NDËRMJET HISTORIANËVE prej kohësh ka pasur një debat akademik se cili është udhërrëfyesi kryesor i historisë – forcat shoqërore të depersonalizuara ose, përkundrazi, “njerëzit e mëdhenj”, udhëheqja dhe vizioni i të cilëve janë vendimtare.

“Historia e botës është vetëm biografia e njerëzve të mëdhenj”, deklaroi krijuesi i kësaj teorie, historiani skocez i shekullit të 19-të, Thomas Carlyle. Natyrisht, kjo mund të vlejë edhe për ata që i kujtojmë si njerëz të mëdhenj dhe luftëtarë për liri dhe pavarësi, si dhe tiranë dhe kriminelë lufte. Kjo ndarje është shpesh e paqëndrueshme dhe varet nga koha dhe hapësira.

Por sido që të duket lista e liderëve, vendimet e të cilëve ndryshuan rrjedhën e historisë, një vend në atë listë sigurisht që i përket presidentit rus Vladimir Putin.

Nëse ky ish-agjent i KGB-së sovjetike dhe pasardhëses së saj, FSB, nuk do të kishte urdhëruar, pas 22 vjetësh në pushtet, ushtrinë ruse të kalonte kufirin me Ukrainën nga disa dhjetëra drejtime natën e 23-24 shkurt 2022, për të thyer rezistencën ushtarake dhe përmbysur qeverinë në Kiev, bota do të ishte shumë ndryshe sot.

Ambicia perandorake e Putinit dhe vendimi për lojërat e fatit ndryshuan historinë

Vizioni i tij për botën, në të cilin Perëndimi kërcënon Rusinë ekzistencialisht duke pranuar ish-kolonitë sovjetike në NATO, dhe përgjigja e vetme adekuate e Rusisë është të rivendosë fuqinë e mëparshme, ambiciet dhe ndoshta kufijtë e Bashkimit Sovjetik dhe Perandorisë Ruse përpara tij. e hodhi botën në kaos. Lufta në Ukrainë është padyshim lufta më e madhe dhe më e përgjakshme në tokën evropiane që nga fundi i Luftës së Dytë Botërore.

Bota ndoshta do të ishte ndryshe nëse presidenti ukrainas Volodymyr Zelensky nuk do të kishte vendosur të qëndronte në atë qytet në ditën e parë të pushtimit, kur gjeneralët amerikanë parashikuan rënien e Kievit për 72 orë dhe refuzoi ofertën amerikane për evakuim me fjalët antologjike: “Lufta është këtu, kam nevojë për municion, jo transport.” Ne e ren se edhe komandantët rusë kishin pikërisht një plan të tillë – ta pushtonin metropolin me një aksion të dhunshëm renda pak ditësh.

Një vit më vonë, ukrainasit kanë nevojë për municion më shumë se kurrë, por pushtuesit rusë nuk janë askund afër Kievit. Presidenti I SHBA Joe Biden vizitoi kryeqytetin ukrainas në vend të Putinit. Një ditë pas një vizite në Kiev dhe një shëtitjeje të qetë nëpër qendër të qytetit të shoqëruar nga zhurma e sirenave të sulmit ajror, Biden mbajti një fjalim në Varshavë, në të cilin përmblodhi sprovën me të cilën përballet bota, të paktën pjesa perëndimore e saj.

Amerika, demokracia dhe akuzat e përjetshme për hipokrizi

“A do të ngriheshim për sovranitetin e kombeve? A do të ngriheshim për të drejtën e njerëzve për të jetuar të lirë nga agresioni? A do të ngriheshim për demokracinë? Një vit më vonë ne i dimë përgjigjet.”

“Po, ne do të ngriheshim për sovranitetin. Dhe e bëmë. Po, ne do të ngriheshim për të drejtën e njerëzve për të jetuar pa agresion. Dhe e bëmë. Dhe do të ngriheshim për demokracinë. Dhe e bëmë. Dhe dje pata nderin të qëndruarit me Presidentin Zelenskiy në Kiev, pasi do të thosha se ne do të vazhdojmë të qëndrojmë për të njëjtat gjëra pavarësisht se çfarë”, tha Biden.

