Shkruan: Nazmi Jusufi

I. Ndryshimi i marrëdhënieve midis SHBA-së dhe BE-së: Nga partneriteti i ngushtë drejt distancimit strategjik
Tradicionalisht, marrëdhëniet midis Shteteve të Bashkuara dhe Bashkimit Evropian kanë qenë një shtyllë qendrore e stabilitetit global dhe bashkëpunimit transatlantik. Pas Luftës së Dytë Botërore, këto dy blloqe u bënë partnerë të ngushtë në mbrojtje, ekonomi dhe diplomaci, duke ndarë vlera të përbashkëta demokratike dhe tregje të hapura. Megjithatë, në dekadat e fundit, veçanërisht pas administratës Trump dhe në vazhdim me administratën Biden, është vërejtur një zhvendosje në qëndrimin strategjik të SHBA-së.
Kjo distancim është nxitur nga disa faktorë:
1. Riorientimi drejt Azisë: SHBA-ja ka zhvendosur vëmendjen e saj drejt Azisë, duke u përqendruar në konkurrencën me Kinën si rivali kryesor ekonomik dhe gjeopolitik. Kjo ka reduktuar përkushtimin ndaj Evropës dhe NATO-s.
2. Politikat proteksioniste dhe tarifat tregtare: Vendosja e tarifave ndaj produkteve evropiane nga SHBA-ja dhe kundërpërgjigjet e BE-së kanë krijuar një atmosferë të tensionuar tregtare. Evropa po përballet me dilema të mëdha: të mbrojë tregun e saj të brendshëm apo të përpiqet të ruajë lidhjet tradicionale me SHBA-në.
3. Politikat e energjisë dhe sigurisë: Lufta në Ukrainë ka nxjerrë në pah varësinë e BE-së nga energjia ruse, ndërkohë që SHBA-ja ka nxitur shitjen e gazit të lëngshëm natyror (LNG) në tregjet evropiane. Kjo ka sjellë tensione të reja mbi politikat energjetike dhe qëndrimet strategjike.

II. Ndikimi në rritjen ekonomike dhe inflacionin në Evropë dhe më gjerë
Ndryshimi i marrëdhënieve midis SHBA-së dhe BE-së dhe fillimi i një lufte të hapur tregtare sjellin pasoja të rëndësishme ekonomike dhe inflacioniste për të dyja palët:
1. Kostoja e tarifave dhe proteksionizmit: Tarifat mbi çelikun, aluminin dhe produktet industriale evropiane kanë rritur koston e prodhimit dhe kanë ndikuar në rritjen e çmimeve të konsumit. Ndërmarrjet evropiane, veçanërisht ato eksportuese, përballen me humbje të tregjeve dhe të ardhurave.
2. Kriza energjetike dhe inflacioni: Për shkak të tensioneve me Rusinë dhe varësisë së BE-së nga energjia e importuar, çmimet e energjisë janë rritur ndjeshëm. Inflacioni në Evropë ka arritur nivele historike, duke kërcënuar fuqinë blerëse të konsumatorëve dhe stabilitetin ekonomik.
3. Riorientimi i tregtisë: Për të shmangur varësinë nga tregjet e paqëndrueshme, BE-ja po përpiqet të zgjerojë marrëdhëniet me tregje të reja si Azia dhe Afrika. Megjithatë, ky proces kërkon kohë dhe adaptim të politikave tregtare dhe rregullatore.

III. Strategjitë e BE-së për autonomi strategjike
Përballë një partneriteti të dobësuar me SHBA-në dhe presioneve të luftës tregtare, BE-ja po përpiqet të ndërtojë një autonomi strategjike më të fortë:
1. Mbrojtje dhe siguri e përbashkët: Iniciativa si “Kompas Strategjik” dhe krijimi i forcave të përbashkëta të mbrojtjes janë hapa për të reduktuar varësinë nga NATO-ja dhe SHBA-ja.
2. Politika industriale dhe dixhitale: BE-ja po investon në teknologji të avancuara, kërkime shkencore dhe prodhim të energjisë së pastër për të zvogëluar varësinë nga tregjet globale dhe për të krijuar një ekonomi të qëndrueshme.
3. Politika të reja tregtare: Forcimi i marrëdhënieve tregtare me vendet e Azisë, Afrikës dhe Amerikës Latine është një strategji për të diversifikuar furnizimet dhe për të forcuar ndikimin ekonomik global të BE-së.

IV. Një ekuilibër delikat midis pavarësisë dhe aleancës
Bashkimi Evropian po përballet me sfida komplekse në përpjekjen për të krijuar një autonomi strategjike të qëndrueshme, ndërsa ruan marrëdhëniet me SHBA-në. Ndërkohë, një rend i ri global po formohet, ku konkurrenca ekonomike dhe interesat kombëtare po tejkalojnë partneritetet tradicionale. Në këtë kontekst, BE-ja duhet të gjejë ekuilibrin midis ruajtjes së vlerave të përbashkëta perëndimore dhe përcaktimit të një politike të pavarur dhe më të qëndrueshme në arenën ndërkombëtare.