DONIKA DABISHEVCI

Nuk i besoja as dreqit, as zotit e as t’birit por, kur ajo melodi e shpifur, të cilën sa e urreja aq më trishtonte, bëri që për pak t’më fanepseshin ata xhindët shtatshkurtër, të sarrakuqur, që formësuar në tingujt e një kënge më ndiqnin dhe shfaqeshin si kumt pak para se gëzimi i madh a ndonjë e zezë t’ma eklipsonin ditën, u lëkunda pak. Furgoni që ishte pllakosur nga heshtja, sikur u trand. Tingujt sikur nisën përplasjen nga një qoshe në tjetrën. Dikush nga tetë udhëtarët nisi ta fishkëllente e një tjetër nxirrte ngjirur nëpër dhëmbë edhe vargje që s’kuptoheshin. Mos u largo, mos u largo… klithte ai zë baritoni, që t’dhimbsej për deregjen, ndërsa atij që i bënte duet nga fundi i furgonit, u-jat e zgjatura të refrenit oriental i dilnin si kuisje qeni teksa jepte shpirt.

Ishte veç marsi, por kudërbimet e djersëve konkurronin njëra-tjetrën. Për sherr edhe shoqëruesi im, që më dukej se e mbaja brenda në hundë, përkundër që merrja ajër veç me gojë, qelbej erë.

“A jemi afër?”, pyeta jo sa për ta thyer heshtjen, por se ajo rrugë nuk kryhej kurrë.

“S’po t’pritet a?”, m’u duk se edhe vetullat i lëvizën nga nervoza.

“Zheg”, gënjeva.

“Mos u anko prej tash”, shihej cinizmi në sytë e tij.

Nuk e zgjata më tej. Veshët i mbylla si me tapë, melodinë e shpifur mundohesha që t’mos e dëgjoja e djersën përpiqesha t’mos e nuhasja më. Edhe ato kilometrat le t’përfundonin kur të donin. Le ta kaloja atë copë udhe t’mbetur pa menduar, me shikim të ngrirë në ndonjë pikë të palëvizshme e që s’thoshte gjë dhe ta ndieja veç frymëmarrjen time.

Rruga e plazhit shtrihej drejt para nesh. Prisja diku mes shtëpish, ndërtesave e hoteleve të ngjeshura pranë njëra-tjetrës, me emra qytetesh e krahinash të dukej edhe ndonjë kazermë e njerëz me uniforma të mbledhura shkujdesshëm para saj por, as në horizont s’shihej ndërtesa që në mendjen time e kisha veshur me një të gjelbër të ndezur bari, vende-vende me copa të rëna betoni, rrethuar me thasë të mbushur me rërë e tela me gjemba. Tërheqëse me vjetërsinë madhështore në misterin e saj.

Gjellëtore Tetova, pastiqeri Gostivari, hotel Prizreni, bujtina Troja… tek fluturoja përmes emrave të lokaleve, nga njëri cep i Kosovës te tjetri i Maqedonisë, një A po na e ndalë k’tu, ooo burrë? u pasua nga një potpuri fjalësh të tjera, nga ai shofer-burri; diçka se do të gjobitej po të ndalej vend e pa vend, se do duhej paralajmëruar ndaljen etj., sinkronuar me kollën e motorit dhjetravjeçar që duhej uruar që s’na kishte lënë diku mes autostradës.

Po nale ku t’munesh o burrë, n’mos k’tu, atje, ku t’munesh diku, u ngrit toni i atij që nervozizmin nuk ia kisha lexuar keq.

Veç pasi bëri po panevojshëm disa ekzibicione në trafik, duke i tejkaluar, dalë para e anashkaluar disa makina, furgoni ndaloi mu para dyerve të një hoteli që, po ashtu, mbante emrin e një rajoni të Kosovës.

Hajde dalim –, tha burri që mbante erë, duke kërcyer jashtë. Sikur t’kishte dalë i fundit, mendova, sigurisht se do ta shkallmonte derën e furgonit nga përplasja.

Ecnim. Ai para, unë pas. Tre hapa ndoshta. Përreth gjysmë ore. Asnjë fjalë…

Erdhëm… ishalla janë dyert çelë, se goxha vonë, fliste ashtu si ecte me ngut, njeriu që s’ia dija emrin. Rrobat i kishte më të mëdha e më të gjëra se trupi që fluturonte para tyre.

Një e nxehtë prej kokës më zbriti poshtë trupit dhe në thellësi të veshëve ndjeva vrushkullimat e lëvizjes së gjakut brenda trupit.

