“Status quo-ja e tanishme është e paqëndrueshme”. Çdokush i përfshirë në ritualin e bisedimeve të paqes në Lindjen e Mesme ka dëgjuar këtë frazë shumë herë. Nëse nuk merren masa të menjëhershme për të ndryshuar realitetet mbizotëruese, siç vijon paradigma, një shpërthim i pariparueshëm do të ishte i menjëhershëm.

Status quo-ja është bërthama bastarde e diplomacisë. Askush nuk bashkohet me shërbimin e jashtëm vetëm për të ndjekur ujin. Diplomatët synojnë ta bëjnë botën një vend më të mirë; ata ëndërrojnë të kthejnë shpatat në plugje. Duke luajtur si arbitër midis armiqve të fortë dhe mbajtjes së gjërave të zhurmshme në një vlim të ulët është një fushë e palavdishme me të vërtetë.

Megjithatë, qeverisja nuk mund të lulëzojë në një regjim ekskluziv të aktivizmit. Nuk kërkon një shkallë të vogël të përulësisë. Thirrjet për të lëvizur përtej status quos janë të kuptueshme. Një ekuilibër që i lë të gjitha palët të pakënaqur, duke kërkuar vazhdimisht mënyrat për të maksimizuar avantazhin e tyre, është në thelb i paqëndrueshëm. Por çdo status quo duhet të trajtohet me kujdes, të zëvendësohet vetëm me një situatë të përmirësuar dhe të mos fshihet thjesht për hir të saj.

Ndonjëherë, status quo-ja është alternativa më e mirë në dispozicion. Presidenti i SHBA-ve, Donald Trump thotë se dëshiron të ndërmjetësojë “marrëveshjen përfundimtare” midis izraelitëve dhe palestinezëve. Përpjekjet nga administratat e mëparshme kanë zbuluar një kalkulim të ngjashëm. Pavarësisht nga njohuritë e tyre intuitive se Shtetet e Bashkuara “nuk mund të duan [një zgjidhje] më shumë se vetë palët,” ndërmjetësit amerikanë në përgjithësi kanë përdorur këtë për të nxitur izraelitët dhe palestinezët drejt një marrëveshjeje. Kjo prirje ndaj angazhimit ka kërkuar një çmim.

Krijimi i pritjeve jorealiste për një zgjidhje të madhe kur kushtet nuk janë të favorshme për përparim është larg e të qenit një ushtrim pa kosto. Zhgënjimi ushqen papajtueshmëri dhe dëshpërim, duke e bërë edhe më të vështirë për të sjellë palët përsëri në tryezë në të ardhmen.

Trump ka ngarkuar stafin e lartë të Shtëpisë së Bardhë me misionin e ndërmjetësimit të një zgjidhjeje. Zëvendëspresidenti Mike Pence po shëtit midis disa palëve të interesuara të Lindjes së Mesme. Dhe Jason Greenblatt, përfaqësuesi i posaçëm i Trump për negociatat ndërkombëtare, është kthyer në rajon duke këshilluar të deleguarit e Kuartetit. Por në rrethanat e tanishme – me të dyja palët tashmë në skaj të kontureve të një plani amerikan të paqes – qëllimi i Trump është tepër ambicioz dhe madje i rrezikshëm.

Duke ju drejtuar Këshillit Qendror të PLO-së në Ramallah, më 14 janar, Presidenti palestinez Mahmud Abbas sulmoi Izraelin, duke iu referuar shtetit hebraik si “një projekt kolonial që nuk ka të bëjë fare me hebrenjtë”. Fjalët e tij deluzionuese ishin të motivuar nga vendimi i fundit i amerikanëve për të njohur Jerusalemin si kryeqytetin e Izraelit dhe për të ngrirë fondet amerikane për agjencinë e Kombeve të Bashkuara që ndihmon refugjatët palestinezë. Në çdo mënyrë, kryeministri i Izraelit, Benjamin Netanjahu, e bëri të qartë se “nuk do të ketë paqe” ndërsa Abbasi këmbëngul në refuzimin e tij ndaj karakterit hebraik të Izraelit.

Tani që Abbas ka shpallur marrëveshjen e Oslo-s të vdekur, teatri izraelit-palestinez ka të ngjarë të drejtohet ndaj një agravimi. Qeveritë në Ramallah dhe Jeruzalem po fajësojnë njëri-tjetrën për bllokime, ndërsa do të presin me insistim për disa nxitje për të justifikuar kthimin e tyre në dialog. Gjatë kësaj kohe, ata do të luajnë një lojë prej budallai duke përdorur Shtetet e Bashkuara si një levë: Izraeli do të apelojë në administratën për liri më të madhe veprimi për të krijuar faktet në terren, ndërsa palestinezët do të thërrasin për tradhti dhe do të rrethojnë qëndrimin e tyre. Në një mjedis të tillë, rendi i ditës është përmbajtja – duke u siguruar që dhuna nuk shpërthen dhe ruajtja e shpresës së ndërveprimit konstruktiv sapo atmosfera të pastrohet.

Edhe ky objektiv i kufizuar do të kërkojë koncesione të rënda. Izraelitët dhe palestinezët po ushqehen me një numër të madh të ankesave, si historike ashtu edhe bashkëkohore. Dhe udhëheqësit e tyre janë të përqendruar diku tjetër. Abbas 82-vjeçar, që sapo ka filluar vitin e tij të 14-të të një mandati katër-vjeçar si president, duket më shumë i synuar për pajtimin me Gazën e udhëhequr nga Hamasi si projektin e tij të trashëgimisë. Me të drejtë i indinjuar për mospërfilljen nga Amerika dhe arabët e tjerë, ai ka pak fjalë për të biseduar me Izraelin. Ndërkohë, Netanjahu sapo është kthyer nga një vizitë triumfuese në Indi, ku ka pasur një delegacion ekonomik prej 130 anëtarësh. Në shtëpi, vëmendja e tij do të konsumohet përsëri nga ndjekje më të zakonshme, duke përfshirë problemet e tij ligjore. Dënimet e Abbas në mesin e politikanëve izraelitë garanton se Netanjahu mund të injorojë dëshirat palestineze me virtualisht asnjë kosto politike.

Në anën tjetër, Izraeli sapo ka miratuar futjen e shërbimit të shpejtë të lëvizshëm në Bregun Perëndimor. Ndërsa ndoshta nuk është një hap i madh përpara për njerëzimin, arritjet modeste si kjo kontribuojnë në cilësinë e jetës. Shtetet e Bashkuara duhet të inkurajojnë këto hapa. Me kalimin e kohës, ata mbushin një ndjenjë normaliteti dhe rivendosin besimin se përparimi i vërtetë do të jetë – në kohën e duhur – i mundur. Ndoshta jo me menaxhimin aktual, por me ndihmën e vizionarëve që mund të shohin përtej mentalitetit me përfitime zeruese të momentit aktual.

Javën e kaluar në Kajro, Abbasi paralajmëroi se Jerusalemi është “porta e paqes dhe e luftës”. Dhe pasi i tha Knesset se Trump “ka bërë më shumë për të sjellë dy vendet tona të mëdha më afër se çdo president në 70 vitet e fundit” Pence rrezikon për të lëshuar impulset më adventuroze të disa izraelitëve. Gjithkush ka nevojë për pak kohë pushim.

Mendjet e ftohta duhet të mbizotërojnë. Miqtë dhe fqinjët duhet të këshillojnë izraelitët dhe palestinezët që të ulin tonët dhe të mos rrezikojnë bashkëpunimin, veçanërisht për sigurinë, që tashmë ekziston./Foreign Policy / Lexo.al