Ndotja e ajrit në Kosovë është shqetësuese për shëndetin e qytetarëve, e akoma më shqetësues është fakti se institucionet përgjegjëse ende nuk kanë ndërmarrë masa konkrete për të përmirësuar këtë gjendje, ndërsa në anën tjetër qytetarët nuk janë të informuar me kohë lidhur me këtë problematikë.

Bazuar në ndikimin dhe rëndësinë e madhe që ka kjo problematikë në shëndetin e qytetarëve, Zyra Kombëtare e Auditimit ka ndërmarrë dy auditime lidhur me mbrojtjen e mjedisit dhe cilësinë e ajrit.

Në vitin 2016 është publikuar raporti  “Qëndrueshmëria e masave kombëtare për mbrojtjen e mjedisit” ndërsa në muajin maj të vitit 2018 është publikuar raporti “Mekanizmat institucional për rregullimin ligjor, monitorimin dhe raportimin e cilësisë së ajrit”.

Raportet e auditimit tregojnë se kontrollet e cilësisë së ajrit në Kosovë nuk janë mbështetur dhe e fuqizuar plotësisht nga korniza e nevojshme ligjore, si dhe sistemi i monitorimit dhe raportimit nuk është plotësisht funksional.

Po ashtu, në nivel lokal ekzistojnë parregullsi të ndryshme në miratimin e planeve lokale për mjedis, në raportimin e zbatimit të këtyre planeve si dhe në përtëritjen e planeve në momentin kur ato nuk janë të vlefshme.

Të dy auditimet kanë konstatuar, midis tjerash, se parametrat e rrezikshëm për shëndetin e njeriut siç janë grimcat e pluhurit PM10 dhe PM2.5, nuk janë raportuar për muaj të tërë, e sidomos gjatë muajve të dimrit kur këta parametra arrijnë vlera maksimale.

Pavarësisht monitorimit dhe raportimit të mangët, në ato raste kur është raportuar, janë regjistruar tejkalime alarmante të parametrit PM10 që kanë arritur deri në 400 për qind tejkalim të vlerave normale.

Ajri i ndotur ka ndikim të konsiderueshëm si në shëndetin e qytetarëve ashtu edhe në ekonomi, duke shkurtuar jetëgjatësinë e qytetarëve, rritur kostot mjekësore si dhe reduktuar produktivitetin e ditëve të punës.

Përkundër faktit që Zyra Kombëtare e Auditimit, ka dhënë rekomandimet e veta, të cilat kanë për qëllim përmirësimin e cilësisë së ajrit, institucionet përgjegjëse ende nuk kanë hartuar planet e veprimit, duke treguar  mungesën e vullnetit dhe përgjegjësisë institucionale që shqetësimet lidhur me mjedisin dhe cilësinë e ajrit të adresohen me kohë.

Lidhur me këtë Auditori i Përgjithshëm, Besnik Osmani, u ka bërë thirrje institucioneve përgjegjëse, përkatësisht Ministrisë së Mjedisit dhe Planifikimit Hapësinor, Agjencionit për Mbrojtjen e Mjedisit, Institutit Hidrometeorologjik si dhe komunave që të vazhdojnë t’i trajtojnë me prioritet rekomandimet të cilat rezultojnë nga auditimet që kanë të bëjnë me mbrojtjen e mjedisit dhe cilësinë e ajrit për të përmirësuar gjendjen aktuale.

Përmirësimi i ngecjeve të identifikuara, do të ndihmojë në identifikimin e masave konkrete për të përmirësuar gjendjen e cilësisë së ajrit.

/Epoka e re/