Natyrisht, një retorikë e tillë e presidentit amerikan është gjithmonë subjekt i akuzave për hipokrizi dhe harresa e shkeljeve të shumta amerikane të sovranitetit të njerëzve të tjerë në historinë e afërt dhe të largët. Çdo pushtim është i paligjshëm nëse nuk miratohet nga Këshilli i Sigurimit i Kombeve të Bashkuara (ku Rusia ka të drejtën e vetos), dhe çdo krim lufte është një krim lufte.

Por siç kemi shkruar në fillim të pushtimit të hapur rus – sepse ai “hibrid” filloi në vitin 2014 – ky ishte agresioni i parë në një kohë shumë të gjatë që u krye me synimin për të pushtuar një shtet tjetër, të pavarur dhe të njohur ndërkombëtarisht. dhe aneksimin e territorit të saj.

Ndryshe nga Serbia, e cila sulmoi Kroacinë dhe Bosnjën dhe Hercegovinën, Rusia e njohu pavarësinë e Ukrainës në vitin 1991. Dhe ndryshe nga Rusia, Amerika nuk synonte të pushtonte dhe aneksonte territorin e Serbisë, Irakut, Afganistanit, Libisë apo Sirisë.

Ajo, ashtu si Ukraina e Putinit, nuk e quajti shtetësinë dhe pavarësinë e atyre vendeve gabime historike – as, çfarëdo që të pretendojë presidenti ynë Zoran Milanoviç, nuk e “aneksoi” Kosovën, e cila shpalli pavarësinë vetëm me mbrojtjen ushtarake të KFOR-it të NATO-s. Por edhe pse Evropa kishte përvojën e shpërbërjes së gjakosur të Jugosllavisë dhe gjenocidit në Srebrenicë që nuk e parandaloi, spastrimin etnik të shqiptarëve në Kosovë, pushtimin rus të Gjeorgjisë dhe aneksimin e Krimesë.

Ajo mbeti e përgjumur në ëndrrën e një kontinenti pa luftëra, pa nevojën për forca serioze të armatosura, me prosperitet dhe siguri që në të njëjtën kohë varen nga mbrojtja ushtarake amerikane dhe energjia e lirë ruse.

Bandov: Evropa nuk donte t’i hapte sytë, por tani është më e vendosur

Ne biseduam për ndryshimet që lufta në Ukrainë do të thoshte për Evropën dhe botën në tërësi me Goran Bandova, profesor i marrëdhënieve ndërkombëtare dhe diplomacisë në Universitetin e Zagrebit, ish-ambasadori i Republikës së Kroacisë në Rusi, Bozho Kovaçeviç dhe analist i politikës së jashtme. Denis Avdagiq.

“Që nga Lufta e Dytë Botërore, Evropa ka punuar për të siguruar paqen evropiane, dialogun dhe bashkëpunimin midis kombeve evropiane, në radhë të parë ato perëndimore. Evropa Qendrore, të cilën ne e njihnim në atë kohë si Evropa Lindore, ishte pas murit, por sapo ra muri, sikurse me të, Traktati i Varshavës dhe vendet e asaj pjese të Evropës u integruan shumë shpejt në kornizën evropiane të paqes dhe Rusia ishte një partnere dhe bashkëpunëtore e ngushtë e botës perëndimore”, na thotë Bandov.

“Megjithatë, tashmë nga gjysma e dytë e viteve ’90, dhe veçanërisht pas sulmit rus ndaj Gjeorgjisë, u bë e qartë se Evropa mund të prekej përsëri nga kohët e trazirave dhe përshkallëzimit të konfliktit. Evropa nuk donte të hapte sytë dhe bëri sikur nuk vërente sekuestrimin e pjesëve në vendet fqinje nga Rusia, ajo vendosi sanksione, duke u kujdesur rreptësisht që të mos dëmtojë veten dhe interesat e saj”, shpjegon Bandov.

