Falë miqve të mi pata mundësinë që nëpërmjet “Facebook”-ut të lexoj një rrëfim të shkurtër të një artiste që prezantohej si shqiptare-gjermane. Që në rreshtat e parë të një ngjarjeje të rëndomtë, një shëtitje me biçikletë, stili i veçantë i narracionit e bën menjëherë për vete lexuesin, e merr me vete në “biçikletën e saj” për ta shijuar “aromën e luleve, trëndafilave, pemëve të lulëzuar…” për të arritur në fund të rrugës, ku i pret pylli i pishave, që simbolizon në gjuhën artistike të Jetës, “Thesarin e aromave”.
Përmes këtij stili të lehtë të përshkrimit artistik, Jeta e bën lexuesin ta ndiejë shpirtin e mbushur plot hare, si të ishte vetë personazhi që përjetoi të gjitha aromat e kësaj shëtitjeje me biçikletë. Kam bindjen e plotës se me talentin artistike që ka, Jeta Zhitia do të na e zbukurojë jetën me vepra që do të na bëjnë të ndihemi krenarë me këtë shpirt shqiponje. Jetës i sugjeroj të mos zhgënjehet nga konteksti nëpër të cilin kolon shoqëria shqiptare, ku në raste të shpeshta dominojnë pseudovlerat. U takon talentëve të rinj që në rrugëtimin “majtas, djathtas, majtas, djathtas” të ngjiten majave të kulturës dhe artit. Jeta Zhitia e ka vendin atje lart… ku vetëm shpirti i shqiponjave arrin.
Bardhyl Mahmuti

Nga Jeta Zhitia*
Shpirt shqiponje, prapëseprapë…
(Botuar në gazetën “Dita”, 17 maj 2018 )

Ndiej mall për pishat. Për pishat e errëta. Për aromën e tyre e cila më kujton fëmijërinë në pyjet e Munih të Gjermanisë dhe në Golemin e Shqipërisë. Ndiej kaq shumë mall për freskinë e tyre.
Këto mendime më pushtojnë të gjithën ndërsa i jap biçikletës përmes shtëpive shumëngjyrëshe të Divjakës. Lule, trëndafila, trëndafila… Sa shumë trëndafila! Ajri më ngop me aromën e drunjve të lulëzuar, të cilën e njoh nga pushimet pranverore në Itali, aty ku çdoherë mendoja: Sa bukur do të ishte të jetoja në një vend me aromë të tillë…
Shtëpitë janë ngjyrë trëndafili, ngjyrë çajmali, ngjyrë lulëkuqe. Të gjitha ngjyra të ndezura që nuk përputhen me natyrën përreth. Por kështu Divjaka krijon një si efekt kutie, krejt si qytet.
I kaloj shtëpitë dhe marr një kthesë. Ah, më në fund, pak teposhtë! Shtrëngoj gjithë muskujt e trupit dhe zbres kodrinën me shpejtësi. Kaloj një kamion, pastaj një makinë. Pa kaluar as dhjetë sekonda, ndodhem prapë në rrafsh. I mbledh këmbët mbi pedale, pastaj i shtyj fort përpara. I shtyj, i mbledh, i shtyj, i mbledh…
Pas pak më shfaqet hyrja mbretërore e Parkut; një rrugë e gjerë me pemë të mëdha. I kaloj ato dhe…. Nuk u besoj dot syve! Një ndjesi hareje ma mbush shpirtin: në fund të rrugës më pret shtrirë si një thesar aromash, një pyll me pisha. Eeeej, me pisha të errëta…