Para nesh hapej deti. Valët përplaseshin në muzg. Larg disa silueta mezi dalloheshin. Nuk kishte mbeturina në tarracën e hotelit ku m’u tha të ulesha e të prisja, tavolinat e karriget e plastikës dukeshin të pastra, por seç kishte diçka që e mbulonte atë vend me një vello varfërie, ndoshta dyshemeja me dërrasa gjysmë të kalbura, ku tek-tuk mund të të shkiste këmba, dritaret e vogla me grila, të lyera sa herë, rënia e bojërave që kishte krijuar mozaik ylberi, zbrazëtia e asaj hapësire të paanë por, ndoshta, edhe veç boshllëku që më kishte pllakosur bash përnjëherë. Gjithë ato i kisha zënë veç me margjinat e syve. Nuk kisha qetësi që të ndalja fokusin në ndonjë pikë, e as të filtroja lëmshin e mendimeve të papërfun­duara që më parakalonin në tru. Ai po vonohej. Kushedi se ç’punë kishte brenda? Kë takonte? Po flisnin për mua? Çfarë?… Pse ajo dreq kënge e nisi këtë rrugëtim? Kur kërcitën plumbat në mesin e ditës xhamave të kafiterisë Prima në Prishtinë, po ajo këngë kumbonte fort. Më shpejt iku shpirti i Vjosës, violinistes së vitit të dytë të Akademisë së Arteve se refreni i saj. Turma një mbi një dilte sa prej derës sa prej xhamave, dikush mbeti shtrirë përtokë, ndonjë guximtar merrej me trupin e saj që s’kishte puls, e Mos u largo, mos u largo, nuk ndalej. Edhe kur shoqja ime, Arta, një aktore e re, u aksidentua me motor, po kjo këngë shpërtheu në çast si vetëtimë… edhe kur u zura keq e u shkundullova për herë të parë fort me…

Po vinin. Ishte vetëm një burrë mbi të pesëdhjetat bashkë me shoqëruesin që më kishte sjell aty. Hijerëndë. U ulën pa fjalë. U rehatuan. I dyti nxori pakon me cigare “Marlboro” të kuqe dhe ma zgjati një. I thashë se do ta pija një nga të miat, se Slims ishte më e lehtë, se isha mësuar me të.

Dheze nja t’burrave, a je a s’je burrneshë?, u dëgjua zëri që u ndesh diku me qelbin në grykë dhe doli paksa i ngjirur.

I zgjata tehet e buzëve sa për një buzëqeshje mirësjelljeje. A isha burrneshë? Asgjë nga trupi im nuk shquante feminitetin aty, atlete, xhinse e këmishë të gjerë, flokë të lidhura, natyrisht, pa pikë makijazhi… asnjë aksesor. Isha kujdesur t’mos shquhej asgjë prej hireve të femrës nga unë. Po burrneshë a isha? Të tetëmbëdhjetë vjetët e mia nuk ma jepnin dot një përgjigje.

“Domethënë ti ke ardhë me ju bashku ushtrisë?”, m’i nguli sytë e zi mu në dritë të syve ai. Zëri i doli më i plotë, kushedi se çfarë bëri me fytin.

“Po”, thashë vendosmërisht.

“Po e re bre ti, pse nuk rrishe n’Tiranë, a në Strugë, a prej kah ke ardhë?”.

“Kam vendos”, e ngrita tonin, sikur t’i thosha se nuk doja pyetje të tilla më, se e kisha ndarë mendjen, se nuk ma ndryshonte dot, se isha shumë e gatshme.

“Plot vendosin k’shtu si ti, po i binë pishman mas dy ditëve. Prej kahit je?”, pyetja e pashmangshme atë kohë lufte, në secilin takim të parë.

“E Prishtinës”.

“Ani e Prishtinës… ha-ha-ha-ha… shyqyr që ra NATO e jau prishi edhe juve, se Kosova n’flakë e ju prej kafiqi, n’kafiq…”

E dija se na quanin “zorragji”, “eurokrema”, frikacakë, zejtarë, njerëz që kënaqeshim me një sandviç e një makiato në ditë, se e urrenim luftën, se e donim paqen, se ishim egoistë, se nuk shihnim përtej urës në Lakrishte, se as policia serbe nuk na ngucte, se na njihnin nga fytyrat, madje se as nuk na ngucte policia serbe, se kurrë send s’kishim bërë për këtë vend… mbase nuk ishte e drejtë, mbase kishin të drejtë, mbase kishte të drejtë. Lufta në pjesët e tjera kishte një vit që kishte nisur, unë shkoja në shkollë si zakonisht, dilja, jetoja… kishte tension, protesta, po jo granatime, jo të vrarë, të masakruar, jo luftë.

“Sa vjet i ki?”, ende nuk ishte paraqitur e as emrin s’ma kishte dhënë rastin t’ia thosha.