“Evropa nuk reagoi shumë ndaj thirrjeve të partnerëve joevropianë për të rritur investimet ushtarake. Megjithatë, në muajt e fundit ne kemi parë ndryshime në atë ton dhe një qëndrim më të vendosur të vendeve evropiane për t’iu përkushtuar forcimit të tyre ushtarak”, tha ai.

“Fjalimi i Putinit para deputetëve të Dumës tregon qartë se ai ka vendosur të largojë Rusinë nga perëndimi drejt tregjeve të tjera. Ai në fakt është i ofenduar nga fakti që Perëndimi, pra SHBA, nuk duan të njohin sot Rusisë rëndësinë dhe statusin që kishte BRSS. Dhe të gjitha përpjekjet e politikës së jashtme të Putinit kishin për qëllim që Rusia, së bashku me SHBA-në, të vendosnin për sigurinë në Evropë”, na thotë Kovaçeviç.

“Në të njëjtën kohë, ai injoron faktin se BRSS u shemb, se Amerika është fituesja e Luftës së Ftohtë dhe se Rusia u krijua nga rënia e BRSS. Pra, Putini filloi luftën në Ukrainë për shkak të politikës së tij të jashtme joreale. ambiciet.”

Kovaçeviq: Putini po e humbet këtë luftë, por qartësisht nuk është gati të dorëzohet

“Edhe pse ai po e humb këtë luftë, ai qartësisht nuk është gati të dorëzohet, që do të thotë se tensionet do të mbretërojnë në Evropë deri në një njoftim të dytë, se vendet evropiane do të duhet të ulin standardet e jetesës së qytetarëve të tyre për të financuar mbrojtjen e Ukrainës, dhe se Amerika do të dominojë absolutisht në pikëpamjen e sigurisë, ekonomike dhe politike në kontinentin evropian”, thotë Kovaçeviq.

Ndryshimi që i ndodhi Evropës një vit më parë mund të kishte marrë forma të ndryshme. Nëse, siç shkruan historiani amerikan Timothy Snyder nga Universiteti Yale për Boston Globe, Zelensky do të kishte ikur dhe Kievi do të kishte rënë, ndoshta do të arrinim në përfundimin se demokracia është më e dobët se autoritarizmi dhe se Kina dhe Rusia, ashtu si represioni që përfaqësojnë dhe më gjerë, do të dominojë në dekadat e ardhshme.

Në vend të kësaj, thekson Snyder, ukrainasit na kujtuan se për çfarë bëhet fjalë në të vërtetë kur flasim për lirinë dhe demokracinë. Na tronditën dhe na zgjuan pas dekadash letargjie dhe besimi të tepruar.

Rezistenca e armatosur e forcave ukrainase dhe sfida e autoriteteve të Kievit ishin motivimi shumë i nevojshëm për Perëndimin për t’u përgjigjur më shpejt dhe me vendosmëri se kurrë më parë. Ndërhyrja e drejtpërdrejtë ushtarake nuk bëhej fjalë, pasi Biden dhe udhëheqësit e Bashkimit Evropian dhe NATO-s e bënë të qartë shpejt.

Kjo është arsyeja pse BE-ja ishte e para që filloi hakmarrjen ekonomike për agresionin, me sanksionet më të rënda që ka vendosur ndonjëherë, të cilat shumë, veçanërisht vetë Moska, e shohin si një lloj lufte ekonomike. Ndihma ushtarake nga BE-ja, SHBA-ja, Britania e Madhe dhe vende të tjera shpejt filluan të derdheshin përtej kufirit ukrainas dhe u dëshmuan vendimtare për dështimin poshtërues të “Blitzkrieg” rus.

Në vend që të dobësonte dhe përçante NATO-n, ky pushtim, siç shkruan British Economist, e rivitalizoi atë. Aleanca është “armatosur” me grupin e saj të parë të ri të objektivave që nga viti 1967. Ndërsa NATO-ja e vjetër ishte reaktive, ajo tani po rindërtohet për të penguar Rusinë në kohë paqeje dhe për t’u përgjigjur me forcë sapo ai vend kërcënon të sulmojë territorin e aleancës.

