– Për librin e gjeneralit Wesley Clark, “Waging Modern War” –

Nga: Blerim Shala (shkrim i botuar për herë të parë në vitin 2002, në Javoren Politike Shqiptare “Zëri”)      

Do të dalë që në vitin 1997 është përcaktuar fati i Kosovës.

Në janar të atij viti, Madeleine Albright bëhet sekretare e Shtetit në Administratën e dytë të presidentit të ShBA-së, Bill Clinton. Në maj, Britania e Madhe fiton qeverinë e re, laburiste, me kryeministrin Tony Blair dhe sekretarin e Jashtëm, Robin Cook. Më 11 korrik të vitit 1997, në Mons të Belgjikës, në SHAPE (Supreme Allied Powers Europe), gjenerali Wesley Clark zgjedhet Komandant i Forcave të Paktit NATO (SACEUR, Supreme Allied Commander, Europe).

Albright, Blair, Cook dhe Clark do të jenë ata të cilët shtynë Perëndimin për të bërë luftën e cila perëndoi epokën e okupimit të Kosovës.

Lufta për Kosovën ishte, para së gjithash, luftë e parimeve dhe personaliteteve e jo luftë interesi.

Këtë e dëshmon më së miri libri i gjeneralit Wesley Clark, “Waging Modern War”.

Kur mbyllet leximi i tij, lexuesi, posaçërisht nëse ai është shqiptar i Kosovës, nuk do të mund t’i ikë konkludimit: Liria e Kosovës është mrekulli në vete.

Përmbysja e madhe në Kosovë

Pak kohë pas përfundimit të luftës së NATO-s për Kosovën, në Toronto, Kanada, do të mbahet takimi i Aleancës Veriatlantike në nivel ministrash të mbrojtjes, i cili para së gjithash u dedikohej mësimeve të nxjerra nga fushata 78-ditëshe e NATO-s. Njëri nga ministrat pohoi që mësimi sipëror është që “ne kurrë më nuk do të bëjmë këtë që bëmë …”. Ministri i Jashtëm i Francës, Hubert Vedrine, do të pohojë, në vijim të këtij qëndrimi, që lufta për Kosovën ishte diç e veçantë, një përjashtim nga rregulli e jo diç që dëshmon ndërrimin thelbësor të politikës perëndimore.

Në vitin 1964, teksa gjendej në West Point, akademinë ushtarake më prestigjioze në botë, Clark do të diskutojë për luftën, vdekjen, Vietnamin, me shokun e gjeneratës Alex Hottell, i cili do të vritet gjashtë vjet më pas në Vietnam. Përfundimi i kësaj bisede ishte që nëse nuk ka për çka të luftojë dhe të vdesë njeriu, nuk ka edhe për çka të jetojë. Mundësia për të luftuar për atë që është e drejtë, për gjeneralin Clark është njëra nga dhuntitë më të mëdha të jetës. Ky këtë e dëshmoi me jetën e tij.

Lufta për Kosovën jo vetëm që përmbysi një rend shtetëror të mbajtur nga Beogradi për gati një shekull të tërë, falë luftërave të mëparshme ballkanike dhe botërore në të cilat Serbia u gjet në anën perëndimore të historisë, por aq më tepër kjo luftë përmbysi pothuaj të gjitha rregullat politike dhe ushtarake të cilat ishin në fuqi në Perëndim pas Luftës së Dytë Botërore. Mbase për këtë shkak, në asnjë të vetmin rast, zyrtarët perëndimorë nuk do ta quajnë luftë konfliktin e Paktit NATO me Serbinë dhe nuk do ta festojnë fitoren e cila me gjasë, do të jetë vendimtare që Ballkanit t’i hiqet mbiemri “Fuçi baroti” të cilin e kishte fituar në fillim të shekullit XX, atëherë kur nga këtej u largua Perandoria Osmane.

“Luftë moderne”, e cilëson Gjenerali Clark luftën për Kosovën. Kjo luftë u paraqit, sipas tij, si funksion i historisë dhe kulturës, si rezultat i NATO-s, i mediave, i teknologjisë.

