Nga James Traub

 Francezët nuk janë një popull entuziast. “Surtout, pas trop de zèle”(Mbi të gjitha, moderoni zellin tuaj), këshilloi diplomati i njohur Talleyrand. Pak më shumë se një vit pasi francezët zgjodhën Emmanuel Macron si president në një vend të rrallë të ndritshëm për demokracinë perëndimore, ata kanë gjetur arsye të panumërta për të menduar keq për të: Ai nuk kujdeset për qytetarin e zakonshëm, politikat e tij favorizojnë të pasurin, ai nënçmon normat e konsultimit demokratik.

 Megjithatë ju nuk mund të kaloni kohë me ligjvënësit fillestar të partisë La Republique En Marche! të Macronit, siç kam kaluar unë, pa kapur sëmundjen ngjitëse të shpresës. Këta përkrahës kryesisht të rinj dhe teknokratë të një presidenti të ri, teknik, janë rritur në moshë, por kanë ruajtur optimizmin e tyre të zjarrtë për të ardhmen e liberalizuar, që Macron premtoi gjatë fushatës së vitit 2017.

 Ata me të vërtetë besojnë se, për shembull, një trajnim më i mirë profesional do ta largojë Francën nga bllokimi ekonomik. “Në dy apo tre vjet”, Gawl Le Bohec, një 40-vjeçar i En Marche!, ligjvënës nga Brittania, parashikoi me guxim, “francezët do të jenë në gjendje të zgjedhin trajnimin e tyre profesional dhe ta përdorin atë për të ndihmuar në gjetjen e një pune. Njerëzit do të shohin se Franca është rikthyer”.

 Kjo nuk është historia që ka gjasa të keni lexuar në gazeta, qoftë franceze apo amerikane. Francezët thuhet se po dali masivisht në rrugë për të protestuar ndaj reformave të planifikuara të sistemit të hekurudhave, universiteteve dhe ligjeve të punës. Dhe ata kanë çuar në rrugë – manifestin që është sport kombëtar francez. Por demonstratat kanë qenë aspak impresionuese nga standardet historike.

 Një protestë në fund të muajit të kaluar kishte për qëllim të tërheqë të gjitha forcat e majta dhe arriti të sjellë vetëm 31,000 njerëz në rrugë në Paris, sipas vlerësimeve më të sakta të mundshme. Protestat nuk kanë qenë mjaft shqetësuese për të penguar Macron që të vazhdojë përmes një rishikimi të diskutueshëm të ligjeve franceze të punës. Ai tani është duke përgatitur një fazë të dytë, që përfshin sigurimin e papunësisë, riorganizimin e praktikave të punës dhe reformat e trajnimit profesional të cilës iu referua Le Bohec.

 Për më tepër, sondazhet e fundit tregojnë se tre të katërtat e francezëve mbështesin planin e tij për t’i dhënë fund trajtimit të veçantë që i ka lejuar punëtorët hekurudhor të dalin në pension në fund të viteve 50 të tyre dhe për të përgatitur SNCF, sistemin kombëtar të trenave për të konkurruar ndaj firmave private, siç është rasti diku tjetër në Evropë. Macron është në prag të fitimit të kësaj beteje: Senati sapo ka miratuar programin e tij të reformave dhe mund të finalizohet sapo të vijë javën e ardhshme.

 Është e vërtetë se francezët në përgjithësi – në krahasim me legjislatorët besnikë dhe të etur të En Marche! – e kanë ruajtur zellin e tyre nën mbulesë. Në një sondazh të fundit që kërkoi të anketuarve të vlerësojnë kënaqësinë e tyre me presidentin e Francës në një shkallë nga zero në tre, 52 për qind zgjodhën zero; një tjetër 16 për qind zgjodhi një. Në një tjetër sondazh, 24 për qind e përshkruan veten si optimistë për të ardhmen e tyre dhe 43 për qind si pesimiste. Vlerësimet e pëlqyeshmërisë të Macron janë në nivelet u ulëta të 40%.

