Nga: Balil Gjini

Mes llumit të korrupsionit që rrjedh valë-valë nga institucionet shtetërore, mes asaj llurbe të verdhë degradimi të vlerave publike e shoqërore, pra, mes asaj gjendjeje, kur, siç do të thoshte Becketti, kur je i zhytur në mut gjer në grykë, s’të mbetet gjë tjetër veçse t’ia marrësh këngës, për çudi mbi parvazet e dritareve të disa televizioneve kanë mbirë ca zambakë të kaltër sentimentalë, gjithë lëng e lëngatë: “Përputhen”, “Big brother”, “Love story” e shumë të tjerë. Synimi i tyre është fare i thjeshtë: të tregojë se lavdia është gjëja më aksidentale në botë, se të tillë nuk të bëjnë bibliotekat, librat apo talenti, por hojëzat sterile të TV-ve, pra, të tregojnë se lavdia, është Lavdia, pastruesja që banon në pallatin tuaj. Na duket krejt e çuditshme që shoqëria duket si e ngrirë në frigoriferin e asnjanësisë së vet ndaj këtyre fenomeneve, sepse edhe korbi i Egdar Alen Poe-së po të kishte qenë, do ta gjente si podium një degë arre ku të qëndronte dhe të shpallte vendimin e tij: Never more.

Ne e njohim prirjen egoiste të njeriut për t’u bërë i lavdishëm, publik, por Roshëfuko na ka mësuar se lavdia ndjek ata që i ikin asaj dhe iu ikën atyre që e ndjekin atë. Herostrati, në Greqinë e Lashtë, dogji tempullin e Apolonit për t’u bërë i famshëm. Ishte njëlloj sikur të kërkoje të ngrohje duart e mardhura te flaka e një vullkani. Zgjodhi vdekjen për një copë mermeri lavdie, për të mbajtur mes buzëve një gjethe dafine. Producentët e emisioneve të tilla televizive kanë marrë përsipër të ushqejnë me llokma kotësie kureshtjen ulëritëse të publikut, shijen vuajeriste të tyre. Të shohësh pak te vrima e çelësit … ah ç’kënaqësi e ëmbël perverse! Shpirti i njeriut shndërrohet në atë oborrin e pasmë të spitalit, ku janë nderur çarçafët e palarë të ndjenjave: smirë, xhelozi, urrejtje.

Me atë lehtësinë dhe këndelljen e qatipëve për t’i vënë gjithçkaje vulë, na thonë se emisione të tilla jepen edhe në Perëndim. Ka kohë që për këta njerëz fjala Perëndim do të thotë dhe Perëndi. Fill pas kësaj, bash këta producentë, me duart e mëdha prej veterineri, të përveshura gjer te bërrylat, turren mbi rickle bin-ët e Europës si mbi një vaginë, për të nxjerrë prej andej viçin e palëpirë të emisionit: “Big brother”, “Përputhen”, e merre se vate. Dhe s’u vete fare në hatër të thonë se Ecko e quan “Big brother”-in një alegori të shpikur nga Orwelli në veprën “1984”, që kjo alegori nënkupton Stalinin, i cili ishte në gjendje të përgjonte të gjithë shtetasit, minutë për minutë, kudo që ndodheshin. Jo. Fraza “kështu bëhet edhe në Perëndim!”, është bërë fraza hajmali, që mbahet e varur në qafë kudo nga melaqetë e propagandës. Por, ashtu sikundër thamë, shoqëria, edhe sikur korbi i Alen Egdar Poe-së të kishte qenë, do ta merrte këtë frazë në sqep, do ta hidhte në të parën pusetë ujërash të zeza dhe do të shpallte nga dega e tharë e arrës: Never more.

