KAZUO ISHIGURO

NATËN NË FSHAT

Titulli origjinal: A village after dark

Na ishte njëherë një kohë kur mund të udhëtoja nëpër Angli për javë të tëra pa u lodhur fare – nëse kurrgjë tjetër, udhëtimi disi më mbante. Tani që jam plakur, po çorientohem më lehtë. Dhe në fshat mbërrita pak pasi kishte rënë terri dhe nuk po e njihja fshatin tim të dikurshëm. Nuk po mund të besoja se isha në fshatin e njëjtë ku para shumë kohësh kisha jetuar dhe tani kisha ardhur ta përjetoja ndikimin e tij.

Ama, hiq nuk po njihja, dhe e pashë se po ecja pandalshëm gjarpërueshëm nëpër rrugët e ndiçuara zbehtë, të rrethuara anash me shtëpiza të gurta, karakteristike për rrethin. Rruginat ishin shpesh aq të ngushta saqë nuk mund të çaja përpara pa fërkuar çantën ose bërrylat nëpër njërin a tjetrin mur. Megjithëse me zor, ngulmova të ecja nëpër terrishtë, me shpresë se do të dilja në sheshin e fshatit ku, së paku, mund të orientohesha, ose ta takoja ndonjë fshatar. Dhe kur e pashë se nuk po dilja kurrkund dhe m’u këputën këmbët e lodhura, i thashë vetes se zgjidhja më e mirë ishte të trokisja në derën e ndonjërës prej shtëpizave. Shpresoja se dikujt do t’i kujtohesha.

U ndala para një dere të drunjtë të plasaritur, e cila ishte aq e ulët saqë e dija se duhej ta ulja kokën që të mos i mëshoja po të hyja. Një dritë e dobët po reflektonte skajeve të derës dhe po dëgjoja zëra dhe qeshje brenda. Trokita fort që të sigurohesha se banorët do të më dëgjonin. Por, bash atëherë, dikush prapa shpinës sime ma priti: “Tung”.

Ktheva kokën dhe pashë një rioshe rreth të njëzetave, veshur me xhinse copë e çikë dhe me një xhemper të shqyer, teksa po qëndronte në terr jo fort larg meje.

“Pak më parë, ju po ecnit prapa meje”, theksoi ajo, “edhe pse të thirra”.

“Përnjëmend? Paj, mirë, më vjen keq. Nuk është se doja të tregohesha i pasjellshëm”.

“Ju jeni, Fletcher, apo jo?”

“Po”, ia ktheva, disi i lajkatuar.

“Wendyt ia mori mendja se ishit ju kur kaluat para shtëpizës sonë. Të gjithë u mahnitëm. Ju ishit një prej atyre, apo jo? Me David Maggisin dhe grupin e shokëve”.

“Po”, i thashë, “por zor se mund të thuhet se Maggisi ishte më i rëndësishmi. Po habitem që e vlerësoni për të atillë. Kishte edhe figura të tjera, larg më të rëndësishme se ai”. Nga goja më dolën një mori emrash dhe isha i interesuar të shihja teksa vajza po lëvizte kokën në shenjë të njohjes. “Por bëhet fjalë për kohën kur ju nuk ishit”, i thashë. “Po habitem se si i keni marrë vesh gjithë këto gjëra”.

“Nuk janë gjëra të kohës sonë, por ne krejt jemi ekspertë të shoqërisë suaj. Ne dimë shumë më shumë për ta se të vjetrit që ishin këtu atëherë. Wendy ju njeh si paranë e kuqe vetëm prej fotografive”.

“Nuk ma ka marrë mendja se të rinjtë qenkan interesuar për ne. Më vjen keq që kalova pranë jush më herët. Por, po e shihni edhe vetë, tani që jam plakur, po çorientohem kur po udhëtoj”.

Mezi po e dëgjoja muhabetin e trazuar që zhvillohej prapa derës. Kisha hapur veshët katër dhe mezi po durohesha, megjithëse nuk doja ta këpusja bisedën me vajzën në takimin e papritur.

Ajo më shikoi për një moment, pastaj tha: “Krejt ju të asaj kohe jeni njësoj. David Maggisi erdhi këtu para disa vjetësh. Më ‘93 ose, mbase, ishte më ‘94. Edhe ai kështu sillej. Paksa i ftohtë. Mbase kjo ndodh si pasojë e udhëtimeve të shumta”.