Lufta për Kosovën, në fakt, bashkëdyzoi një mori përvojash luftarake: prej asaj të Luftës së Dytë Botërore, Luftës së Vietnamit, intervenimeve të limituara ushtarake amerikane në Panama dhe Haiti, Luftës së Gjirit, Luftës së Bosnjë-Hercegovinës deri te Lufta e Ftohtë. Të gjitha kontradiktat dhe frustrimet e mundshme që janë trashëgimi e këtyre luftërave, dolën në sipërfaqe gjatë fushatës së Paktit NATO, na tregon Gjenerali Clark në librin e tij “Waging Modern War”.

Apokalipsa atomike dhe katastrofat lokale

Një “vijë e kuqe” ishte tërhequr për Kosovën nga presidenti George Bush në dhjetor të vitit 1992, e cila mbeti në mbamendje si “Kërcënimi i Kërshëndellave”. Një porosi ishte dhënë, në maj të vitit 1998, nga presidenti Bill Clinton, se Perëndimi nuk do të lejojë që në Kosovë të përsëritet Bosnjë-Hercegovina. Një seri ultimatumesh i ishin bërë Slobodan Milosheviqit dhe regjimit të tij që të hiqte dorë nga krimet në Kosovë dhe të pranonte Marrëveshjen Ndërkombëtare për Kosovën, siç ishte paraqitur në Konferencën e Rambouilletit. Megjithatë, midis këtyre zotimeve dhe gatishmërisë për t’i realizuar ato, ishte një hendek i madh. Këtë e kishte kuptuar Milosheviqi qysh në vitin 1991, kur RSFJ u shpartallua në një luftë të egër, e cila politikisht, as sot e kësaj dite nuk ka fituar epilogun e vet, sepse mbeten të pazgjidhura çështja e Kosovës dhe e Malit të Zi. Lideri serb mori vesh herët që Perëndimi u zu i befasuar me përfundimin paqësor të Luftës së Ftohtë, me dekompozimin e sistemit komunist në Lindje dhe me shpartallimin e përgjakshëm të RSFJ-së. Për decenie të tëra, Perëndimi kishte krijuar një strategji ushtarake dhe koncept politik që presupozonte kërcënimin sovjetik si thelb të kornizës perëndimore të sigurisë dhe të politikës në Evropë.

Mënjanimi i rrezikut të apokalipsës atomike bëri që Perëndimi t’i nënçmojë tragjeditë e mëdha të popujve të vegjël në Ballkan, të cilët i vuanin konsekuencat e mandatimit të Beogradit nga Perëndimi si kryeqendër sigurie në Ballkan. Gjunjëzimi i Bashkimit Sovjetik gjithsesi kishte porosinë e krijimit të një rendi të ri evropian politik dhe të sigurisë. Nuk ishin të paktë ata politikanë dhe ushtarakë evroperëndimorë që kërkonin ndërrimin rrënjësor të Paktit NATO, fuqizimin e KSBE-së (më vonë OSBE-së) dhe të Unionit Evropian, krijimin e një strukture evropiane ushtarake, forcimin e OKB-së dhe, si pasojë, largimin e ShBA-së nga pozicioni i fuqisë kryesore ushtarake evropiane.

Amerika kishte ardhur në Evropë në vijim të tri luftërave të mëdha botërore (kjo e treta ishte “Lufta e Ftohtë”), të cilat i kishte fituar dhe tani, sipas evrocentrikëve, kur Evropës Perëndimore nuk i kanosej më rreziku i Lindjes, Amerika do të duhej të tërhiqej ushtarakisht nga Evropa.

Siç do të shihet dhe përjetohet, zbrazëtia e krijuar me kërkimin e strukturave të reja politike dhe të sigurisë u mbush me varret e qindra mijëra qytetarëve të ish-RSFJ-së. Milosheviqi doli sfiduesi më i madh i Perëndimit në vitet 1991-1999. Luftërat e tij, siç do të kuptohet më vonë, shfuqizuan rolin dominues serb në rajon, i dhanë mbështetje procesit të vetëvendosjes së popujve (i cili deri atëherë gjithmonë i subordinohej parimit të sovranitetit shtetëror), diskredituan potencialin politik dhe ushtarak të Unionit Evropian, komprometuan OKB-në, krijuan një strukturë të veçantë ndërkombëtare vendimmarrëse (Grupin e Kontaktit), rigjetën vendin e Paktit NATO në sigurinë evropiane të pasluftës së ftohtë, sollën trupat e tij në Ballkan, rishfaqën SHBA-në si fuqi kryesore politike dhe ushtarake të Evropës.