Imazhi i presidentit rus Vladimir Putin që u pikturua në një ndërtesë në një cep të rrugës në Beograd është lara-lara, sytë dhe goja e tij mbuluar me të kuqe, një pamje befasuese në një vend që është pro Moskës. Një analizë e re e Bloomberg thotë se miqësia midis Rusisë dhe Serbisë është “gjithnjë e më e ndërlikuar”

Slogani “vëlla” është ndryshuar në “luftë”. Murali u krijua në mbështetje të presidentit rus, dhe tani bëhet simbol i rezistencës dhe protestës kundër luftës në një kohë kur Putin ka përshkallëzuar më tej konfliktin në Ukrainë.

Serbia ishte e aftë në balancimin e interesave të saj gjeopolitike dhe ekonomike midis Lindjes dhe Perëndimit, por lufta ekspozoi paradokset e atij akti mashtrues dhe ngriti pyetje në Beograd se ku qëndrojnë interesat e vendit në rendin e ri botëror, thekson analiza.

Shtohet se presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiq, ka kundërshtuar vendosjen e sanksioneve ndaj Rusisë, por se ekonomia serbe varet nga blloku evropian për 60 për qind të tregtisë së saj dhe nga qëllimi i qeverisë serbe, dhe qëllimi i qeverisë serbe, sado larg asaj në këtë moment, është të hyjë përfundimisht në Bashkimin Evropian.

“Ndërkohë, Serbia po i bënte ballë Kinës, Arabisë Saudite dhe Emirateve të Bashkuara Arabe, presidenti i të cilave ishte në Beograd më 10 tetor për t’u takuar me Vuçiqin para takimit me Putinin në Shën Petersburg”, thotë Bloomberg.

Putin është lideri më popullor botëror për serbët

Një sondazh i kryer disa muaj pasi Vuçiq u rizgjodh me shumicë dërrmuese në prill, tregoi se Putini ishte lideri më popullor botëror për serbët, edhe pasi Xi Jinping i Kinës mori mbështetje shtesë pasi dha një vaksinë kundër Covid-19. Serbia është bërë që atëherë një strehë për mijëra rusë që ikin nga regjimi rus.

Megjithatë, qëndrimi i vendit është bërë i papëlqyeshëm për disa nga rrethi i ngushtë i presidentit. Zorana Mihajloviç, zëvendëskryeministrja e Qeverisë së Serbisë, fajësoi Putinin për sjelljen e botës “në prag të tragjedisë”.

“Bota po ndryshon, situata gjeopolitike është e ndryshme dhe ne duhet të shikojmë nga e ardhmja për të gjetur vendin tonë”, tha Mihajlovic në një intervistë më 12 tetor pasi Rusia filloi të bombardojë përsëri qytetet anembanë Ukrainës. Shkurt, ajo tha se është koha që Serbia më në fund të zgjedhë një anë dhe të përcaktojë pozicionin e saj.

Edhe pse Serbia iu bashkua dënimit të pushtimit të Putinit duke votuar në Kombet e Bashkuara, ajo është ende në “orbitën ruse”, shkruan Bloomberg.

Miqësia ruso-serbe

Miqësia midis dy kombeve ortodokse lindore shkon në shekuj, përpara se të ftohej gjatë epokës sovjetike. Megjithatë, ajo u ringjall gjatë shpërbërjes së Jugosllavisë, dhe më pas u forcua pas ndërhyrjes së aleancës së NATO-s në vitin 1999, e cila i dha fund luftës në Kosovë.

Serbia mbështetet tek Moska për të mos e njohur shtetësinë e Kosovës dhe Putini e përdor Kosovën si dëshmi të “dyfishimit” të Perëndimit në luftën e tij në Ukrainë.

Rusia i shet gaz natyror Serbisë nën çmimin e tregut sipas kontratës së zgjatur, por Rusia përbën vetëm 6 për qind të tregtisë së jashtme të Serbisë. BE-ja është deri tani partneri më i madh me një shkëmbim tregtar prej 30 miliardë dollarësh.

Kjo pasohet nga investimet nga Kina dhe Emiratet e Bashkuara Arabe. Tre eksportuesit më të mëdhenj nga Serbia janë kompanitë minerare në pronësi kineze dhe një prodhues çeliku, njoftoi Ministria e Financave.