“Pra, Maggis paska qenë këtu. Sa interesant. E dini, ai nuk ishte prej figurave përnjëmend të rëndësishme. Duhet ta shkulni nga mendja këtë ide. Incidentalisht, mbase mund të më tregonit se kush jeton në shtëpizë”. Trokita edhe një herë fort në derë.

“Janë Petersonët”, tha rioshja. “Janë derë e vjetër. Atyre mbase u kujtohesh”.

“Petersonët”, përsërita unë, por ky mbiemër nuk më thoshte asgjë.

“Pse nuk po vini në shtëpizën tonë? Wendy përnjëmend u mahnit. U mahnitëm edhe ne. Është mundësi e vërtetë për ne që aktualisht të flasim me dikë të asaj kohe”.

“Do të më pëlqente fort. Por, së pari, do të doja të rehatohesha. Thatë, Petersonët”.

Përsëri trokita në derë, kësaj here goxha me forcë. Së paku, u hap, duke nxjerrë jashtë ngrohtësi dhe dritën e zbehtë anash deri jashtë në rrugë. Në derën e hyrjes po qëndronte një plak. Po më shikonte me vëmendje para se të më pyeste: “Mos më thuaj se nuk je Fletcher, apo jo?”

“Po, dhe porsa mbërrita në fshat. Ka ditë të tëra që po udhëtoja”.

Ai u mendua pak për këtë punë dhe pastaj tha: “Paj mirë, ejani brenda atëherë”.

E pashë veten midis një dhome të parregulluar, llugë, plot me dru mali dhe orendi të thyera. Një trung që po ndizej në oxhak ishte burimi i vetëm i dritës, me të cilën mund të shihja një numër figurash të struktura rreth e qark dhomës. Plaku më priu qejfprishur drejt karriges te vatra e zjarrit prej së cilës duket se porsa ishte çuar vetë. Kur u ula, e pashë se nuk mund ta kthej lehtë kokën anash për ta parë ambientin ose të tjerët në dhomë. Por dahu i zjarrit ishte më shumë se i mirëseardhur dhe për një moment, ua ngula sytë flakëve, një dah i këndshëm po ma përshkonte trupin. Zëra po më vinin prapa shpinës, po interesoheshin se a isha shëndosh e mirë, se a kisha ardhur prej së largu, nëse isha i uritur, dhe unë që po mundohesha t’ua ktheja sa më mirë që mundja, megjithëse nuk isha i sigurt nëse përgjigjet e mia ishin të duhurat. Dikur u ndalën pyetjet dhe po më dukej se prania ime po krijonte goxha bezdi, por isha aq mirënjohës për ngrohtësinë dhe mundësinë që të pushoja. Fort kisha pasur nevojë të pushoja.

Për më tepër, kur kaluan disa minuta në heshtje varri, vendosa t’u adresohesha nikoqirëve të mi me më shumë mirësjellje, dhe e ktheva karrigen time. Pikërisht atëherë, qysh më kishte ndodhur edhe dikur, krejt papritur pata ndjenjën e njohjes së mjedisit. Kisha zgjedhur shtëpizën krejt rastësisht, por tash po shihja se nuk ishte tjetër shtëpizë, pos ajo ku unë kisha kaluar vitet e mia në fshat. Shikimin e hodha përnjëherë në qoshen më të largët – që ishte mbështjellë prej territ – ajo që ishte qoshja ime, ku dikur ishte dysheku im dhe ku kisha kaluar orë të tëra qetësie nëpër libra ose duke biseduar me këdo që vinte vërdallë. Në ditët e verës, dritaret, shpesh edhe dera, lihej hapur që të depërtonte flladi veror. Ato ishin ditët kur shtëpiza rrethohej prej fushave të hapura dhe aty do të vinin edhe zërat e miqve të mi, duke ecur ngadalë nëpër barin e gjatë, duke u përplasur për poezi a filozofi. Këto fragmente të paçmuara të së kaluarës më dolën para syve aq fuqishëm saqë nuk mund t’i largoja sytë prej qoshes sime të vjetër atëherë.

Dikush po më fliste përsëri, mbase po më shtronte një tjetër pyetje, por zor se po ia vëja veshin. Duke u ngritur, ngula shikimin në hijet e qoshes sime dhe mendova se si tani do të mund të bëja një shtrat të ngushtë, të mbuluar me një perde të vjetër, që do të zinte pak a shumë të njëjtën hapësirë ku ndodhej dysheku im. Shtrati dukej se po më ftonte dhe unë sikur isha me dy mendje derisa plaku po fliste diçka.