Hijet e freskëta më përqafojnë ndërsa fluturoj mes tyre. Dyrrotaku im i shpejtë e pret ajrin aromatik si me thikë. Drita që derdhet nga sipër zhduket dhe rishfaqet si me magji në duart e mia mbi timon. Majtas, djathtas, majtas, djathtas sërish… Rruga në park vazhdon kthesë pas kthese.
Zogjtë kërcejnë mbi mua, hidhen përpara biçikletës, pastaj ikin në momentin e fundit si të jenë duke e ngacmuar vizitoren e huaj, të cilën të gjithë e shikojnë më sy kuriozë. Kjo tani nuk më pengon më. Nuk ndihem e huaj, vetëm disi e çuditshme. Por ashtu kam qenë gjithmonë. Zogjtë humbasin tiparet njerëzore që ua dhashë në përfytyrimin tim dhe rikthehen të jenë pjesë e natyrës, të paprekur nga thirrja ime ëndërrimtare.
Dëgjoj zhurmën e detit dhe për pak sekonda ndodhem në fillim të një plazhi. Është aq i gjerë sa duket si shkretëtirë. Edhe këtu, zogj. Zogj që rrotullohen në ajër dhe kërcejnë me muzikën e detit. Në largësi dalloj disa silueta kuajsh; një maz vrapon afër tyre. Zbath këpucët, pastaj vrik çorapet… Shkel rërën dhe ndiej kërcitjen e saj në lëkurë. Eci shpejt… Eci derisa arrij buzën e detit. I kaloj kuajt me trupa të fortë dhe të hollë, me ato kokat e ngritura, qafat e tendosura dhe jelet e shprishura nga era.
Një zog buçkalaq ia beh përpara meje. Ecën thuajse ngjitur me tokën, me hapa aq të shpejtë sa nuk i dallohen këmbët. Më bën të qesh sa më dridhet gjithë trupi. Nuk ia heq dot sytë. Ai lëkundet mbi këmbët e padukshme, majtas, djathtas, majtas, derisa shndërrohet në një siluetë të turbullt. Pasi e ka shijuar tokën mjaft, ngrihet edhe ai në ajër dhe fluturon. Fluturon larg…
Si ka mundësi të jetë e tillë kjo tokë?, – pyes veten. Erdha këtu për t’i ikur zhurmës së mendimeve dhe brenda pak orëve kalova në botë të ndryshme. Më në fund ndodhem aty ku mund ta lë shpirtin të lirë dhe të pambrojtur nën qiell të hapur, përballë detit. Në heshtje rigjej të njëjtën pyetje: Çfarë fuqie ka mbi mua kjo tokë në të cilën po shkel?
E mbush grushtin me rërë, era e merr. Ma merr edhe pyetjen. Asnjëherë nuk kam ndjerë që i takoj një toke, apo se një copë tokë më takon mua. Por prapë kur shoh tokën shqipe më duket sikur shoh një pjesë të zemrës sime. E mbush prapë grushtin me rërë…
Si çdo mendim, edhe ky është iluzion dhe nuk përputhet me bindjet e mia kozmopolite. Ia jap erës. Dhe mbaj vetëm ndjenjën e asaj e cila, më në fund, gjeti shtëpinë e vet. Po pate rrënjë, fluturo larg sa të duash. Deri në qiejt që lindin vetëm me mbërritjen tënde…
Mbledh trupin dhe, bashkë me të, mendimet e shpërndara si rëra. Përqendrohem pas çdo hapi, ndërkohë që i afrohem biçikletës. Ulem në shalë dhe rinisem. Klak, klak, klak bëjnë këpucët e mia mbi pedale. Siluetën e pyllit tani e shoh vetëm me cepin e syrit. Era që më mbështjell të gjithën më duket si pëlhurë mëndafshi e parfumuar me vajrat më të shtrenjtë të një bote të cilën e besoja të huaj e të largët, por e gjeta afër, shumë afër.
E lë pyllin pas dhe nxitoj përmes aheve të rrugës mbretërore. Retë gjëmojnë mbi mua. Do të nisë shiu. E bëjmë një garë, – mendoj dhe qesh. Këtu nuk ndiej rrezik, nuk ndiej siklet. Kam ndjerë gjithë jetën, por këtu jo. Këtu bëj garë me retë.

U jap këmbëve fort në pedale. Siluetat e tre djemve në moshë shkollore afrohen shpejt. E kanë zënë gati gjithë rrugën dhe unë ndaloj pedalimin; rrotat vijojnë inercinë me atë zhurmën, klakklakklak…
Shkollarët më shohin dhe pëshpëritin me njëri-tjetrin. Kur u kaloj anash, thërrasin njëzëri “Hello!” me theks anglez. Besojnë se jam e huaj. Nuk jam e huaj, ndoshta jam vetëm pak e çuditshme. Drejtoj shtatin dhe me dorë të ngritur në ajër, thërras me një zë të hareshëm, të cilin mu duk sikur e dëgjoja për herë të parë: “Heeej, jam shqiptare! Përshëndetje!” Ata qeshin. Njëri kërcen në ajër. Të tre tundin duart fort dhe thërrasin: “Ohhhooh! Përshëndetje!”. Duket sikur u ngjita entuziazmin tim.
Pedaloj më gjithë forcën time. Shqiptare jam, – u thashë. Por çfarë rëndësie ka? Apo ka? Duhet të dish nga vjen për të mbërritur aty ku ke dëshirë.
Pedaloj fort. Kontrolloj frymëmarrjen. I mbledh këmbët mbi pedale, pastaj i shtyj fort përpara. I shtyj, i mbledh, i shtyj… Zogjtë më shoqërojnë, hidhen përpara rrotës dhe zhduken në çast. Fluturoj bashkë me ta. Tani kam krahë. Shpirt shqiponje, prapëseprapë.

****
*Maj 2018 – Durrës. Jeta Zhitia është një shkrimtare e re shqiptare-gjermane, aktualisht në udhëtim në Shqipëri.