Çfarë ndodhi?

Në pistën e aeroportit të Ankarasë, në një ribërje të pazakontë të filmit “Ura e Spiunëve”, grupe burrash dhe grash që nuk mund të ishin më të ndryshëmmes tyre, lëvizën në drejtime të kundërta. Nga njëra anë, të burgosurit politikë rusë, të burgosur padrejtësisht për luftën për të vërtetën dhe perëndimorë e rusë me shtetësi të dyfishtë që janë bërë vegla politike, kundër vullnetit të tyre.

Nga ana tjetër vrasësit, spiunët, kriminelët kompjuterikë dhe pastruesit e parave që nuk do të mbarojnë dënimin. Një shkëmbim historik i të burgosurve për sa i përket numrit dhe shtrirjes gjeografike. Nuk është parë as në kohën e Luftës së Ftohtë. Gjithsej njëzet e katër të burgosur. Gjashtëmbëdhjetë kundër tetë, plus dy të mitur. Shtatë vende janë të përfshira: Rusia, Bjellorusia, Shtetet e Bashkuara, Gjermania, Sllovenia, Norvegjia dhe Polonia. Plus Turqia e cila veproi si një zonë e lirë për atë që e përkufizoi si “operacioni më i madh i shkëmbimit të të burgosurve në kohët e fundit”. Shtatë avionë u shfaqën nga Lindja dhe Perëndimi, pastaj shkëmbimi që, për një ditë, e shndërroi aeroportin Esenboga të Ankarasë, në një lloj Glieniker Brücke të Mijëvjeçarit të Tretë.

Tre amerikanë kthehen në shtëpi: gazetari i “Ëall Street Journal”, Evan Gershkovich i arrestuar që nga marsi 2023 për tradhti, gazetarja e Radios Evropa e Lirë Alsu Kurmasheva e cila u arrestua tetorin e kaluar për lajme të rreme dhe marinsi Paul Ëhelan, i cili u burgos në vitin 2018. Më tej, gjermani Rico Krieger, i cili muajin e kaluar u dënua me vdekje dhe më pas u fal në Bjellorusi, fluturoi për në Berlin. Dhe nëntë të burgosur politikë rusë gjithashtu do të gjejnë azil në Gjermani, duke përfshirë kundërshtarët Ilja Jashin, Vladimir Kara-Murza dhe Andrej Pivovarov, bashkëthemeluesi i OJF-së “Nobel Peace Memorial”, Oleg Orlov, artistja nga Shën Petersburgu Sasha Skochilenko, dhe dy ish-bashkëpunëtoret e Navalny-t, Natalia Fadeeva dhe Lilia Chanysheva. Ndërsa presidenti rus Vladimir Putin priti dje si “patriotë” në aeroportin Vnukovo të Moskës “vrasësin e oborrit”, Vadim Krasikov, i cili po vuante një dënim të përjetshëm në Gjermani për vrasjen e një disidenti çeçeno-gjeorgjian në Berlin, dy agjentë të fjetur të demaskuar në Slloveni, Artjom dhe Anna Dultsev së bashku me dy fëmijët e tyre, agjentin e GRU-së Pavel Rubtsov. Hacker-in dhe djalin e një deputeti, Roman Seleznev dhe pastruesin e parave Vladislav Kljushin, spiunin Mikhail Mikushin dhe kontrabandistin Vadim Konoshchenok.