“Shiko”, thashë unë, “e di se ndoshta po e teproj pak. Por, e shihni, kam bërë rrugë të gjatë sot, dhe përnjëmend duhet të shtrihem, t’i mbyll sytë, qoftë edhe vetëm për disa minuta sa të kotem. Pastaj, do të flasim për gjithçka që dëshironi”.

Dhe e pashë se figurat në dhomë po më mjegulloheshin. Pastaj një zë tjetër tha krejt pavëmendshëm: “Shtriju atëherë. Kotu pak. Mos na e vërë veshin”.

Por unë tashmë kalamendshëm po vazhdoja rrugën drejt qoshes sime. Shtrati dukej si i lagësht dhe po kërciste kur e lëshova trupin këputshëm. Por asnjëherë nuk kisha mbërritur në dhomë si tash pa menduar për udhëtimin. Teksa po rrotullohesha, dëgjova plakun që po thoshte: “Është Fletcheri vetë. O Zot, sa është plakur!”

Një zë gruaje po thoshte: “A po e lëmë të flejë kështu? Mund të zgjohet pas disa orësh dhe pastaj ne do të detyrohemi të rrimë me të zgjuar”.

“Lëre të flejë nja një orë a më shumë”, tha dikush tjetër. “Nëse edhe pas një ore nuk i del gjumi, do ta zgjojmë ne”.

Në këtë pikë, lodhja e kishte bërë të veten. Gjumi ma mori anën.

Nuk ishte gjumë i rehatshëm e i pakëputshëm. Isha disi si as fjetur e as zgjuar, gjithnjë i ndërgjegjshëm për zërat prapa meje në dhomë. Po e dëgjoja mirë një grua që po thoshte: “Nuk e di si më bëri për vete. Ai tani duket si djalë rrugaç”.

Në gjendjen as fjetur e as zgjuar, po debatoja me veten nëse këto fjalë më shkonin për shtati mua, apo David Maggisit, ama para se edhe një herë gjumi të më merrte me vete.

Kur më doli herën tjetër, dhoma m’u duk se ishte edhe më e errët, edhe më e ftohtë. Zëra po dëgjoheshin prapa meje me ton më të ulët, por nuk po mund t’ia zija fillin muhabetit. Tani po më vinte keq se kisha fjetur ashtu, dhe për disa çaste mbeta gojëhapur me shikimin kah muri. Por duket se kisha dhënë ndonjë shenjë se isha zgjuar, sepse dëgjova një zë gruaje që këputi muhabetin e përgjithshëm, dhe tha: “Pa shihni, shihni”. Dëgjova pëshpëritje, pastaj dëgjova se dikush po vinte kah qoshja ime. Ndjeva një dorë që m’u mbështet me mirësjellje mbi kraharor dhe pashë se ishte një grua në gjunjë para meje. Nuk e ktheva mjaftueshëm trupin sa ta shihja krejt dhomën, por kisha përshtypjen se dora po digjej dhe se fytyra e gruas shihej vetëm në gjysmerrësirë.

“Tani, Fletcher”, theksoi ajo, “ka ardhur koha të flasim. Kam pritur qe një kohë të gjatë që të ktheheshe. Shpesh kam menduar për ty”.

U ktheva që ta shihja drejt e në sy. Ajo dukej se ishte diku në të dyzetat, madje edhe në atë gjysmëterr po ia shihja pikëllimin e fjetur në sy. Por fytyra e saj nuk po më ngjallte kurrfarë kujtimesh.

“Më vjen keq”, i thashë. “Nuk më kujtohet kurrgjë. Por, të lutem, të më falësh nëse jemi takuar ndonjëherë. Këtyre ditëve po e humbas shpesh toruan”.

“Fletcher”, theksoi ajo, “kur e njihnim njëri-tjetrin, isha rioshe dhe e bukur. Të adhuroja dhe gjithçka që dilte nga goja jote, më dukej si përgjigje. Tani, ja ku je, je kthyer. Ka vite që kam dashur ta them se ma ke shkatërruar jetën”.

