Nuk është e lehtë të bëhesh qytetar i Zvicrës. Këtë e dëshmon fakti se rreth 25% e banorëve të Zvicrës nuk janë shtetas zviceranë.

Por, ndonëse procesi për t’u bërë qytetar zviceran është i vështirë, ai nuk është e pamundur.

Kush ka të drejtë për shtetësinë zvicerane?

Tri kategori të njerëzve kanë të drejtë për shtetësinë zvicerane. Së pari dhe më së shpeshti, personat që kanë lindur në Zvicër e kanë këtë të drejtë.

Së dyti, njerëzit mund të bëhen shtetas zviceran përmes martesës.

E treta, shtetësia zvicerane mund të merret përmes natyralizimit.

Shtetësia përmes lindjes

Zvicra, si shumë vende të tjera evropiane, nuk jep shtetësi thjesht në bazë të vendndodhjes së lindjes – do të thotë se të lindurit në Zvicër nuk do t’ia japin dikujt shtetësinë zvicerane vetëm mbi atë bazë. Përkundrazi, është prejardhja e prindërve – dhe veçanërisht e nënës ose nëse prindërit janë të martuar – ajo e cila është e rëndësishme.

Nëse nëna është zvicerane, fëmija do ta marrë shtetësinë zvicerane pavarësisht nëse prindërit janë ende të martuar.

Nëse nëna nuk është zvicerane, por prindërit janë të martuar dhe babai është zviceran, fëmija gjithashtu do ta marrë nënshtetësi.

Nëse nëna nuk është zvicerane dhe prindërit janë të pamartuar, babai do të duhet të pranojë që ai është babai i fëmijës në mënyrë që t’i jepet shtetësia. Kjo do të duhet të bëhet para se fëmija t’i mbush 22 vjeç.

Martesa

Për këdo që nuk ka lidhje familjare në Zvicër, martesa – nganjëherë e njohur si natyralizim i lehtësuar – është mënyra më e shpejtë për marrjen e nënshtetësisë zvicerane.

Të huajt që janë martuar me një shtetas zviceran ose me një person të privilegjuar për nënshtetësi zvicerane përmes prindërve të tyre, por që ende nuk ka kërkuar shtetësi, mund të aplikojnë.

Për bashkëshortët e huaj, në përgjithësi do t’ju duhet të keni qenë të martuar për të paktën tre vjet dhe të keni jetuar në Zvicër për të paktën pesë vjet në total, përfshirë këtu edhe 12 muajt deri në paraqitjen e kërkesës tuaj.

Këtu, testi është relativisht i thjeshtë: Aplikantët gjithashtu duhet të tregojnë se respektojnë ligjin dhe rendin zviceran, nuk përbëjnë asnjë kërcënim për sigurinë e brendshme ose të jashtme të vendit dhe të jenë të integruar mirë – një term i gjerë që mbulon pjesëmarrjen tuaj në jetën ekonomike, sociale dhe gjuhësore në Zvicër.

Për dallim nga procesi i natyralizimit, nuk ka hapa shtesë që ndryshojnë nga kantoni në kanton – megjithëse kantonet mund të apelojnë një vendim për t’i dhënë dikujt shtetësi.

Të huajt e martuar me një shtetas zviceran që nuk jeton në Zvicër gjithashtu mund të aplikojnë, me kusht që martesa të jetë së paku gjashtë vjet dhe personi tjetër të ketë pasur nënshtetësi zvicerane para se martesa të bëhej zyrtare.

Sipas statistikave zyrtare, pak më shumë se një e katërta e 44.1141 natyralizimeve në vitin 2018 u lehtësuan – d.m.th përmes martesës.

Natyralizimi

Natyralizimi, i njohur ndryshe si “natyralizim i zakonshëm” për ta dalluar atë nga natyralizimi i lehtësuar, lejon që njerëzit që nuk kanë lidhje gjaku me Zvicrën të bëhen zviceranë.

Për ta bërë këtë, një aplikant tani duhet të ketë jetuar në Zvicër për dhjetë vjet (më parë ishte 12) ose më pak nëse e keni kaluar adoleshencën tuaj këtu, me çdo vit nga moshat tetë deri në 18 vjeç.

Aplikantët duhet të kenë një leje qëndrimi C (më parë, gjithashtu mund të aplikojnë mbajtësit e tjerë të lejes). Aplikantët gjithashtu duhet të tregojnë se respektojnë ligjin dhe rendin zviceran, nuk përbëjnë asnjë kërcënim për sigurinë e brendshme ose të jashtme të vendit, dhe të jenë të integruar mirë – një term i gjerë që mbulon pjesëmarrjen tuaj në jetën ekonomike, sociale dhe gjuhësore të Zvicrës.

Që nga viti 2018 ekziston një nivel minimal i kërkuar i aftësive gjuhësore. Kandidatët duhet të demonstrojnë aftësi të të folurit në nivelin A2 (fillor) dhe B1 (të ndërmjetëm) aftësitë e të folurit nën Kornizën e Përbashkët Evropiane të Referencës për Gjuhët – megjithëse mund të jetë më i rreptë në kantone të caktuara.

Me natyralizim të zakonshëm, zakonisht varet nga kantonet dhe komunat që t’u tregojnë autoriteteve federale se sa të integruar mendojnë se është një aplikant, megjithëse ligji federal përcakton një numër detyrimesh, përfshirë kërkesën që ju të inkurajoni anëtarët e familjes tuaj gjithashtu të integrohen.

Emigrantët e gjeneratës së tretë

Një mënyrë tjetër për tu bërë qytetar zviceran është nëse jeni një emigrant i gjeneratës së tretë. Ndërsa teknikisht kjo është një formë e natyralizimit të lehtësuar (shiko ‘martesën’ më lart) dhe jo natyralizimin e zakonshëm, pasi nuk ka të bëjë direkt me martesën.

Emigrantët e gjeneratës së tretë mund të bëhen shtetas të Zvicrës nëse kanë lindur në Zvicër, janë midis nëntë dhe 25 vjeç, kanë pasur të paktën pesë vjet shkollim në Zvicër dhe të kenë minimumin e një leje qëndrimi ‘C’.

Ekzistojnë edhe kërkesa shtesë për prindërit dhe gjyshërit. Prindërit duhet të kenë jetuar në Zvicër për më shumë se dhjetë vjet, të kishin pesë vjet shkollim në Zvicër dhe të kenë leje qëndrimi, ndërsa të paktën njëri prej gjyshërve duhet të jetë ose zviceran ose të ketë leje qëndrimi.

Qytetarët zviceranë mund të mbajnë dy pasaporta, dhe shumë e bëjnë. Në fakt, rreth një në gjashtë njerëz në vend tani janë shtetas të dyfishtë. Kjo do të thotë që ju do të humbni kombësinë tjetër nëse vendi i asaj shtetësie nuk njeh kombësi të dyfishtë.