Bosnja dhe Hercegovina duhet të zbatojë reforma institucionale, të forcojë pavarësinë e gjyqësorit, të përmirësojë arsimin dhe të forcojë luftën kundër korrupsionit dhe të punojë për transparencën në pronësinë e kompanive mediatike.

E gjithë kjo thuhet në Raportin për BeH-në, i cili u prezantua të mërkurën, më 2 tetor, në Asamblenë Parlamentare të Këshillit të Evropës në Strasburg, shkruan Radio Evropa e Lirë.

Raporti është përgatitur dhe prezantuar nga Zsolt Nemeth nga Hungaria dhe Aleksandar Nikoloski nga Maqedonia e Veriut.

Asambleja miratoi një rezolutë mbi BiH duke uruar BiH. autoriteteve mbi reformat e bëra në dy vitet e mëparshme.

Rezoluta u miratua me dy amendamente, njëri që ndalon glorifikimin e kriminelëve të luftës në programet shkollore në Bosnje dhe Hercegovinë dhe tjetri duke njohur Rezolutën për gjenocidin në Srebrenicë, të miratuar më parë nga Asambleja e Përgjithshme e Kombeve të Bashkuara.

Në rezolutë, miratimi i Ligjit për parandalimin e konfliktit të interesit, ndryshimet në ligjin për Këshillin e Lartë Gjyqësor dhe Prokurorial, miratimi i Ligjit për Parandalimin e Pastrimit të Parave dhe Financimit të Terrorizmit dhe Ligjit për Avokati i Popullit për të Drejtat e Njeriut si mekanizëm parandalues ​​kombëtar kundër torturës dhe abuzimit.

Autoriteteve të BeH u kërkohet gjithashtu të forcojnë institucionet demokratike dhe shtetin e së drejtës.

Në veçanti theksohet domosdoshmëria e harmonizimit të ligjit zgjedhor me Konventën Evropiane për të Drejtat e Njeriut dhe sigurimi i funksionimit të duhur të Gjykatës Kushtetuese të Bosnjë-Hercegovinës.

Gjithashtu, theksohet domosdoshmëria e miratimit të ligjit të ri për Këshillin e Lartë Gjyqësor dhe Prokurorial në përputhje me rekomandimet e Komisionit të Venecias.

Rezoluta u kërkon autoriteteve të miratojnë një ligj që siguron financimin e përhershëm të tre transmetuesve publikë dhe transparencën e pronësisë së medias.

Këshilli i Evropës është një organizatë ndërkombëtare e përbërë nga 46 shtete evropiane, detyrat kryesore të të cilave janë forcimi i demokracisë, mbrojtja e të drejtave të njeriut dhe sundimi i ligjit në kontinent.

Bosnja dhe Hercegovina iu bashkua kësaj organizate në vitin 2002.

Shqetësimi për moszbatimin e vendimeve të Gjykatës Kushtetuese të Bosnjë-Hercegovinës

Asambleja Parlamentare e Këshillit të Evropës shprehu veçanërisht shqetësimin për “dështimin e qëllimshëm të RS për të zbatuar vendimet përfundimtare dhe detyruese të Gjykatës Kushtetuese të Bosnjë dhe Hercegovinës”.

Në rezolutë thuhet se ata janë “të shqetësuar nga fakti se Gjykata Kushtetuese e Bosnjë-Hercegovinës nuk mund të funksionojë me kapacitet të plotë, gjë që pengon efikasitetin dhe besueshmërinë e sistemit gjyqësor”.

Ata paralajmërojnë se pengimi i qëllimshëm i funksionimit të Gjykatës Kushtetuese cenon të tre parimet bazë të Këshillit të Evropës, demokracinë, të drejtat e njeriut dhe shtetin e së drejtës.

Kuvendi fton autoritetet kompetente që të emërojnë të gjithë gjyqtarët e Gjykatës Kushtetuese të Bosnjës dhe Hercegovinës.

Rezoluta përfundon gjithashtu se përparimi i BiH është dobësuar nga “mosbesimi dhe pakënaqësia e disa aktorëve politikë, gjuha e urrejtjes dhe mohimi i gjenocidit”.

Trajtimi që ky tekst shkollor i bën kriminelëve serbë të luftës nga Bosnja, Radovan Karaxhiq dhe Ratko Mlladiq, në kapitullin “Lufta Civile në Bosnje e Hercegovinë: Krijimi i Republikës Sërpska” vë në pah mënyrën se si mësimdhënësit shpesh kanë anashkaluar aspektet thelbësore të luftës në Bosnje e Hercegovinë.

Karaxhiq, që në kohën e luftës ishte president i Republikës Sërpska, është dënuar për gjenocid dhe krime lufte në Tribunalin e Hagës më 2016 dhe ende gjendet në një burg në Mbretërinë e Bashkuar.

Ai ende përshkruhet si një person që ka “një rol jashtëzakonisht të rëndësishëm në krijimin e Republikës Sërpska”, por në tekstin shkollor nuk listohet asnjë nga krimet e kryera nga ai. Nxënësit mësojnë se Mlladiq, që ishte komandant i forcave serbe të Bosnjës në Srebrenicë, “ka luajtur një rol të rëndësishëm në mbrojtjen e serbëve në Kroaci më 1991”, por nuk përmenden veprimet e tij, për të cilat Haga e dënoi për gjenocid, krime kundër njerëzimit dhe krime të tjera. Teksti shkollor i përshkruan vrasjet masive të vitit 1995 si “kapjen e Srebrenicës [dhe të qytetit të afërt] dhe Zhepës nga ushtria e Republikës Sërpska”.

Shumë nacionalistë serbë në Bosnje dhe në shtetet fqinje ende i konsiderojnë Karaxhiqin, Mlladiqin dhe liderët e tjerë të luftës si heronj, një problem i madh që nxiti mbikëqyrësin civil ndërkombëtar të mbështetur nga Kombet e Bashkuara që të përdorte të ashtuquajturit Fuqi të Bonit më 2021, duke kërkuar që Republika Sërpska të tërhiqte nderimet zyrtare për kriminelët e dënuar të luftës.