“Po tregoheni e padrejtë. Po, kam gabuar për shumë gjëra. Por kurrë nuk kam menduar se kam përgjigje për gjithçka. Krejt çfarë kam thënë atëherë, ishte se e kishim detyrë, të gjithë ne, t’i kontribuonim debatit. Ne dinim shumë më shumë për çështjet se njerëzit e rëndomtë këtu. Nëse njerëzit kanë dashur që ne të mos u flisnim, me pretendimin se nuk i dinim shumë punë, atëherë kush do të vepronte? Por kurrë nuk kam pretenduar se kam përgjigjet e duhura. Jo, jo, po tregoheni e padrejtë”.

“Fletcher”, theksoi ajo, dhe zëri i saj ishte çuditërisht miqësor, “ju bënit dashuri me mua, pak a shumë, sa herë që vija këtu në dhomën tënde. Në këtë qoshe, i bëmë për bukuri të gjitha gjërat e pista. Është e çuditshme të mendoj se si isha mahnitur dikur aq shumë fizikisht me ty. Dhe ja ku je tani, si një kundërmim leckash. Por, më shiko mua, ende jam joshëse. Fytyra më është rrudhur pak, por kur dal në fshat vesh fustane që i kam prerë kastile për t’i nxjerrë linjat e mia. Ende më dëshirojnë shumë burra. Por ty, asnjë grua më nuk do t’i lëshonte sytë. Je një zhelan i qelbur”.

“Nuk më kujtohesh”, i thashë. “Dhe nuk kam kohë për seks këto ditë. Kam punë të tjera. Punë shumë më të mençura. Në rregull, kam bërë shumë gabime atëherë. Por jam munduar më shumë se të tjerët edhe t’i ndryshoja gjërat. A po e shihni, edhe tani po udhëtoj, kurrë nuk jam ndalur. Kam udhëtuar e udhëtuar në përpjekje t’i zhbëja dëmet që i kam shkaktuar dikur. Kjo është diçka më shumë se mund të thuhet për të tjerët e asaj kohe. Betohem se Maggis, ta zëmë, nuk është përpjekur as deri në gjysmë krahasuar me orvatjet e mia për t’i vënë gjërat në vendin e vet”.

Gruaja po m’i përkëdhelte flokët.

“Shikoje veten në çfarë derexhe je katandisur. Dikur t’i përkëdhelja flokët kështu. Shikoja këtë lëmsh të pistë. Jam e sigurt se je kontaminuar me turlifarë parazitësh”. Por ajo vazhdoi të m’i përkëdhelte ngadalë flokët me gishtat e saj nëpër dredhat e mia të papastra. Nuk ndjeja kurrgjë erotike, gjë që, mbase, e dëshironte ajo. Më shumë më dukej kujdes mamaje. Në të vërtetë, për një çast m’u duk se më në fund kisha mbërritur njëfarë ndjenje mbrojtje dhe përsëri po më merrte gjumi. Por ajo u ndal krejt papritur dhe më mëshoi shuplakë të fortë në lule të ballit.

“Pse nuk na bashkohesh neve tani? Ti u kote. Duhet të sqarosh shumëçka”. Pasi i tha këto fjalë, u çua dhe iku.

Për herë të parë ktheva trupin mjaftueshëm sa ta shihja krejt dhomën. Pashë gruan që po kthehej, pastaj duke u ulur në një karrige pranë vatrës. Pastaj pashë tre persona të tjerë që ishin ulur rreth vatrës që po fikej. Njëri prej tyre ishte plaku që ma çeli derën. Dy të tjerët – ulur në një stol prej druri – duket se ishin gra të së njëjtës moshë, si ajo që porsa më foli.

Plaku e pa se isha rrotulluar, dhe u dha shenjë të tjerëve që po i shikoja. Të katërtit duket se po rrinin ulur si të shtangur, pa e çelur gojën. Dhe prej mënyrës se si po rrinin, e mora me mend se kishin diskutuar për mua gjerë e gjatë sa isha fjetur. E derisa po i shikoja, ma merrte mendja se çfarë muhabeti kishin rrokur për mua. Ma hante mendja se kishin kaluar goxha kohë duke shprehur shqetësimin për rioshen që e kisha takuar jashtë dhe për efektin që mund të kishte te shokët dhe shoqet e saj.

“Atyre u lë përshtypje gjithçka”, duhet t’u ketë thënë plaku. “Dhe e dëgjova vajzën që po e ftonte t’i vizitonte”.

