Kriza ekonomike e shkaktuar nga pandemia Covid-19 cenon operacionet e shumë ndërmarrjeve, një numër i të cilave mund të ballafaqohen me nevojën e ristrukturimit apo edhe falimentimin.

Për të diskutuar për kornizën ligjore të zgjidhjes së borxhit, por edhe ristrukturimit e falimentimit, Oda Ekonomike Amerikane në Kosovë në bashkëpunim me Korporatën Financiare Ndërkombëtare (IFC) kanë organizuar një forum virtual me panelistët Andres Federiko Martinez, specialist i lartë për zgjidhje të borxhit dhe falimentim në Korporatën Financiare Ndërkombëtare (IFC) pjesë e Grupit të Bankës Botërore, Ardi Shita, konsulent i IFC-së, Berat Rukiqi, kryetar i Odës Ekonomike e Kosovës, si dhe Petrit Balija, drejtor ekzekutiv i Shoqatës së Bankave të Kosovës

Duke folur përmes video-komunikimit nga Uashingtoni, Andres Federico Martinez nga IFC-ja, ka thënë se kriza në të cilën ndodhemi tani përbën një rrezik të madh mbi mbijetesën e bizneseve dhe ka theksuar rëndësinë e  një strategjie të mirëfilltë për të dalë nga kjo situatë, strategji kjo e cila përfshinë edhe sistemin e insolvencës.

Martinezi ka theksuar se si strategji e daljes nga kriza dhe minimizimit të numrit të bizneseve që ishin drejt falimentimit janë reformuar ligjet e insolvencës për të bërë më të vështirë që kreditorët të përshpejtojnë procesin e falimentimit dhe duke u lejuar debitorëve që të përfitojnë nga këto ligje si mekanizëm i ristrukturimit.

Gjithashtu, ai ka thënë se beson që Kosova ka instrumente të fuqishme brenda ligjit të falimentimit që të reagojë ndaj kësaj krize në mënyrë që të ruhet funksioni kryesor i tij.  Më tutje, ai ka theksuar së shumë shtete brenda dhe jashtë BE-së kanë bërë ndryshime brenda këtij ligji gjatë kësaj periudhe në mënyrë që të mbrojnë kompanitë nga likuidimi.

Martinezi ka deklaruar se rreziku kryesor në Kosovë është likuidimi i kompanive funksionale dhe të nevojshme për ekonominë dhe mirëqenien e vendit, duke theksuar se së pari duhet të inkurajojmë negociatat jashtëgjyqësore sidomos për ndërmarrjet e vogla dhe të mesme pasi që Kosova ka ligj edhe për këto negociata. Në fund, ai inkurajoi të gjithë pronarët e bizneseve që të konsultohen me avokatët e tyre dhe ti shfrytëzojnë këto mekanizma të parapara me ligj.

Ndërsa Berat Rukiqi nga Oda Ekonomike e Kosovës është shprehur se agjenda e përfaqësimit të bizneseve ka për qëllim minimizimin e numrit të bizneseve me potencial falimentimi dhe ruajta e vendeve të punës në Kosovë, duke shtuar se ndër problemet me të cilat po përballen këto kompani është rënia e vazhdueshme e konsumit.

Ai ka përmendur ë gjeturat e një ankete të kryer nga pesë asociacione të biznesit sipas të cilës 95 për qind e bizneseve në Kosovë janë të prekura nga masat kufizuese që janë marrë nga Qeveria në mënyrë që të parandalohet përhapja e virusit.

Rukiqi ka thënë se 65 për qind e bizneseve në Kosovë po shprehin pasiguri në të ardhmen e tyre, duke shtuar se sipas të gjitha vlerësimeve, industria e tregtisë me shumicë dhe pakicë ka shënuar rënie dhe se pa likuiditet të kompanive, humbjet dhe problemet financiare që kanë pasuar nga rënia e produktivitetit shihen si problemi kryesor i shkaktuar nga pandemia.

Në anën tjetër Ardi Shita,  konsulent në IFC, ka folur për kornizën e ligjit që rregullon çështjen e insolvencës në Kosovë, duke thënë se në këto kohë është më aktual se asnjëherë më parë, duke shtuar që gjatë viteve të kaluara sistemi ligjor përkatësisht në aspektin e insolvencës ka qenë i mangët ndërsa që nga viti 2016 kemi një ligj tërësisht të ri i cili bazohet në praktikat më të mira evropiane.

Ai ka thënë se ky ligj, në kuadër të procedurës së falimentimit ofron mundësinë e një riorganizimi të detyrueshëm që jep hapësirë për rikthim dhe zhvillim të debitorit. Sipas tij ligji i Kosovës ka mekanizma të ndryshëm për bizneset e vogla dhe të mesme.

Në këtë panel, Shita ka folur edhe për iniciativën për krijimin e një ligji të ri për falimentimin, duke theksuar se riorganizimi në çdo rast nuk mund të bëhet në mënyrë që kreditorëve t’u ofrohet më pak kthim se ajo që do të kishin fituar me rastin e likuidimit dhe se asnjëherë nuk është qëllim të dëmtohet kreditori.

Shita megjithatë ka folur për kulturën e përgjithshme e cila stigmatizon procesin e falimentimit, duke theksuar se megjithatë, falimentimi është proces normal nëpër të cilin duhet të kalojnë ndërmarrësit, për aq kohë sa ai nuk ka prapavijë të qëllimshme.

Në fund, Petrit Balija nga Shoqata e Bankave të Kosovës, ka thënë se në situatën në të cilën gjendemi është e pashmangshme që disa biznese të shkojnë drejt falimentimit si rezultat i pezullimit të aktiviteteve prodhuese apo shërbyese dhe reduktimit të konsumit të produkteve jo esenciale.

Ai ka theksuar se tanimë mund të pritet që të ketë një numër të konsiderueshëm të bizneseve që mund të shfrytëzojnë procedurat për zgjidhje të borxhit  dhe ristrukturim të biznesit.

Balija ka folur në mënyrë më të detajuar për përfitimin që kanë bankat nga implementimi i mirëfilltë i praktikave të falimentimit apo nga krijimi i ligjit të ri duke thënë se bankat janë duke dhënë një kontribut të vlefshëm për parandalimin e insolvencës dhe mbështetjen e bizneseve.

Duke bërë një ndërlidhje me situatën aktuale, Balija ka thënë se në kuadër të këtij mekanizmi hyn edhe programi për shtyrjen e kredive, program të cilin po e zbatojnë të gjitha bankat anëtare të Shoqatës së Bankave prej të cilit kanë përfituar rreth 45 000 klientë të bankave tani edhe nga Banka Qendrore është publikuar se është një shumë rreth 1.3 miliard euro në kredi të ristrukturuara.

Balija ka shtuar se ekspertët e ligjit dhe ekspertët e procedurave gjyqësore propozojnë orientim ndaj alternativave jashtëgjyqësore, në kuadër të Odës Amerikane dhe Odës Ekonomike të Kosovës.