INTERVISTA

“Është shkëmbimi më i madh i të burgosurve që nga Lufta e Ftohtë, i arritur falë punës së madhe diplomatike, të kryer në fshehtësi të madhe. Kur të dalin detajet, do të habitemi, janë gjëra si në filma, Hollyëood sigurisht që tashmë po mendon për të. Për administratën Biden është një sukses i rëndësishëm, ata i tregojnë botës se dinë ta bëjnë këtë gjë. Por vetë fakti që e gjithë kjo na kthen në atmosferën e luftës së spiunazhit të kohës së Stalinit më shqetëson shumë”. Robert Baer është ish-super agjenti i CIA-s, autor i librit Sleeping ëith the Devil (në të cilin u bazua filmi fitues i Çmimit Oscar Syriana), i cili në filmin e tij më të fundit “The Fourth Man: The Hunt for a Kgb Spy at the Top of the CIA” dhe “The Rise of Putin’s Russia”, tregon se si tre agjente femra kapën spiunët që kishin hyrë në agjenci duke hetuar shefat e tyre.

Çfarë ju shqetëson?

“Nga pikëpamja e drejtësisë dhe e të drejtave të njeriut është një lajm i mirë: njerëz të pafajshëm janë liruar. Por Vladimir Putini është gjithashtu fituesi këtu. Të liruarit nuk ishin spiunë dhe ai e dinte mirë. Agjentët e CIA-s në Rusi kanë të gjithë pasaporta diplomatike, nëse zbulohen dhe arrestohen ata gjithmonë lirohen menjëherë. Prandaj, gazetari i “Ëall Street Journal” dhe të tjerët ishin pengje. Arrestohet për kalkulime politik, si Brittney Griner. Shkëmbimi, mjerisht, është një dritë jeshile për ta bërë përsëri: rusët tani po i konsiderojnë të huajt dhe kundërshtarët si mall, ata e dinë që metoda funksionon”.

A kishte alternativa ndaj negociatave?

“Administrata Biden kishte të drejtë që negocioi, ata njerëz nuk mund të braktiseshin. Por do të nevojiteshin përgjigje më të ashpra sesa thjesht sanksionet. Por ne, ndryshe nga Rusia, jemi një shtet ligjor dhe nuk kryejmë akte të piraterisë arbitrare duke arrestuar njerëz të pafajshëm për t’i përdorur për qëllime të liga. Nuk kemi as vrasës si Vadim Krasikov, një figurë e dyshimtë të cilën Putini donte absolutisht ta sillte në shtëpi”.

Pse kujdesej kaq shumë për Krasikovin?

“Është një tjetër demonstrim i pandëshkueshmërisë së tij. Ai dërgoi një vrasës në zemër të Evropës dhe tani fiton lirimin e tij. Simbolikisht, në shtëpi, është një akt i fuqishëm.”

Ka edhe disidentë rusë. Pse i la të shkojnë?

“Me sa duket ata nuk janë me peshë të rëndë, aq sa të kenë nevojë të heshtin si Navalny. Jashtë Rusisë, ata nuk do të shqetësojnë shumë”.

Disa javë më parë, Donald Trump tha se Biden nuk do të mund të sillte kurrë Gershkovichin dhe shokët e tij në shtëpi. Çfarë ndikimi do të ketë në zgjedhje?

“Asnjë. Kur amerikanët shkojnë në zgjedhje, ata mendojnë vetëm për ekonominë dhe nuk mendojnë për sukseset në politikën e jashtme, për të cilën qytetari mesatar nuk kupton asgjë. Më së shumti do të shërbejë për të rrahur gjoksin në debate dhe për të thënë se Biden në fund të fundit nuk ishte aq i dobët. Këto operacione kanë rëndësi diku tjetër. Për t’ia dalë, u ndërthurën aleancat dhe interesat e shumë vendeve dhe Shtetet e Bashkuara treguan lidership në këtë operacion. Në dritën e luftës në Ukrainë, është një shenjë ngushëlluese që amerikanët dhe rusët po flasin me njëri-tjetrin”.

A do të ketë ndikim në atë luftë?

“Ne nuk mund të dimë nëse ka ndonjë gjë në marrëveshje që ka të bëjë me Kievin. Nuk e di, një formë neutraliteti, parandalimi i hyrjes së tyre në NATO. Ne do ta zbulojmë, ndoshta, kur të jetë shumë vonë.” / bota.al