Pa asnjë fije dyshimi, njëra prej grave ulur në stolin e drunjtë, do të ketë thënë: “Por nuk është se mund të bëjë farë sherri tani. Në kohën tonë, na bënte të gjithëve për vete për shkak të sojit që i përkiste – ishin të rinj dhe sharmantë. Por tani kanë kaluar goxha kohë, dhe me atë pamje – atëherë krejt çfarë ka mbetur është çmistifikimi i krejt atyre muhabeteve për kohën e vjetër. Qyshdo qoftë, njerëzit si puna e tij, i kanë ndryshuar shumë qëndrimet. Nuk e dinë as vetë se në çka besojnë”.

Plaku do ta lëvizte kokën. “E pashë mënyrën se si vajza ia kishte ngulur sytë katër. Po, ai tani duket si mos më keq. Kur t’i ushqehet pak egoja, kur t’i kthehet energjia e tij rinore, do ta shihni se si rinia do t’i dëgjojë me veshët katër idetë e tij, atë nuk ka kush që do ta ndalë. Do të jetë bash si në rini. Do t’i angazhojë të gjithë në kauzat e tij. Riosheve u pëlqen kështu, kanë mbetur pak gjëra në të cilat ato mund të besojnë tani. More, edhe një bredharak i qelbur, si puna e këtij, mund t’u japë shpresë për një qëllim”.

Muhabeti i tyre, gjatë kohës sa unë po kotesha, sigurisht se ishte zhvilluar pak a shumë kështu. Por tani, derisa po i shikoja prej qoshes sime, vazhduan të qëndronin ulur si nën faj, me sytë ngulur në zjarrin e oxhakut. Pas një copë here, brofa në këmbë. Në mënyrë krejt absurde, të katërtit më bishtonin. Prita pak se mos ndonjëri prej tyre do të nxirrte ndonjë fjalë goje. Në fund thashë: “Paj mirë, pak çaste më parë isha në gjumë, por ma mori mend se çka po flisnit. Menjëherë do të marr udhë drejt shtëpizës së të rinjve. Do t’u kallëzoj fije e për pe çfarë duhet të bëjnë me krejt atë energji të tyren, me krejt ato ëndrra, atë gjallëri e shtytje që të arrijnë diçka të mirë e jetëgjatë në këtë botë. Shiheni veten, çfarë tufe njerëzish patetikë. Jini ngujuar në shtëpizë, të frikësuar të ndërmerrni çfarëdo, të lemerisur prej meje, prej Maggisit, prej kujto të asaj kohe. Tuteni të bëni çfarëdo jashtë, vetëm për shkak se dikur bëmë disa gabime. Paj mirë, ata të rinj nuk kanë sharruar në lloç, pavarësisht prej letargjisë që ua kanë predikuar për vite me radhë. Do të flas troç me ta. Do t’i çoj në fund të pusit për gjysmë ore të gjitha përpjekjet tuaja plot keqardhje”.

“A nuk ju thashë”, iu drejtua plaku grave. “E kam ditur se çka na priste. U munduam ta ndalnim, por çfarë të bëjmë tash?”

Rrapëllova rrugës drejt derës, rroka çantën dhe dola jashtë në terr.

Rioshja ende po rrinte jashtë në vendin që e lashë kur hyra brenda. Dukej se po më priste dhe me lëvizje miratuese koke po më printe rrugës.

Ishte terr burg. U dredhëm nëpër rrugina që zgjateshin ndërmjet shtëpizave. Teksa po kalonim ndanë disa sosh, pashë se dukeshin si mos më keq dhe se po shembeshin. Kisha përshtypjen se do t’i shembja disa prej tyre vetëm po të hidhesha me trupin tim sipër.

Rioshja vazhdonte disa hapa para meje, herë pas here duke kthyer kokën që të më shihte a po e ndiqja. Dikur tha: “Wendy do të shkrihet prej gëzimi. Ajo ishte fort e sigurt se ishit ju kur po ecnit prapa. Tani do të marrë vesh se ia kishte qëlluar, sepse u bë një copë here prej atëherë, dhe tani duhet ta ketë mbledhur grupin. Krejt mezi po presin”.

“A i keni bërë pritje të ngjashme edhe David Maggisit?”

“Po, si jo. Përnjëmend u mahnitëm kur ia behu ai”.