 Por ato shifra ende e vënë atë përpara dy paraardhësve të tij direkt, Nicolas Sarkozy dhe François Holland, në të njëjtën fazë. Të dy nuk arritën të bënin përparim serioz kundër sindromës franceze të papunësisë së lartë dhe rritjes modeste, vetë simptoma të një tregu të ngurtë të punës dhe shpenzimeve qeveritare të tepruara madje edhe sipas standardeve evropiane. (Papunësia ka qëndruar në rreth 10 për qind në vitet e fundit, me papunësinë e të rinjve mbi 20 për qind, rreth 56 për qind i GDP së vendit i është kushtuar shpenzimeve publike).

 Shifrat e sondazheve të Macronit janë gjithashtu më të mira ose jo më të këqija se ato të Presidentit të ShBA Donald Trump, Kancelares gjermane Angela Merkel dhe Kryeministres britanike Theresa May, për të përmendur disa nga liderët më të mëdhenj perëndimorë që ende janë në këmbë. Publiku perëndimor është aq i lodhur nga politika që Sarkozi pretendoi në një fjalim të kohëve të fundit se “demokracia moderne shkatërron udhëheqjen”.

Çfarë Macron po demonstron deri tani është se një udhëheqës demokratik mund të udhëheqë madje edhe përballë një publiku të vrazhdë. Një shkak shumë i rëndësishëm i krizës që tani po shteron demokracinë liberale është dështimi i qeverive të mëdha demokratike për të dhënë ndjenjën e mundësisë për të cilën votuesit zhurmojnë. Macron thjesht mund të ndihmojë në rivlerësimin e demokracisë duke treguar se mund të japë rezultate.

 Macron gëzon një avantazh që pak udhëheqës perëndimorë tani kanë: një shumicë të fuqishme dhe të bashkuar parlamentare. Zgjedhjet legjislative të mbajtura pas zgjedhjeve presidenciale i dhanë partisë En Marche! 308 nga 577 vende në Asamblenë Kombëtare. Grupi i tij përbën një grup gjigant, besnik, të etur, të bindur.

Ata me të cilët kam biseduar janë të identifikuar thellësisht me udhëheqësin e tyre. Shumica duket se e kanë parë politikën si një profesion të vetë-mbyllur, që më së miri duhej shmangur si një person që duhej të ndiqte një jetë “normale” në sektorin privat.

 Dominique David, 55 vjeç, e cila drejtoi një firmë për marrëdhënie me publikun, si dhe një kompani që ofronin trajnime profesionale për njerëzit me aftësi të kufizuara në Bordo, tha se ajo ishte bindur se politika tradicionale e partisë nuk mund të ndryshonte Francën.

 Ajo kishte votuar për Sarkozinë, të cilin e shihte si një “homme providentiel” – një njeri largpamës – por më pas shikoi një reformë pas tjetrës të zhduket përballë rezistencës së zakonshme franceze.

 Ajo e shpjegoi zhgënjimin e saj me llojin e metaforës që duket të ketë magjepsur votuesit në vitin 2017. “Unë kam katër fëmijë,” tha ajo, dhe “kur ju vendosni t’i veni në shtrat, ju thoni ‘Natën e mirë, përqafime’ dhe kaq. Nëse i vendosni në shtrat dhe pastaj ktheheni nëse qajnë, ata kurrë nuk do të shkojnë për të fjetur”.

Gjatë një bisede njëorëshe, Davidi kurrë nuk përmendi çështjet sociale, punët e jashtme, ose pyetje të rëndësishme morale. Ajo foli për buxhetet dhe taksat dhe reformën e tregut. Ajo përshkroi planet e Macron për të lidhur mësimet e punës me vendet e punës si një “revolucion kopernik”.

 Ajo ishte përpjekur të krijonte një program mësimi në Bordo, por ishte rrëzuar nga zyrtarët e qeverisë lokale. Macron, tha ajo, “është e motivuar nga ideja e të bërit“. Kur i vendos fëmijët në shtrat, ata do të qëndrojnë atje.

Kjo nuk është, sigurisht, një metaforë veçanërisht demokratike. Macron ka një prirje për atë që francezët e quajnë “verticalité” – qeverisje nga lart-poshtë. Ai është akuzuar, në mënyrë të drejtë, për trajtimin e grupit të tij si një lloj opera claque, i udhëzuar për të duartrokitur arritjet e tij, por është po aq e vërtetë se duke u sjell  në një mënyrë që është personalisht e paqortueshme – ndryshe nga paraardhësit e tij më të fundit – duke demonstruar një zotërim të plotë të punës së tij, ai ka lënë pak hapësirë ​​për mosmarrëveshje, më pak dezertime. (Shefi i shtabit të tij, Alexis Kohler, megjithatë, është akuzuar vetëm për përhapje ndikimi).