“18”.

“S’po t’veti ma shumë… pije cigaren, tash vijnë edhe kafet, masanej hina n’zyrë, n’komandë, e folim, kqyrim, i plotësojmë do formularë”, dhe ktheu kokën kah ai tjetri. Ndërruan edhe pak muhabet mes vete, me fjali të mangëta, të cunguara, për dikë që ishte “Ai” dhe për dikë tjetër që ishte “Ai tjetri”. Pasi nata ra mbi det, shoqëruesi, Nazifi, siç e përshëndeti ky tjetri, u nda prej nesh. Mbase për t’u kthyer në Tiranë, ku e prisnin “Ata” të tjerët.

“Hajde hymë brenda!”, urdhëroi.

Dera e aluminit, që dukej se kishte zëvendësuar një tjetër, ishte gjysmë e hapur. Tjera dyer nga të dyja anët shtriheshin korridorit të gjatë. Në zyrë, sapo hymë, dera e një komodinë gati më goditi. Ishte hapësirë e vogël, një tavolinë, me dy karrige dhe një shtrat i thjeshtë, i metaltë.

Zumë vend. Hijerëndë ai nxori disa formularë e një laps kimik që e hapte dhe e mbyllte. Shikonte formularin, dhe vazhdonte të mos fliste. Përcillja kërcitjen e lapsit dhe vendosa të mos e thyeja heshtjen.

“Emri, emri i babës, mbiemri, datëlindja, vendlindja…, telefoni kontaktues… ami dy numra kontakti, që nëse plago­sesh ose vrahesh, me pasë ku me lajmëru!”

U mundova të mos mendoj. Nisa t’i them numrat rënd, si ndonjë vjershë e mësuar në fëmijërinë e largët që truri do ta përcillte edhe në gjumë, por ende pa i përfunduar, u dëgjua një piskamë: “Kush t’ka qu k’tu?”

Kërceva prej vendit. U trullosa. U hutova. Ndieja të më rriteshin bebëzat e syrit…

“Kush t’ka pru, thashë? Pse ke ardhë? Lej këto ‘zezanci’ e kallxo shpejt, mos m’hup kohë”, bërtiti ai edhe më shumë.

Mbeta. Nisa t’i tregoj se familjen e kisha në Strugë, se kisha ardhur me një grup të rinjsh, vullnetarë që të gjithë nisur nga atje në njëfarë mënyre për t’i ndihmuar luftës. Që në Tiranë na kishin shpërndarë në disa familje të Kosovës. Që neve na kishin thënë se do të na mblidhnin sapo të liroheshin vendet në qendrat e rekrutimit. Që me mua kjo kishte zgjatur disa ditë, derisa ai burri erdhi, më mori dhe më solli këtu.

“E di k’ta, po kush t’ka thonë me ardhë këtu?”

Fillova të mos e kuptoja pyetjen. As situatën. Truri më ishte ndalur. U hutova. I ndieja sytë që po grumbullonin lotët. Doja të përqendrohesha që të mos më shpërthenin. Nuk doja të dukesha qaramane, që ia kriste vajit me një të ngritur të zërit… Nuk doja ta shihja në sy. Ç’ishte kjo pritje kështu? A isha burrneshë? Ndoshta këtë donte ta shihte. Mbase farë metode rekrutimi për ta vlerësuar vendosmërinë e vullnetarëve. Sigurisht kjo, i thashë vetes, sepse doja të besoja se ishte pikërisht ai shkaku.

“Mos t’kanë qu shkijet?”, bërtiti edhe më fort, dhe lëvizi edhe nga karrigia. Këmbët sigurisht të hekurta të saj bën një gërr mbi pllakat e dyshemesë.

“Fol a t’kanë qu shkijet?”, edhe qielli e dëgjoi atë piskamë.

Ngrita sytë dhe desha ta shikoj edhe unë në dritë të syve. Helm, vrer, urrejtje, nuk e di çka kishte.

“Jo”, thashë, sikur të flisja vetë me vete. Sikur psherëtimë.

“E kush karin t’ka qu?”. Prapë qiellit i fliste. Stratosferës. Mund t’i ketë trandur retë, edhe shi mund të binte. Edhe ndonjë vetëtimë. Bubullimë.

“Kështu i prisni të gjithë?”, pyeta. Më ishin turbulluar sytë e loti i parë veç sa s’më kishte rënë.

“Po don me kajtë a? Çikë e mirë je ti. Tjera janë ato. Mos ja nis me kajtë tash!”, egërsia i kishte mbetur, e tonaliteti iu ndërrua, ishte më i ulët. U ngrit nga karrigia dhe u nis drejt meje.