“Jam i sigurt se ju ka shprehur mirënjohje. Ai gjithnjë ka pasur një ndjenjë teprimi të rëndësisë për veten”.

“Wendy thotë se Maggis ishte një prej më interesantëve, porse ju ishit shumë i rëndësishëm. Ajo mendon se ju ishit përnjëmend i rëndësishëm”.

Mendova për këtë punë për një çast.

“E dini”, thashë unë. “Kam ndërruar mendje për shumë gjëra. Nëse Wendy pret që t’i them të gjitha ato mendime që i shprehja gjatë atyre viteve, paj, ma merr mendja se do të zhgënjehet”.

Rioshja duket se nuk dëgjoi, por vazhdoi të printe qëllimshëm përmes grumbullit të shtëpizave.

Pas një copë here, dëgjova hapat që po rrihnin rrugën pas nesh. Fillimisht thashë mos se ishte ndonjë fshatar që po ecte dhe nuk po kthehej. Por pastaj rioshja u ndal nën dritën e ndriçimit publik dhe ktheu kokën prapa. Edhe nuk kisha si të mos ndalesha të shikoja pas krahëve. Një burrë i moshës së mesme ishte nisur drejt nesh. Teksa po afrohej, zgjati dorën dhe ma shtrëngoi timen, megjithëse pa dhënë çehre.

“Pra”, tha ai, “paske ardhur”.

Pastaj e kuptova se e njihja burrin. Nuk ishim takuar qysh kur ishim dhjetë vjeç. Ishte Roger Button dhe e kisha shok klase dy vjet në Kanada para se familja ime të kthehej në Angli. Roger Buttoni dhe unë nuk është se ishim shokë të ngushtë, por meqë ishte çun i druajtur, dhe meqë edhe ai ishte nga Anglia, më ishte afruar. Nuk e kisha parë e as dëgjuar për të prej asaj kohe. Tani, teksa ia hodha një shikim zhbirues prej këmbëve deri te koka nën dritën e zbehtë, e pashë se jeta nuk ishte treguar bujare me të. Nuk i kishte mbetur asnjë qime në kokë, fytyra i ishte rrudhur dhe krejt trupi i ishte lëshuar. Pavarësisht prej krejt këtyre, nuk kisha asnjë fije dyshimi se para syve kisha shokun e vjetër të klasës.

“Roger”, i thashë, “jam rrugës për t’i vizituar miqtë e kësaj zonjushës së re. Janë mbledhur që të më presin. Përndryshe do të vija të të takoja pa menduar dy herë. E kisha në mendje ta bëja, madje edhe para se të bija në gjumë. Po e mendoja vet me vete. Sidoqoftë, natën e vonshme do ta kaloja në shtëpizën e të rinjve. Pastaj, menjëherë do të marr udhë drejt derës së Rogerit”.

“Mos ki dert”, tha Rogeri Buttoni, derisa ne nisëm të ecnim përsëri. “E di se je shumë i zënë. Por duhej të flisnim. Duhet të flasim për kohën e vjetër. Kur më takuat për herë të fundit – besoj në shkollë – ma merr mendja se isha një djalosh i brishtë. Por, e dini, gjithçka ndryshoi kur i mbusha katërmbëdhjetë vjet, përnjëmend e mblodha veten. U bëra përnjëmend tip lideri. Por ju atëherë u larguat nga Kanadaja. Kam menduar shpesh se çfarë do të ndodhte nëse do të takoheshim kur ishim pesëmbëdhjetë vjet. Të siguroj se ndryshe do t’i kishim raportet”.

Derisa po fliste, po ma vërshonin kokën kujtimet. Atëherë, Roger Buttoni më adhuronte si idol, dhe në këmbim, unë e nëpërkëmbja pandërprerë. Sidoqoftë, ndërmjet nesh kishte një mirëkuptim interesant saqë nëpërkëmbja që ia bëja, shkonte në të mirë të tij; si kur pa paralajmërim, e godita papritmas në stomak teksa po luanim, ose kur, teksa po kaloja pranë tij në korridor, ia përdredha fort krahun pas qafës derisa nisi të qante. Ia lëshova zullumin që ta mblidhte veten. Në fakt, efekti kryesor që kishin këto haliti në raportet tona ishte rrekja e tij për t’u kalitur dhe matur me mua. Krejt këto më dolën para syve derisa po e dëgjoja burrin e lodhur që po ecte krah meje.

