Kersten Knipp

 SHBA kanë inicuar një debat për krijimin e një konfederate midis Bregut Perëndimor të Lumit Jordan dhe Jordanisë. Vendasit e presin idenë me skepticizëm: paqartësitë janë të mëdha.

Jumana Ghneimat e bën të qartë qëndrimin e vendit të vet: Me Bregun Perëndimor të Lumit Jordan nuk do të krijohet asnjë koalicion. “Është e pamundur të diskutosh një ide të tillë”, tha zëdhënësja e qeverisë jordaneze. Në këtë mënyrë ajo reagoi ndaj një plani të shpikur nga SHBA dhe të përmendur nga presidenti palestinez Mahmud Abbas, për krijimin e një konfederate midis Jordanisë dhe Bregut Perëndimor të Lumit Jordan.

Pak para se të ndodhte kjo presidenti palestinez Mahmud Abbas, pati deklaruar sipas mediave izraelite, se Jared Kushner, i dërguari i posaçëm i Trumpit për Lindjen e Mesme si dhe Jason Greenblatt, drejtuesi që Trumpi ka vendosur në krye të bisedimeve ndërkombëtare, i patën propozuar atij një konfederatë të tillë. Në parim ai e ka pranuar një plan të tillë, deklaroi Abbas. Megjithatë ai ka bërë kufizime: “Unë dua një konfederatë tripalëshe me Jordaninë dhe Izraelin. Unë pyeta nëse Izraeli e aprovon një plan të tillë”, ka thënë Abbas më tej.

 Një ide e vjetër

 Ideja e një konfederate nuk është e re. Ajo është shfaqur në debatet për Lindjen e Mesme që në vitet e 1980-ta. Në atë kohë shancet e një lidhjeje të tillë janë diskutuar midis udhëheqësit të palestinezëve, Jassir Arafat dhe ish mbretit të Jordanisë. Të dy shihnin përfitime në një bashkim të tillë: Jassir Arafat kërkonte një mbështetje të re për “Organizatën për çlirimin e Palestinës” (PLO), pasi ajo ishte dëbuar prej Libanit nga ushtria izraelite dhe kërkonte një vendqëndrim të ri. Një të tillë ajo e kishte pasur që më 1970 në Jordani, por për shkak të konfliktit të përgjakur “në shtatorin e zi” ishte dëbuar prej vendit.

Megjithatë mbreti Hussein ishte i interesuar për planin. Ai shpresonte që të rriste ndikimin e vendit të vetë në Bregun Perëndimor. Brezi në perëndim të Jordanisë i përkiste mbas luftës gjashtëditore të 1967, Jordanisë. Më pas ai u pushtua nga Izraeli po ashtu si pjesa lindore e Jeruzalemit.

Ata nuk arritën më në fund të merrnin vendim, për arsye që janë të paqarta edhe sot. Qeveria e Amanit trembej në atë kohë po ashtu si edhe sot, për rritjen e ndikimit të palestinezëve në Jordani. Në vendin me 9,5 milionë banorë jetojnë 1,8 milionë refugjatë palestinezë dhe pasardhësit e tyre. Një konfederatë me Bregun Perëndimor të Lumit Jordan dhe 2,7 milionë banorët do e shtonte shumë këtë ndikim.

Për presidentin Abbas problemi kryesor është që Rripi i Gazës nuk është pjesë e planit për konfederatën. Ai duhet të mbesë zonë e mëvetësishme që duhet të mbrohet nga Egjipti. Kështu do i vinte fundi territoreve autonome palestineze në formën që kanë tani. Por Abbas nuk mund t’ i lerë vetëm 1,8 milionë njerëzit e Rripit të Gazës.

 Përfitime për Izraelin

 Plani sjell njëkohësisht edhe përfitime për Bregun Perëndimor të Lumit Jordan, sidomos për lidhjen që ka propozuar Abbas me Izraelin. Nëse Izraeli është në lojë, qytetarët e Bregut Perëndimor të Lumit Jordan, po ashtu si izraelitetët duhet do të kenë kufij të sigurt. Sepse partnerët e një konfederate nuk i sulmojnë të tjerët, me përjashtim të ndonjë ekstremisti.

Plani, shkruan gazeta arabe “Al-Araby al-jadeed”, do sillte edhe një përfitim tjetër për palestinezët: Do e çonte më përpara në rrugën për njohje ndërkombëtare. “Sepse konfederata ndërkombëtare me një shtet që nuk është shtet, do të ishte thjesht e pamundur”, argumenton gazeta. Një konfederatë nuk do e përjashtonte shtetin e mëvetësishëm të Palestinës.

Këtë e di edhe Izraeli. Megjithatë plani nuk kundërshtohet parimisht, shkruan gazeta “Jerusalem Post”. Izraeli pret që të krijohet një shtet që merret me çështjet e veta, por që nuk ka prezencë ndërkombëtare. Me fjalë të tjera, territoret palestineze, me ose pa Rripin e Gazës do të ishin autonome, por jo vërtet të pavarura. Por siç kuptohet, këtë nuk do e dëshironte presidenti Abbas.

 Pengesa që quhet “1967”

 Abbas megjithatë do e aprovojë planin, kryesisht për shkak të imazhit, shkruan gazeta izraelite “Haaretz”. “Nëse ai e pranon planin, atëherë kjo e ndihmon që të shpëtojë nga imazhi i deritanishëm i politikanit jofleksibël, që nuk pranon kompromise. Megjithatë për zbatimin e “marrëveshjes së shekullit”, siç do e quante presidenti Trump, ai nuk sheh ndonjë shanc. Sugjerimet e Trumpit për t’ i krijuar palestinezëve një atdhe të ri në Gadishullin e Sinait u refuzuan me forcë nga komuniteti ndërkombëtar.

Nëse “Haaretz” nuk i jep shance konfederatës, e bën këtë sepse jordanezët dhe palestinezët kërkojnë me këmbëngulje një kusht: që territoret shtetërore jordaneze të kthehen në kufijtë e 1967-ës, pra që Bregu Perëndimor i Lumit Jordan të përfshijë edhe Jeruzalemin Lindor. Kjo do të çonte në integrimin e Bregut Perëndimor të Lumit Jordan në territoret jordaneze. Izraeli nuk mund ta lejojë këtë pa garancitë përkatëse. Për arsye të sigurisë kombëtare Izraeli nuk tërhiqej nga këto territore. Përveç kësaj do shtrohej pyetja çfarë statusi do të kishin kolonët në Bregun Perëndimor të Lumit Jordan./dw/