Shkruan: Prof. Dr. Fejzulla BERISHA

Kapitali politik i liderëve të Kosovës është zhvilluar si reflektim i fazave historike dhe ngjarjeve kyçe që kanë formësuar jo vetëm pozitat e tyre personale, por edhe rrjedhën e historisë së vendit. Për të kuptuar më mirë këtë proces, krahasimet me raste të ngjashme nga Shqipëria, Maqedonia e Veriut, Serbia dhe Kroacia janë të rëndësishme. Në këtë analizë, përqendrohemi në katër periudha kryesore: para luftës, gjatë luftës, pas luftës dhe pas shpalljes së pavarësisë.

Para luftës (1990 – 1998): Rezistenca paqësore dhe lindja e organizimit të armatosur

Ibrahim Rugova dhe strategjia e paqes

Kjo periudhë, e njohur si epoka e “gandizmit”, karakterizohet nga rezistenca paqësore ndaj okupimit serb dhe ndërtimi i institucioneve paralele. Rugova promovoi ndërkombëtarizimin e çështjes së Kosovës dhe krijimin e institucioneve arsimore e shëndetësore në kushte tejet të vështira.
Institucionet paralele: Rugova organizoi struktura funksionale për të ruajtur identitetin dhe autonominë e popullit shqiptar, ngjashëm me strategjinë e Franjo Tudman-it në Kroaci.
Referendumi për pavarësi (1991): Një akt simbolik i ngjashëm me referendumin e Sllovenisë, që legjitimoi përpjekjet për shtetësi.
Lobimi ndërkombëtar: Rugova zhvilloi kontakte me liderë botërorë si Bill Clinton dhe Helmut Kohl. Parlamentet perëndimore, veçanërisht Parlamenti Evropian, miratuan mbi 50 rezoluta,(dokumente të ndryshme) dhe 2 rezoluta nga Asambleja e Përgjithshme e OKB-së që dënonin represionin serb dhe mbështesnin të drejtat e shqiptarëve të Kosovës.

Lëvizja Popullore e Kosovës (LPK) dhe Ushtria Çlirimtare e Kosovës (UÇK)

Paralelisht me strategjinë paqësore, LPK-ja promovoi rezistencën e armatosur, që kulmoi me formimin e UÇK-së.
Adem Demaçi: Me 28 vite burg, Demaçi u bë simbol i qëndresës morale, i krahasuar shpesh me Nelson Mandelën në Afrikën e Jugut.
Adem Jashari dhe shfaqja e UÇK-së: Aksioni kundër stacionit policor në Likoshan (1997) sinjalizoi shfaqjen publike të UÇK-së si forca kryesore për lirinë, një veprim i krahasueshëm me ofensivat e Ushtrisë Kroate (HV) në vitet 1990.

Gjatë luftës (1998 – 1999): Rezistenca e armatosur dhe ndërkombëtarizimi i konfliktit.

Adem Jashari dhe simbolika e sakrificës

Sakrifica e familjes Jashari në mars 1998 mobilizoi shqiptarët e Kosovës dhe ndërkombëtarizoi luftën e tyre.
Efekti i sakrificës: Ngjarja krijoi një simbol të fortë për rezistencën shqiptare, duke pasur një efekt të ngjashëm me mobilizimet kroate gjatë operacionit “Oluja” (1995).

Hashim Thaçi dhe udhëheqja politike e UÇK-së

Thaçi luajti një rol kyç në përfaqësimin e Kosovës në arenën ndërkombëtare.
Konferenca e Rambouillet-it (1999): Thaçi udhëhoqi delegacionin shqiptar dhe pranoi praninë ndërkombëtare, një zhvillim i krahasuar shpesh me negociatat e Dayton-it (1995) për Bosnjën.

Ramush Haradinaj dhe beteja e Dukagjinit

Komandant i suksesshëm i Zonës Operative të Dukagjinit, Haradinaj u dallua për strategjinë e tij ushtarake.
Betejat e suksesshme: Operacionet e Haradinajt krahasohen me ato të Ante Gotovina-s, i cili udhëhoqi ofensivat më të rëndësishme kroate.

Pas luftës (1999 – 2008): Kapitali i rindërtimit dhe tranzicionit politik.

Hashim Thaçi dhe ndërtimi i institucioneve

Pas luftës, Thaçi përdori kapitalin e tij politik për të ndërtuar institucione dhe për të udhëhequr Qeverinë e Përkohshme.
Shpallja e Pavarësisë (2008): Një moment kulminant i karrierës së tij politike, i krahasueshëm me pavarësinë e Kroacisë të udhëhequr nga Tuđman.

Ramush Haradinaj dhe drejtësia ndërkombëtare

Dorëzimi i Haradinajt në Tribunalin e Hagës përforcoi imazhin e tij si një lider i përkushtuar ndaj drejtësisë dhe vendit.

Pas shpalljes së pavarësisë (2008 e tutje): Reforma dhe ndërtimi i shtetit.

Albin Kurti: Lideri i opozitës dhe reformave

Kurti ndërtoi kapitalin e tij politik përmes sfidimit të elitave tradicionale dhe protestave për reforma.
Protestat kundër Marrëveshjes së Brukselit: Këto protesta forcuan Vetëvendosjen dhe e vendosën Kurtin si lider të opozitës.
Krahasime rajonale: Kurti mund të krahasohet me Zoran Zaev-in e Maqedonisë së Veriut, i cili udhëhoqi reforma dhe zgjidhje për konflikte të ndërlikuara, praktika dëshmon ndryshe…!
Kapitali politik i liderëve të Kosovës ka evoluar nga rezistenca paqësore dhe sakrifica në luftë, deri te shtetndërtimi dhe reformat demokratike. Krahasimet rajonale tregojnë se liderët e suksesshëm kanë kombinuar veprime praktike me simbolikën dhe legjitimitetin moral. Sfida kryesore mbetet ruajtja e këtij kapitali përballë qytetarëve dhe presionit ndërkombëtar.