze të re për bisedimet ndërmjet palëve ndërluftuese që janë të pranueshme nga të gjitha palët; duke ndërmarrë hapa të menjëhershëm për të mbështetur sistemin bankar të Jemenit dhe për të injektuar para në ekonominë e uritur me para të gatshme; formulimin e masave për të siguruar kufirin Saudit-Jemen si pjesë e një zgjidhjeje përfundimtare; hartimi i një udhërrëfyesi që do të kënaqte shqetësimet afatgjata të Houthit për statusin e tyre përfundimtar sapo konflikti të përfundojë; dhe hartimi i një strategjie shumëpalëshe për të kufizuar infuzionin e pajisjeve dhe teknologjisë së përparuar ushtarake në Jemen.

Këto janë disa propozime – jam mjaft i bindur se diplomatët e kualifikuar mund të identifikojnë shumë më tepër. Dhe nevoja për ta bërë këtë është urgjente. Për të thonë të vërtetën e thjeshtë, ajo që ne ballafaqohemi sot është fakti që ndërsa lufta në Jemen hyn në vitin e tretë, mbetet një konflikt që asnjë palë nuk është i aftë të fitojë, por që të gjithë kanë frikë të humbasin, që përfitojnë vetëm ekstremistët dhe terroristët që përdorin kaosin për të komplotuar dhe përçarë, që gjeneron vuajtje njerëzore për popullsinë në një masë epike dhe që kjo nuk ka gjasa të mbetet e kufizuar brenda kufijve të vendit për shumë kohë. Me fjalë të tjera, është një luftë që duhet të përfundojë tani./CNN/Lexo.al