 Shpesh është thënë për ish-kryeministrin Michel Rocard, ndoshta figura më e nderuar në qendrën e majtë, se ai e kuptoi nevojën për të sjellë të tjerët së bashku me të në emër të kohezionit social. Ideja e konsultimit të Macron-it është dëgjimi i njerëzve përpara se të shkojë përpara dhe të bëjë atë që ai planifikon të bëjë, siç bëri kur bisedoi me sindikatat përpara se të zbulonte reformat e tij të ligjit të punës.

Kjo nuk është jodemokratike, por është e kontrolluar nga lartë. Macron duket se kënaqet në reputacionin e tij “jupiterian”, por ai mund të lodhë tolerancën e votuesve për betejat e gjata. Francezët, siç është përmendur shpesh, i pëlqejnë taktikat revolucionare të kryera në emër të ruajtjes së status quos.

Macron ndoshta është më pak i rrezikuar duke u parë si rimishërimi rinor i Charles de Gaulle, sesa nga pikëpamja se ai është një “président des riches“, një term tallës që filloi të qëndronte pas Macron pasi ai eliminoi shumicën e “taksës së pasurisë” dhe në të njëjtën kohë ai ngriti taksat mbi pensionistët.

 Macron, në fakt, ka rritur shpenzimet sociale në fusha të tilla vendimtare si edukimi dhe mbështetja për njerëzit me aftësi të kufizuara; ai ka kërkuar të vendosë një hapësirë ​​të re që nuk është “as majtas as djathtas”, siç tha ai gjatë fushatës.

 Kjo është një nga arsyet pse teknokratët e rinj si ai e pëlqejnë. Por shumë francezë, mbeten thellë bashkangjitur kategorive të vjetra edhe kur protestojnë kundër tyre. Njeriu duhet të jetë ose majtas ose djathtas, dhe Macron, pavarësisht prejardhjes së tij nga Partia Socialiste, tani shihet si një njeri i së djathtës.

 Një tjetër kurth qëndron në premtimet e fushatës së vetë Macron, sepse ai ishte zotuar të vinte Francën në qendër të një Evrope shumë më koherente dhe të koordinuar. Ky ishte një zotim i guximshëm në një kohë kur shumë votues evropianë u ngritën në revoltë të hapur kundër Brukselit; tani që nacionalizmi i dhunshëm ka dobësuar seriozisht Angela Merkelin dhe ka vendosur pushtetin populist në Itali, qëllimi kryesor i Evropës në vitet e ardhshme do të jetë mbijetesa.

Megjithatë, kërcënimi më i mundshëm për të ardhmen e Macron do të ishte nëse ai arrin t’i jap dozën Francës me ilaçin e tij të ashpër – dhe më pas vendi nuk do të ketë një rimëkëmbje ekonomike. Në këtë rast, ai ndoshta do të bëhet presidenti i tretë i njëpasnjëshëm me vetëm një mandat.

 Është e matur në ditët e sotme për të vënë bast në gjëra të këqija të papritura dhe jo gjëra të papritura për mirë – thjesht mendoni për Hillary Clinton dhe Brexit. Megjithatë, Macron po vazhdon të duket si njeriu i vërtetë i matur i Francës, udhëheqësi i cili sjell reformën liberale në një vend që e urren fjalën “liberale”.

Francezët kujdesen shumë për mënyrën se si ato shihen në botë. Ky lider i ri, i bukur dhe i talentuar është përgjigjja e Francës ndaj Barak Obamës, megjithëse natyrisht analogjia mbart me vete sugjerimin e shpresave të pamundura dhe pritjeve të zhgënjyera. Laurent Bigorgne, drejtorja e institutit Montaigne, një institut studimor në Paris, vërejti: “Është hera e parë në 10 vjet që francezët kanë një arsye për t’u ndier krenarë për presidentin.

 Ai flet anglisht, ai nuk ka pasur ndonjë skandal, ai ka një marrëdhënie të mrekullueshme me gruan e tij”. Nuk është e qartë nëse amerikanët mund të thonë ndonjë nga këto gjëra për presidentin e tyre./Foreign Policy – Lexo.al/