Niveli i detit po rritet me shpejtësi. Shkalla me të cilën ato po rriten është gati dyfishuar, nga 1.4 milimetra në vit në 3.6 milimetra në vit nga 2006 në 2015, sipas Administratës Kombëtare Oqeanike dhe Atmosferike (NOAA).

Nëse niveli i detit vazhdon të rritet në këtë masë, mund të bëjë kërdi në mbarë globin. Rreth 250 milionë njerëz, që përfshijnë të gjitha kontinentet, mund të “ndikohen drejtpërdrejt” deri në vitin 2100, sipas një studimi të vitit 2019 në revistën Nature Communications.

Pra, a do të zhduket ndonjë nga këto vende, qytete apo shtete gjatë jetës sonë dhe a ka ndonjë gjë që mund të bëhet për të shmangur katastrofën?

Cilat vende do të preken më shumë?

Së pari, le të shohim vendet me lartësitë më të ulëta.

Sipas Unionit të Shkencëtarëve të Shqetësuar (UCS), Maldivet, të përbëra nga 1,200 ishuj të vegjël koralorë dhe shtëpia e rreth 540,000 njerëzve, është vendi më i rrafshët në Tokë, me një lartësi mesatare prej vetëm 1 m. Nëse Maldivet përjetojnë rritje të nivelit të detit me vetëm 45 cm, ajo do të humbasë rreth 77% të sipërfaqes së saj të tokës deri në vitin 2100, sipas UCS.

Një vend tjetër me një lartësi mesatare jashtëzakonisht të ulët – rreth 1.8 m mbi nivelin e detit është Kiribati. Ky ishull i vogël në zemër të Paqësorit, me një popullsi prej afro 120,000 banorësh, mund të humbasë dy të tretat e tokës së tij nëse niveli i detit rritet me 3 metra.

Në fakt, pothuajse të gjithë ata që jetojnë në një ishull të Paqësorit mund të preken rëndë nga rritja e nivelit të detit. Rreth 3 milionë banorë të ishullit të Paqësorit jetojnë brenda 10 km nga bregu dhe, për rrjedhojë, mund të kenë nevojë të zhvendosen përpara fundit të shekullit, sipas Rrjetit të Shkencës dhe Zhvillimit, një organizatë jofitimprurëse e fokusuar në lehtësimin e mësimit shkencor.

Rritja e nivelit të detit ka çuar tashmë në zhdukjen e të paktën pesë “ishujve të gumëve me bimësi” që më parë ishin pjesë e Ishujve Solomon, me “gjashtë ishuj të tjerë që po përjetojnë recesion të rëndë bregdetar”, sipas një studimi të vitit 2016 në revistën Environmental Research Letters.

Këta ishuj të Paqësorit, megjithëse janë shumë të rrezikuar, priren të kenë një popullsi relativisht të vogël. Pra, cilat kombe më të mëdha mund të goditen më shumë?

Vendi ku më së shumti njerëz do të preken potencialisht nga ndryshimi i nivelit të detit është Kina, me 43 milionë njerëz në vende të pasigurta bregdetare. Vende të tjera që përballen me probleme të mëdha në lidhje me rritjen e nivelit të detit përfshijnë Bangladeshin, ku 32 milionë njerëz do të jenë në rrezik deri në vitin 2100 dhe Indinë, me 27 milionë njerëz.

Qytetet bregdetare

Ndërsa asnjë vend nuk ka gjasa të zhduket deri në vitin 2100, shumë qytete të mëdha janë në rrezik shumë serioz për t’u përmbytur. Një nga shembujt më të qartë të rritjes së nivelit të detit që shkakton vështirësi të konsiderueshme në botën reale është Xhakarta, kryeqyteti i Indonezisë.

Xhakarta, shtëpia e rreth 10 milionë njerëzve, është quajtur “qyteti që fundoset më shpejt në botë” nga BBC, ai po fundoset me 5 deri në 10 cm çdo vit për shkak të “kullimit të tepërt të ujërave nëntokësore”. Kur shoqërohet me rritjen e nivelit të detit, kjo është një recetë për katastrofë. Sipas Forumit Ekonomik Botëror pjesa më e madhe e Xhakartës mund të jetë nën ujë deri në vitin 2050. Në fakt, situata e Xhakartës është aq e rëndë saqë po zëvendësohet si kryeqyteti i Indonezisë nga Nusantara, një qytet që do të ndërtohet së shpejti në bregun lindor të Borneos rreth 2000 km nga Xhakarta.

Sipas Forumit Ekonomik Botëror deri në vitin 2100, Dhaka, Bangladesh (22.4 milionë banorë); Lagos, Nigeri (popullsi 15.3 milion); dhe Bangkok, Tajlandë (9 milionë banorë) gjithashtu mund të mbyten tërësisht ose të kenë sipërfaqe të mëdha toke nën ujë dhe të papërdorshme.

Rritja e nivelit të detit gjithashtu mund të ndikojë shumë në Shtetet e Bashkuara. Bazuar në parashikimet e fundit, shumë qytete të SHBA-së mund të përballen me probleme serioze deri në vitin 2050 dhe një sipërfaqe e madhe toke mund të bëhet e pabanueshme.

Qyteti i Nju Jorkut është më i rrezikuari, sipas një studimi nga Climate Central. Raporti thotë se deri në vitin 2050, gati gjysmë milioni (426,000) njujorkezë do të jetojnë në “tokë të kërcënuar”. Cenueshmëria e Nju Jorkut ndaj përmbytjeve u pa qartë në vitin 2012, kur qyteti u ndikua rëndë nga uragani Sandy. Të paktën 43 njerëz në qytet vdiqën si pasojë e superstuhisë, rreth një çerek milioni automjete u shkatërruan dhe pati të paktën 32 miliardë dollarë “dëm dhe humbje”.

A jemi të dënuar?

Pra, çfarë mund të bëhet? A janë këto qytete dhe vende të dënuara, apo mund të shpëtohen?

Vendet që investojnë në infrastrukturë, si Holanda, mund të jenë në gjendje të shmangin disa efekte të përmbytjeve. Por disa investime, si ato që propozohen në Florida, nuk mund të aplikohen kudo. Për shembull, restaurimi i mangrove, siç sugjerohet nga The Nature Conservancy dhe zgjerimi i shkëmbinjve koralorë janë të zbatueshme vetëm në rajone të caktuara klimatike. Për më tepër, masa të tilla janë të shtrenjta.
Një faktor kyç në përcaktimin nëse një qytet apo vend do të zhduket nuk është domosdoshmërisht shkalla e rritjes së nivelit të detit, por më shumë kapaciteti i një qyteti apo vendi për të trajtuar problemin dhe për të zhvilluar mbrojtje afatgjatë.

“Një vend i ulët, por politikisht i qëndrueshëm dhe i begatë mund të jetë mirë për dekadat e ardhshme, por një vend i ulët, i paqëndrueshëm dhe i varfër nuk do të jetë në gjendje të mbajë detin larg,” tha Masselink. “Kjo, pra, ekspozon veçanërisht qytetet dhe vendet e ulëta në vendet në zhvillim.”

Me këtë në mendje, si do të duket planeti ynë pas 100 vjetësh?

“Kjo është me të vërtetë e vështirë për t’u parashikuar, pasi përveç shkallës së pasigurt të rritjes së nivelit të detit – e cila varet fuqishëm nga emetimet tona të gazeve serrë – faktori kryesor është se si kombet dhe shoqëria synojnë të zbusin rritjen e nivelit të detit.”