Avdagiq: Mund të themi se amerikanët po na përfitojnë, por çfarë do të ndodhte pa mburojën e tyre

Në të njëjtën kohë, Rusia u zhyt edhe më thellë në militarizmin despotik dhe Putini në rolin mesianik të liderit të kryqëzatës kundër hegjemonisë perëndimore – që, sipas propagandës së Kremlinit, është në të njëjtën kohë koloniale, ultraliberale, fashiste, satanike dhe rusofobike. .

“Për ata që pretendojnë se duhet të qëndrojnë në një pozicion neutral kur të mëdhenjtë luftojnë, duhet thënë – të mëdhenjtë nuk luftojnë. Problemi është se Ukraina vendosi të mundë Ukrainën e vogël. Nëse vërtet vjen momenti të mëdhenjtë po luftojnë sërish, atëherë duhet të jemi shumë të shqetësuar për mbijetesën e të gjithëve”, thotë Avdagiq.

“Ne kemi mbrojtjen e amerikanëve për të cilën mund të jemi mosmirënjohës, mund të themi se nuk na shkon, se na shfrytëzojnë, por fakti është se kjo mburojë amerikane është e përhershme dhe kushedi se çfarë do të kishte ndodhur nëse do të ndodhte. nuk ekzistonte”, thekson Avdagić: “Por amerikanët, edhe para Trump, filluan të thonë se ka ardhur koha që evropianët të fillojnë të ndërtojnë mbrojtjen e tyre, atë 2% të famshëm të PBB-së”, shton ai.

“Vendet si Suedia e kanë kuptuar se është një kohë e tillë përsëri, që disa të rinj duhet të shkojnë në ushtri dhe se ne nuk mund të funksionojmë ndryshe përveçse të përshtatemi me kërcënimet që ekzistojnë. Nëse duam ta ruajmë Perëndimin si të tillë, ka çmimin e vet, të cilin po e shikojmë aktualisht”, përfundon Avdagiq.

Megjithëse 141 nga 193 shtetet anëtare të Kombeve të Bashkuara votuan për të dënuar pushtimin rus dhe vetëm pesë votuan kundër, vendet e Lindjes dhe Jugut nuk iu bashkuan sanksioneve.

Avdagiq: Nuk ka kthim në mënyrat e vjetra, ne e kemi gjetur veten në kohën e një lufte të re të ftohtë

“Edhe pse duket se ka disa mosmarrëveshje për futjen e raundeve të reja të sanksioneve në momentin e arritjes së marrëveshjes, të gjitha vendet anëtare të BE-së i përmbahen sanksioneve të miratuara dhe i zbatojnë ato, dhe kjo është sigurisht gjëja më e rëndësishme. Në të njëjtën kohë, NATO është bërë më tërheqëse dhe Finlanda dhe Suedia duan t’i bashkohen asaj, vende që as nuk e kishin menduar për këtë vetëm disa muaj para sulmit ushtarak rus në Ukrainë në vitin 2022″, pohon Bandov.

Pyesim veten nëse Evropa mund të rikuperohej nga ky tronditje, të rindërtonte aftësitë e saj ushtarake dhe ta bënte ekonominë e saj të fortë pa gazin dhe naftën ruse. A kërcënohet vërtet nga varfëria, ngrirja, deindustrializimi dhe trazirat, siç parashikojnë komentuesit pro-rusë?

“Vendet e Evropës janë ndër ekonomitë më të rëndësishme në botë, ato janë të fokusuara fuqishëm në teknologjitë e reja të larta dhe inovacionet, me një sektor shumë të fortë të kërkimit dhe shkencës. Atraktiviteti i Evropës nuk zvogëlohet, kështu që miliona njerëz përpiqen për të ardhur në të dhe për të realizuar ëndrrën e tyre evropiane, por edhe një sërë vendesh po përpiqen të anëtarësohen në Bashkimin Evropian për të rritur standardin e jetesës dhe cilësinë e jetës së qytetarëve të tij, gjë që konfirmon edhe atraktivitetin e Evropës”, përgjigjet. Bandov.