Gjithnjë TV-ja është parë si një copë pasqyrë ku shihet bota. Por, pasqyra është edhe objekti i shtrigave dhe shtriganëve, është mjeti me anë të së cilës ata krijojnë një botë imagjinare dhe fiktive. Ne ia kemi arritur ditës së lumtur të shohim se si televizori ndërron pamje: ekrani prej qelqi shndërrohet në një govatë të madhe familjare ku lahen e shpëlahen peceta të vogla mëkatesh, veshje të brendshme, mosmarrëveshje intime. Cipa e turpit – ai purpur i kuq poshtë membranës së faqeve – tashmë është bërë një balonë që ngrihet mbi qiellin e kuriozitetit të tjetrit. E gjithë kjo llurbë kërkon ullukët e llagëmet e veta për t’u shkarkuar. Kësisoj televizioni mund të jetë edhe një gropë e madhe septike. E në mos qoftë kështu, atëherë membrana prej qelqi e tv-së s’është pos tjetër përveçse membrana e syrit të përbindëshit Polifem: e verbër, agresive, që rri në beft.

Gjithçka në këto emisione ekziston që shoqëria të tregojë se po jeton në gjendjen e lëngshme, të spektaklit. Gazetarja bën ç’është e mundur për t’u provuar të tjerëve se syri s’është veçse shpella e moçme dhe po të rrëmosh në të me aletet majëmprehta të pyetjeve do t’i gjesh se s’bën perlat e lotëve. Lotët: zhiva e lëngshme mbi të cilën ndërtohen të gjitha shoqëritë sentimentale. Nëse shoqëria e spektaklit është ajo që thotë Debord, pra, diçka që i thur lavde vetes nga sabahu gjer në aksham, toni i gazetares kalon nga pohorja e përunjur, te superlativja kryeneçe dhe arrogante: yje, kjo është shtëpia më e famshme në Shqipëri. Kjo fjala e fundit mund të lexohet fare mirë edhe Shqepuri.

Po ç’kërkojnë të arrijnë në thelb emisione të tilla? Asgjë. Mbase trullosjen, shastisjen dhe sugjestionimit e publikut. T’i tregojnë se asgjë s’ia vlen me luftë e përpjekje dhe me hierarki vlerash. Mediat, portalet dhe tv-të na flasin për luftën që po bëjnë personazhet D dhe A për të shtënë në dorë një vajzë që, për ironi, ka emrin e së dashurës së Dante Aligerit. Para një lufte të tillë duket qesharake vetë lufta e Trojës, madje shiritat e filmit të saj, të mbledhura kutullaç në bobina, cijatin e vërshëllejnë si gjarpërinj ziliqarë.

Emisione të tilla na tregojnë se gjithçka mund të fabrikohet. Madje, edhe një ndjenjë aq instinktive dhe misterioze si dashuria mund të mbillet si sallatë jeshile sentimentale në lehet e zemrave të partnerëve. Edhe ajo mund të lëmohet në limat e gjykimit të analistëve, të kalojë nëpër tornot e gjykimit të opinionit, pra, mund të zhvidhoset plotësisht si një pajisje hidraulike. Por … ajme, sepse s’është kështu. Cioran tregon se disa biologë u vendosën bletëve në koshere mikrokamera për të parë si e prodhonin mjaltin. Bletët reshtën së prodhuari atë.

Emisione të tilla s’do të ishin ndonjë hata e madhe nëse shoqëria do të kishte diga për t’u mbrojtur prej tyre, do të kishte antitrupat dhe do të ishte e vaksinuar ndaj virusit të banalitetit. Por, kjo shoqëri, e lënë prej shtetit në duart hazate të rastësisë, i ngjan një zogu që ka rënë nga foleja në një ditë stuhie. Jo vetëm kaq. Por shteti është mjaft i interesuar të ruhet kjo gjendje kotësie e vaniteti, për të larguar vëmendjen nga emigracioni, papunësia, varfërimi i skajshëm. Kësisoj, emisione të tilla janë njëkohësisht edhe pompa që thithin ujin e pastër aty ku e gjejnë dhe lënë mbrapa vetes djerrina kulturore, lënë kërnalle e karkërima. E gjitha kjo, ashtu siç do të thoshte Kafka, është një pisllëk që s’mund të ndryshohet, është një pisllëk, si të thuash, vendas. Sigurisht, ne presim që shoqëria të reagojë ndaj një pisllëku të tillë, pra, të bëjë atë që do ta bënte në një rast të tillë një shpend si korbi i Egdar Alen Poe-së: të gjejë qoftë dhe një degë të tharë arre dhe të shpallë prej andej kumtin e vet: Never more …