Marrëdhëniet me Rusinë “boshatisën”

Një nga projektet më tërheqëse në Beograd mbështetet nga Emiratet e Bashkuara Arabe: The Waterfront, projekti kryesor i Vuçiç i apartamenteve luksoze në Sava. Emiratet e Bashkuara Arabe dhe Serbia nënshkruan gjithashtu një “aleancë strategjike” në shtator, duke mbuluar gjithçka nga një traktat ekstradimi deri te një pakt me Fondin e Zhvillimit të Abu Dhabit. Emiratet ranë dakord gjithashtu t’i japin Serbisë 1 miliard dollarë hua për të ndihmuar në shërbimin e borxhit dhe investimet në energji, shtoi analiza.

“Marrëdhëniet me Rusinë janë boshe. Do të mbetet miqësore, por të gjitha pyetjet e rëndësishme do të zhduken. Politikisht, shoqërisht, miqësia është ende atje, por lufta e përshpejtoi kolapsin ekonomik”, tha Maksim Samorukov, një analist për rajonin në Carnegie Endowment, i cili u largua nga Moska në shkurt.

Në të vërtetë, ndërsa konflikti edhe një herë po copëton botën midis Lindjes dhe Perëndimit, Beogradi po luan një rol të njohur. Nën udhëheqësin komunist Josip Broz Tito, Jugosllavia u nda në mënyrë të famshme me sovjetikët dhe krijoi lidhje mes vendeve të tjera të paangazhuara.

Ka shenja se po. Fondi Monetar Ndërkombëtar, me të cilin qeveria në Beograd po përpiqet të lidhë marrëveshje, parashikon që ekonomia serbe të rritet me 3.5 për qind këtë vit. Megjithëse inflacioni do të mbetet mbi 11 për qind në vitin 2022, ai është ende nën mesataren evropiane.

Disa aspekte të gjeopolitikës serbe mund të jenë shumë të dobishme, deklaroi Banka e Amerikës më 11 tetor, dhe raporti përmend si shembull kontratën e gazit me Rusinë nga njëra anë dhe aspiratat për anëtarësim në BE nga ana tjetër.

Kina është kyçe

Për diplomatin serb në pension Zoran Milivojevic, e vetmja gjë jashtë tryezës për sa i përket asaj që Serbia do të marrë në konsideratë është njohja e Kosovës, e cila shpalli pavarësinë në vitin 2008. Çdo gjë tjetër është e hapur për diskutim, duke përfshirë sanksionet, tha ai.

Milivojeviq, i cili qëndroi në Bruksel dhe Paris dhe ishte ambasador i Serbisë në Këshillin e Evropës, thekson se Kina është vendimtare sepse marrëdhëniet e Serbisë me atë vend nuk kanë lidhje politike.

Vizita e liderit të UEA ishte një konfirmim i balancimit gjeopolitik të Serbisë, thotë ai. “Për ne është mbështetje e veçantë, mbështetje indirekte për pikëpamjet tona. Është simbolike, diçka shumë e rëndësishme politikisht për ne”.

Sfidë për Vuçiqin

Megjithatë, Serbia ka pak ndikim politik në Perëndim, tha Samorukov, dhe marrëdhëniet me Kinën dhe Emiratet e Bashkuara Arabe bazohen vetëm në interesa financiare. Sfida për Vuçiqin është se sa kohë ai mund t’i rezistojë presionit evropian për të marrë një qëndrim më të fortë ndaj Rusisë, shtoi ai.

Një kompromis mund të vijë në formën e pajtimit për disa sanksione ose rishikimit të politikës së dyerve të hapura për rusët – 30 ditë pa viza, megjithëse kjo nuk do të ishte e popullarizuar në mesin e votuesve.

Bisedat me Rusët në Beograd sugjerojnë se ata që ikin janë kundër Putinit. Piotr Nikitin, një avokat dhe aktivist nga Beogradi, i cili ndihmoi në iniciativë e një grupi rusësh, bjellorusë dhe ukrainas kundër luftës, beson se shkatërrimi i muralit të Putinit në Beograd nuk është i habitshëm.

Ai është i shqetësuar se Vuçiq përfundimisht mund të shtrëngojë regjimin e vizave të Serbisë dhe ta paraqesë atë si sanksione kundër Rusisë në mënyrë që të rreshtohet me BE-në, shkruan Bloomberg, siç raporton Financial Post./Nova S