“Afërmendsh”, vazhdoi Roger Buttoni, mbase duke rrokur fillin e mendimeve të mia “se, mbase, po të mos më trajtoje ashtu, kurrë nuk do të bëhesha ai që isha kur i bëra pesëmbëdhjetë vjet. Sidoqoftë, shpesh kam hamendësuar çfarë do të ndodhte nëse do të takoheshim një vit më vonë. Atëherë, përnjëmend isha arrë e fortë për t’u thyer”.

Po ecnim përsëri përgjatë rruginave dredharake ndërmjet shtëpizave. Rioshja ende po printe, por tani kishte shpejtuar hapin. Nganjëherë mezi ia dilnim ta shihnim në kthesën e radhës që po merrte dhe thashë me vete se do të na humbte nëse nuk do të hapëronim pak më shpejt edhe ne.

“Natyrisht se sot e kam lëshuar pak veten”, po theksonte Roger Buton. “Por s’kam çare pa e thënë, shok i vjetër, ju jeni katandisur më keq se unë. Krahasuar me ty, po dukem atlet. Nuk e kam për të keq, ama po, qenke bërë një bredharak plakë i palarë, apo jo? Por, e di, edhe një kohë të gjatë pas largimit tuaj, vazhdoja t’ju adhuroja. A do ta bënte këtë Fletcheri? Çfarë do të mendonte Fletcheri nëse do ta merrte vesh? Ah, po. Vetëm kur i mbusha pesëmbëdhjetë vjet apo aty diku, nisa t’i kthehesha asaj kohe dhe të analizoja ty. Pastaj, u acarova fort, ta merr mendja. Madje edhe tani, ende mendoj për këtë punë nganjëherë. I kthehem asaj kohe dhe mendoj. Paj mirë, ai ishte një djalë i keq, e kështu me radhë. Ai atëherë kishte më shumë peshë dhe muskuj se unë, pak më shumë vetëbesim, çfarë djali i keq ishte more ti. Natyrisht, nuk po them se i tillë je edhe sot. Krejt ndryshojmë. Këtë po mundohem ta pranoj”.

“A ka kohë të gjatë që jetoni këtu?” – e pyeta, me dëshirën që ta ndërroja muhabetin.

“Po, shtatë vjet, kështu diçka. Natyrisht, njerëzit këtu flasin shumë për ty. Nganjëherë u tregoj për lidhjen e dikurshme. ‘Por ai nuk do të më mbajë mend’ – u them gjithnjë. ‘Pse ta mbajë në mend një djalosh të imët të cilit ia ka ngrënë shpirtin dhe t’i shkojë në mendje ta telefonojë?’ Qyshdo qoftë, të rinjtë e këtushëm po flasin përherë e më shumë. Pa dyshim, ata që nuk ju kanë takuar kurrë, piren t’u idealizojnë më së shumti. Ma merr mendja se ke ardhur ta kapitalizosh gjithë këtë. Prapëseprapë, nuk të fajësoj. E kishe për detyrë të mundoheshe dhe të fitoje pak vetërespekt”.

Krejt papritur, pamë se para syve kishim një fushë të hapur dhe dytë u ndalëm në vend. E pamë se kishim humbur udhën dhe kishim dalë prej fshati; shtëpiza e fundit ishte një copë të mirë udhe larg. Qysh edhe po druaja, nuk po e shihnim më rioshen; në fakt, e mora vesh se kishte kohë që nuk po e ndiqnim.

Në një moment, doli hëna, dhe pashë se po qëndronim në skajin e një fushe me bar – që shtrihej, ma merr mendja, larg përtej hapësirës që shihej prej ndriçimit të hënës.

Roger Buttoni u kthye vrik kah unë. Çehrja në dritën e hënës i dukej e ëmbël, pothuajse e prekshme.

“Prapëseprapë”, tha ai, “është koha që të falim. Nuk duhet të lodhesh hiç për këtë punë. Qysh po e sheh edhe vetë, fundja asgjë nuk të kthehet në jetë. Por, tekefundit, nuk mund të na kërkohet llogari për çfarë kemi bërë kur ishim shumë të rinj”.

