Fjalët miqësore të shkëmbyera midis presidentëve Trump dhe Xi Jinping këtë muaj e zbutën pak retorikën ekonomike dhe ushtarake kineze, që një studim i fundit i porositur nga Pentagoni e përshkroi si “ndoshta strategjinë më ambicioze madhore të ndërmarrë nga një shtet i vetëm kombëtar në kohët moderne”.
Në samitin e Pekinit më 9 nëntor, Xi përsëriti slloganin e tij të zakonshëm për “bashkëpunim të favorshëm për të dy palët” dhe Trump u përgjigj me mirësjellje, duke e quajtur Xi “një njeri shumë zë veçantë”. Trump gjithashtu u ankua për suficitin tregtar kinez, por vizita ishte kryesisht një serenatë dedikuar bashkëpunimit Sino-Amerikan. Ajo që kapi vëmendjen time ishin indiciet e Xi për ambiciet e mëdha të Kinës gjatë dollis së tij atë natë. Ai citoi një proverb kineze që “asnjë distancë, madje as malet e largëta dhe oqeanet e mëdha, kurrë nuk mund t’i pengojë njerëzit me këmbëngulje për të arritur në destinacionin e tyre”.
Pastaj Xi përmendi një fjalim të Benjamin Franklin: “Ai që mund të ketë durim mund të ketë atë që ai do”. Kjo është një përmbledhje e përshtatshme e ndjekjes së qetë por të pamëshirshme të Kinës për t’u bërë një superfuqi globale.
Rritja e Kinës ka qenë aq e shpejtë por e butë në ton se që është e lehtë të humbasësh vëmendjen sa shpejt Pekini ka zgjeruar aftësinë e saj për të projektuar pushtetin. Stili hipnotizues i ngadaltë i viteve të para Xi, i përmbledhur në sloganin kinez “Hide and Bid”, është zëvendësuar me atë që analistët e SHBA-ve tani e shohin si një lojë të hapur të pushtetit.
Strategjia “Amerika e para” e Trump ka lehtësuar pa dashje forcimin e Kinës. Retorika e administratës për tregtinë e drejtë ka qenë e fortë, por fitimet aktuale kanë qenë modeste.
Ndërkohë, Trump ka shkatërruar Partneritetin Trans-Pacific dhe u largua nga aleanca të tjera të udhëhequra nga SHBA-të – duke hapur rrugën për rrjetin e ri të Kinës të institucioneve globale, duke përfshirë planin “Një Brez, Një Rrugë” (OBOR) për tregtinë në Euroazi dhe Bankën Aziatike të Investimeve të Infrastrukturës për të financuar projekte të drejtuara nga Kina.
Sfera e sfidës së Kinës ndaj rendit botëror të udhëhequr nga Amerika, përshkruhet në dy studime të pabotuara dhe të paklasifikuara, të autorizuara nga Forcat Ajrore.
Një studim argumenton se shtrirja euroaziatike e Kinës është përtej asaj të Planit të Marshallit të vitit 1947, i cili çimentoi fuqinë amerikane në Evropën e pasluftës. Raporti vlerëson se korniza e OBOR do të siguronte deri në 1 trilionë dollarë të mbështetjes kineze për më shumë se 64 shtete, ndërsa Plani Marshall ofroi rreth 150 miliardë dollarë në dollarë aktual, kryesisht në gjashtë vende. Raporti përshkruan OBOR si “një program me madhësi dhe hapësirë të pashembullt me synimin strategjik të ndërtimit të një rendi rajonal të udhëhequr nga kinezët në Euroazi”.
Kina po ndërton infrastrukturën e pushtetit. Studimi përshkruan, për shembull, se si Pekini po financon një varg portesh në rajonin e Oqeanit Indian, duke përfshirë në Sri Lanka, Malajzi, Pakistan, Burma, Xhibuti, Kenia dhe Emiratet e Bashkuara Arabe. Investimi i propozuar është gati 250 miliardë dollarë.
Kina gjithashtu ka investuar 13.6 miliardë dollarë në Greqi, duke blerë kontrollin e portit të Pireut dhe aksione të mëdha të ndërmarrjeve greke dhe kompanive me fibra optike. “Greqia shërben si një breg strategjik për Kinën në Evropë”, vëren raporti.
Ndërkohë, banka e infrastrukturës aziatike ka miratuar 16 miliardë dollarë projekte në 10 vende, duke përfshirë aleatë të hershëm të SHBA-ve si Egjipti, India dhe Omani. Dhe kinezët po ndërtojnë linja hekurudhore në Evropë dhe në çdo pjesë të Azisë, duke i lejuar ata të anashkalojnë linjat e detit të kontrolluar nga SHBA-të. Kina tashmë ka 40 rrugë hekurudhore në nëntë vende evropiane.
Dominimi amerikan është ndërtuar pjesërisht mbi supremacinë e laboratorëve tanë shkencorë dhe teknologjikë, të cilët kanë tërhequr më të mirët dhe më të zgjuarit nga e gjithë bota. Por kinezët po sfidojnë gjithashtu këtu.
Kina po ndërton të paktën 50 laboratorë të përbashkët të sipërmarrjeve shkencore dhe teknologjike me vendet e OBOR dhe planifikon për pesë vitet e ardhshme për të trajnuar deri në 5,000 shkencëtarë, inxhinierë dhe menaxherë të huaj, vëren studimi.
Ndërsa shkencëtarët e huaj tërhiqen nga disa laboratorë amerikanë për shkak të shqetësimeve të vizave dhe bursave shtetërore, kinezët po i dyfishojnë. Sipas studimit të dytë të Forcave Ajrore, Kina i tejkalon Shtetet e Bashkuara në aplikimet vjetore të patentave, tani është Nr. 2 në artikujt e hulumtimeve dhe në 2014 ka dhënë më shumë se dy herë më shumë diploma në shkenca, teknologji, inxhinieri dhe matematikë.
Kina po mobilizon talentët më të mirë të teknologjisë për këtë perandori globale. China Telecom planifikon të vendosë një rrjet fibër optik prej 150,000 kilometrash që mbulon 48 vende afrikane. IZP, një kompani e madhe e të dhënave, planifikon të zgjerohet së shpejti në 120 vende. BeiDou, një agjenci qeveritare, po ndërton një sistem navigimi satelitor GPS për të gjithë Euroazinë.
Ka një ndjenjë të frikshme në botën e sotme që Kina po garon për të kapur lartësitë komanduese të teknologjisë dhe tregtisë. Ndërkohë, nën flamurin e “Amerikës a Para”, administrata Trump po mbron punët e minierave të qymyrit dhe duke vënë në pikëpyetje shkencën e klimës.
Më vjen keq, miq, por në këtë mënyrë perandoritë ngrihen dhe bien./Washington Post /Lexo.al