“Në të njëjtën kohë, duhet mbajtur mend se vendet e Azisë Juglindore e arrijnë bashkëpunimin e tyre përmes ASEAN-it, i cili është krijuar pikërisht sipas modelit të BE-së, gjë që tregon se modeli i bashkëpunimit në Evropë konsiderohet një model cilësor për të tjerët. rajone të botës”, shton ai.

Nga ana tjetër, ende flitet për mundësinë e rinormalizimit të marrëdhënieve me Rusinë pas përfundimit të luftës brutale që nisi. Ndërprerja e këtyre marrëdhënieve paraqitet si një lloj gabimi gjeopolitik dhe sakrifica e interesave të veta në favor të atyre amerikane – sikur është në interesin e Evropës që Rusia të copëtojë dhe të nënshtrojë vendet evropiane sipas dëshirës.

“Nuk ka kthim në kohët e vjetra. Ne e kemi gjetur veten në një kohë që është shumë e ngjashme me Luftën e Ftohtë. Kjo ka pasojat e saj. Në një farë mënyre, ne mund të jemi mirënjohës për epokën e informacionit në të cilën ndodhemi dhe nivelin të pritjeve nga aktorët politikë, në radhë të parë ata perëndimorë, të cilët ende po përpiqen të minimizojnë pasojat e kësaj përplasjeje për qytetarin e zakonshëm”, thotë Avdagiq.

“Ndoshta kishte frikë nga kërcënimet bërthamore ruse, por ka shumë të tjerë që e panë atë bllof dhe vazhduan jetën e tyre sikur asgjë të mos ndodhte”, shton analisti.

“Pse lufta në Ukrainë po vazhdon ende edhe pse Rusia e ka humbur atë në të gjitha frontet e mundshme? Sepse nuk ka njeri që do t’i thoshte pronarit të përkohshëm të Kremlinit në fytyrë se ai e ka gabim dhe se kjo duhet të marrë fund,” thotë Avdagiq.

Kovaçeviq: Rusia dëshiron të jetë po aq e rëndësishme dhe e fuqishme sa Amerika, por nuk është

“Pasojat e luftës në Ukrainë do të jenë katastrofike për Ukrainën, në afat të gjatë edhe për Rusinë, dhe të rënda për Evropën. Por nuk është problemi numër një në botë. Amerikanët më kot u përpoqën t`i bindin vendet e botës së tretë të bashkohen në sanksionet kundër Rusisë”, thotë Kovaçeviq.

“Pse? Sepse liderët e atyre vendeve shohin se nuk është në interesin e Amerikës të përfundojë luftën, por të konfirmojë rolin e saj lider në botë. Dhe ato vende që deri më tani nuk kanë përfituar shumë nga bashkëpunimi me Amerikën, nuk e bëjnë Shihni pse duhet ta mbështesin në arritjen e ambicieve të saj hegjemoniste”, beson ish-ambasadori.

Putin sigurisht që e paraqet luftën si pasojë e ambicieve hegjemoniste amerikane, madje paraqet Ukrainën dhe NATO-n si ata që filluan luftën kundër Rusisë, të cilën ai tani po përpiqet ta përfundojë. Tani ai po përpiqet të prezantohet si lider i një lloj aleance anti-perëndimore që do t’i japë fund atij dominimi dhe do të vendosë rendin botëror shumëpolar të shumë-deklaruar.

“Ky ndryshim ka ndodhur tashmë, por jo falë Rusisë. Kina është kundërpesha e parë ndaj SHBA-së. Ekziston edhe India, gjithnjë e më shumë Brazili, Afrika e Jugut. Këto vende po tregojnë një shkallë në rritje të pavarësisë nga Amerika.”

“Problemi i Rusisë është se ajo dëshiron të jetë po aq e rëndësishme dhe e fuqishme sa Amerika, gjë që nuk është. Është e qartë se Amerika ka probleme për të konsoliduar ndikimin e saj në botë, por ajo që dëshiron Putini është të rivendosë të drejtat perandorake në territorin që ishte dikur të pushtuara nga BRSS dhe se të gjitha ato vende, përveç Bjellorusisë, janë në panik”, përmbledh Kovaçeviq./index.hr