“Nuk ka dyshim se ke të drejtë”, i thashë. Pastaj u ktheva dhe shikova përreth në errësirë. “Por tani nuk jam shumë i sigurt se nga duhet t’ia mbajmë. E sheh, kishte disa të rinj që po prisnin në shtëpizën e tyre. Ata sigurisht se tashmë e kanë mbushur vatrën me dru dhe kanë përgatitur çaj. Dhe kanë pjekur pjekurina shtëpie, mbase edhe pak mish të terur. Dhe në çastin që do të hyja, prirë prej asaj rioshes që po e ndiqnim pak më parë, me siguri se do të shpërthenin në duartrokitje. Do të kishte të qeshura, fytyra për admirim rreth e përqark meje. Ja çfarë po më pret diku. Hiq mua se nuk jam i sigurt se nga duhet t’ia mbaj”.

Roger Button shfryu. “Mos ki dert, do ta gjesh atë vend me lehtësi. Përveçse, e dini, ajo rioshja nuk po ju printe si duhej nëse u kishte thënë të shkonit këmbë te shtëpiza e Wendyt. Është shumë larg. Do të duhej të hipnit në autobus. Madje edhe me autobus, është rrugë e gjatë. Rreth dy orë, do të thosha. Por, mos u shqetëso, do të tregoj se ku mund të hipësh në autobus”.

Kështu, ai nisi të ecte përsëri rrugës së kthimit kah shtëpizat. Derisa po e ndiqja, mund ta merrja me mend se kishte ecur ora goxha shumë dhe se shoqëruesi im ishte në ankth që të bënte sa më shpejt një sy gjumë. I kaluam disa minuta duke ecur rreth e përqark shtëpizave përsëri, pastaj ai na shpiu në qendër të fshatit. Në fakt, sheshi ishte shumë i vogël dhe zor se e meritonte të quhej shesh; më mirë të thuhej se ishte një lëndinë toke me një shtyllë të vetme ndriçimi. Pak matanë rrezes së dritës kishte disa dyqane, krejt të mbyllura natën. Kishte rënë heshtje varri dhe asgjë nuk po lëvizte. Para se të mbërrinim në zemër të lëndinës, Roger Buttoni u ndal dhe tregoi me shenjë.

“Aty”, tha ai. “Nëse rri aty, do të vijë autobusi. Qysh të thashë, nuk është udhëtim i shkurtër. Rreth dy orë. Por, mos u shqetëso. Jam i sigurt se të rinjtë e tu do të të presin. Ata nuk kanë në çka tjetër të besojnë në këto kohë, a po e sheh?”

“Është shumë vonë”, thashë. “A je i sigurt se do të vijë autobusi”.

“Po more. Natyrisht, mbase duhet të presësh. Por një autobus do të vijë”. Pastaj ma rrahu me kujdes kraharorin. “E shoh se është pak e mërzitshme të presësh fikall vetëm këtu por, kur të vijë autobusi, do të gjallërohesh, më beso. Ah, po. Gjithnjë është qejf i madh të udhëtosh me atë autobus. Gjithnjë është përplot me njerëz të hareshëm, që shkrihen së qeshuri duke bërë shaka dhe shikuar për dritare. Kur të hipësh, do të ndihesh rehat, dhe udhëtarët e tjerë do të të bëjnë muhabet, mbase edhe do të të ofrojnë diçka për të ngrënë a pirë. Madje mund t’ia thuhet edhe këngës – varësisht prej shoferit. Disa shoferë kërkojnë të këndohet, disa sosh jo. Mirë, Fletcher, ishte kënaqësi që të pashë”.

I shtrënguam duart, pastaj ai u kthye dhe ia mbathi. E shikoja derisa po humbej në terr ndërmjet dy shtëpizave.

Eca deri te lëndina dhe e hodha çantën në tokë para këmbëve. Po dëgjoja mos kishte ndonjë jehonë makine në largësi, por nata ishte absolutisht e qetë. Sidoqoftë, u kënaqa me përshkrimin e autobusit nga ana e Roger Buttonit. Për më tepër, po mendoja për pritjen që më ishte organizuar në fund të udhëtimit tim – me fytyrat admiruese të rinisë – dhe diku thellë brenda meje ndjeja optimizmin e madh.

(Tregimi është botuar në maj 2001 në revistën amerikane “New Yorker”. Për botim në gazetën “Epoka e re” është marrë nga numri i dytë i revistës për kulturë, gjuhë dhe media, “Akademia”.

Përktheu nga anglishtja: Rexhep Maloku)