“Qu t’përqafi, se u tute pak po m’doket”, mundohej ta ëmbëlsonte zërin. Ashtu në këmbë, i zgjati duart para dhe i hapi fort.

“Hajde, mos meno shumë tash, qu t’përqafi”, tha sërish.

“Mirë jam”, ia ktheva duke mos lëvizur e duke i ikur kontaktit me sy.

“Aiiii, po pret me t’lutë a. Qu tash, qu”.

Pasi nuk u ngrita, u ul ai. Ma tërhoqi karrigen e cila ishte e kthyer kah tavolina, përballë vetes. Duart i vuri mbi mbajtëset e duarve të karriges sime.

“Bash çikë e mirë te koke. Po unë s’di ça pata. Çka s’na vjen këtu, turlifar laperice, qata vlova pak. Po ti m’kupton, apo? Ti duhesh me m’kuptu. Unë nuk jam njeri i keq, unë nuk boj keq. Unë veç shkijeve jau qijë nonën… edhe shpiunave t’tyne. S’jom njeri i keq”… vazhdonte ai. “A s’po m’perqafë a? Ani, t’përqafi unë pra”, nisi të afrohej me trup drejt meje. Sapo e ndjeva frymëmarrjen e tij mbi fytyrë, e shtyva.

“Largohu”, bërtita për herë të parë. “Mirë jam, bile shumë mirë. A u krynë procedurat? A i mbushe formularët? Ku duhet me shku tashti unë, nëse e ke regjistru emrin tim aty? Nëse jo, unë po kthehem në Tiranë. Faleminderit për mikëpritjen!”, m’u lëshua zëri mua.

“Jo, jo, s’ke qysh shkon në Tiranë tashti, ti je pjesë e jona tash, ti je me neve, je e jona”, qeshi ai.

“Mirë, pra, ku janë të tjerët, a mundem mu largu tash unë?”, e kisha përnjëmend.

E zgjati dorën te flokët e mi. Ia hoqa. E zgjati sërish dhe më kapi një tufë flokësh grusht prapa qafës.

“Mos m’prek, ik!”, bërtita duke u munduar t’ia heq dorën e cila veç sa m’i shtrëngoi flokët ende më fort. U përqendrova me gjithë fuqinë ta shtyj, dhe e shtyva. U largua pak, por vetëm për një ose dy sekonda. Pasi iu ndërrua ngjyra e fytyrës me të dyja duart ma kapi fort këmishën dhe u mundua ta shqyente. Disa kopsa ranë në tokë.

“Largohuuuuuu, manjak!”, bërtita në kupë të qiellit. Lotët s’i ndalja më.

“Bërtit sa t’dush. Kërkush nuk është k’tu, kërkush nuk t’nin”, filloi të qeshte e sytë i kishin marrë ngjyrë të kuqe. Edhe i ishin lëngëzuar.

“Ik, psikopat, largo…”, ma mbylli gojën me njërën dorë, ndërsa me tjetrën më mbante për flokësh duke ma përkulur qafën prapa.

“Ngo çiko”, tha, “k’tu s’o kërkush. Bërtit, çartu, plas, o bash kërkush nuk t’nin bre. Edhe dera mshelë o. S’ki ka e qin nanën”, dhe më shtyu për muri. U përplasa me kokë e me shpinë, por nuk u rrëzova. Shkoi matanë tavolinës, dhe nga sirtari nxori një revole. E përplasi mbi tavolinë.

Ndjeva rrëqethjet në krejt trupin, u mblodha kruspull, si trung i vdekur… ku paskam ardhur kështu, doja të isha një asgjë… s’shihja kund shteg.

“Çiko, qe ku e ke TT-në. E musht plot o. Merre!”, ma zgjati. “Ose gjujëm, qima nanën, ose dishu, sen s’bohet, kush s’e merr vesh, edhe knaqmi breeeee, qa dreqi ki kshtu, copë so tu tu hekë”.

Ma afroi revolen afër dorës së djathë, deshi të ma lëshojë në dorë, por e tërhoqa dorën prej saj si prej zjarrit. S’është e mbushur, mendova dhe m’u terruan sytë, rashë si një kështjellë e drobitur, e lodhur… u plandosa, nuk shihja gjë. ..ndërtesa më kishte rënë sipër…

“E disha që je çikë e mirë, e disha”, dëgjoja diçka si me timpan gati të shurdhuar, që më vinte turbullt, çakorduar, si jehonë e largët…

Ishte natë e gjatë…

Natë e gjatë, por jo nata ime.

Ishim në luftë, por lufta s’kishte emrin tim tashmë…

(Marrë nga numri i 11-të i revistës “Akademia”©)