Vetëm duke investuar në arsim dhe informacion për luftërat e viteve 1990 mund të arrihet pajtimi i serbëve me shqiptarët dhe kroatët, por kjo nuk do të ndodhë në të ardhmen e afërt, pasi të rinjtë nga Serbia janë radikalizuar për shkak të shtrëngimit të vazhdueshëm të marrëdhënieve politike mes këtyre vendeve.

Arsyeja pse serbet dinë shumë pak për fqinjët e tyre qëndron në faktin se ata nuk kanë kontakte me moshatarët e tyre nga Kroacia dhe Kosova, por edhe në faktin se ata janë të njohur vetëm me krimet e kryera ndaj pjesëtarëve të grupit të tyre etnik, por jo me krime ndaj të tjerëve nga grupi i tyre etnik.

Sekretarja e përgjithshme e Organizatës Rinore Ombrella (KOMS) Miljana Pejiq thotë se qëndrimi i serbëve ndaj shqiptarëve ka ndryshuar për keq dhe se raporti i tyre alternativ për pozitën dhe nevojat e rinisë ka treguar një rritje të numrit të atyre që janë përgjigjur se ata mendojnë se çështja e Kosovës duhet të zgjidhet me mjete ushtarake.

“Kjo tregon se i gjithë narrativa rreth Kosovës dhe konfliktet e shumta që kanë ndodhur kanë ndikuar në radikalizimin e shoqërisë dhe të rinjve. Krahas kësaj është edhe kriza ekonomike, prandaj politikanët shpesh i drejtohen temave nacionaliste dhe populiste për të larguar vëmendjen nga situata e keqe në të cilën jetojnë”, theksoi Pejiq dhe shtoi se një përqindje e madhe e të rinjve, nga mediat dhe nga narrativa e përgjithshme thithin opinione dhe asociacione negative kur përmenden shqiptarët dhe kroatët.

Sipas hulumtimit të Nismës Rinore për të Drejtat e Njeriut me titull “Qëndrimi i të rinjve në Serbi për luftërat e viteve 1990”, të psikologut Rodoljub Jovanoviq, 23 për qind e të rinjve në Serbi besojnë se pajtimi ndërmjet serbëve dhe shqiptarëve është i pamundur, dhe 13 për qind e tyre besojnë se mes serbëve dhe kroatëve është e pamundur.

Jovanoviq shpjegon se kjo përqindje është në fakt më e lartë sepse 23 dhe 13 për qind e të anketuarve thonë se nuk pajtohen fare me deklaratën se pajtimi i serbëve me shqiptarët dhe kroatët është i mundur. Megjithatë, një shtesë prej 20 dhe 13 përqind thonë se thjesht nuk pajtohen.

“Pra, mund të thuhet se 43 për qind besojnë se pajtimi me shqiptarët nuk është i mundur. Kur është fjala për pajtimin ndërmjet serbëve dhe kroatëve, kemi një situatë të ngjashme, në fakt 31 për qind e të rinjve të moshës 18-30 vjeç besojnë se pajtimi ndërmjet serbëve dhe kroatëve nuk është i mundur”, vazhdoi Jovanoviq.

Sipas tij, të rinjtë nuk kanë njohuri të mjaftueshme për luftërat e viteve të nëntëdhjeta, dhe njohuritë që kanë është e njëanshme, shumë më tepër të rinj janë të njohur me krimet e kryera ndaj serbëve, ndërsa shumica as që kanë dëgjuar për krimet e kryera ndaj serbëve. grupeve të tjera etnike.

“Një nga mënyrat për t’i ndihmuar ata është përmes edukimit, veçanërisht duke mësuar histori. Ne shohim që kjo temë mbulohet shumë pak në shkollë (25 përqind e të rinjve thonë aspak, dhe 50 përqind thonë shumë pak), dhe shumica e të rinjve (60 përqind) besojnë se në shkollë duhet të mësohet më shumë rreth luftërat e viteve 1990. Vetë të rinjtë na thonë se kësaj teme duhet t’i kushtohet më shumë kohë gjatë shkollimit. Këtu hapet një pyetje tjetër, e cila është çështja e përmbajtjes së vetë programit arsimor, teksteve dhe mësimeve për luftërat e viteve 1990, theksoi Jovanoviq.

Në anketë janë përfshirë 910 të rinj nga Serbia, nga mosha 18 deri në 30 vjeç, dhe mosha mesatare e të anketuarve ishte 24.4 vjeç.

Sipas Sofija Todoroviqit nga Nisma e të Rinjve për të Drejtat e Njeriut, dallimi në numrin e të rinjve që besojnë në pajtimin me shqiptarët është shumë i madh sepse konflikti në Kosovë është “i gjallë”.

“Tensionet janë konstante, nuk kemi konsensus me Kosovën për shumë çështje, dhe dialogu në nivelin më të lartë në thelb nuk ekziston sepse edhe për këtë kemi nevojë për ndërmjetës, që është disfatë e madhe dhe papërgjegjësi politike. Përfaqësuesit e institucioneve tona më të larta përdorin emra publikë dhe nënçmues për shqiptarët, kemi një rritje të qëndrimeve të djathta kur flasim për këtë çështje dhe e gjithë tema gjithashtu shkakton frikë”, vazhdoi Todoroviq.

Siç theksoi ajo, Kosova është një nga çështjet më aktuale politike dhe të rinjtë edhe pse vetë vlerësojnë se nuk kanë njohuri të mjaftueshme, megjithatë kanë qëndrime shumë të forta dhe negative për situatën aktuale, por edhe për shqiptarët si grup etnik.

Jovanoviq tha setre e katërtat e të rinjve nga Serbia nuk kanë dëgjuar kurrë për varreza masive në Serbi

“Për mua, zhgënjimi më i madh është se tre të katërtat (74 për qind) e të rinjve nuk kanë dëgjuar kurrë për varrezat masive të zbuluara në Serbi, sepse mendoj se kjo mungesë e njohjes së fakteve është shumë e rrezikshme. Nga ana tjetër, pak më shumë se gjysma (52 për qind) e të rinjve besojnë se duhet të punohet për pajtimin e palëve dikur ndërluftuese”, tha Rodoljub Jovanoviq. /Danas