Narges Mohammadi, fituese e çmimit Nobel për Paqe 2023 është e ndaluar në Iran, në burgun e tmerrshëm të Evin-it.

“Kam 8 vjet që nuk i kam parë fëmijët, është dhimbja më torturuese. Por unë gjithmonë do të luftoj. Unë u shpëtova vetëm falë besimit tim për lirinë e çdo qenie njerëzore”.

Kështu thotë në një intervistë për italianen “Corriere Della Sera”, Narges Mohammadi, fituese e çmimit Nobel për Paqe 2023.

Ajo siguron se asnjë burg nuk do ta bëjë të heshtë kurrë.

“Unë luftoj për Mahsa-n dhe Armitën, hixhabi është nënshtrim”.

Më poshtë është intervista e saj e plotë, e përshtatur për Albanian Post

“Të burgosurit kanë mënyra të ndryshme për të komunikuar me botën e jashtme, por ne preferojmë të mos hyjmë në detaje”, thotë bashkëshorti dhe aktivisti i saj Taghi Rahmani, i cili nuk e ka dëgjuar zërin e gruas së tij për dy vjet.

“Narges rrallë bën intervista, por kur bën, është shumë e lumtur të flasë për revolucionin iranian. Megjithatë, çdo mesazh që nxjerr njerëzit nga burgu ka një çmim”.

Si shpërblehet kjo pengesë me trupin dhe fjalët tuaja?

Për mua hapin procedurë pas procedurës: kam grumbulluar gjashtë. Për dy nga këto jam dënuar edhe me 27 muaj burg dhe katër muaj pastrim rrugësh, jam në pritje të një vendimi tjetër”.

Çfarë do të thotë që një nënë, për një prind, të mos i shohë fëmijët e tyre për tetë vjet?

Të jesh larg një fëmije është dhimbja më torturuese që mund të imagjinosh.

Arrestimi i parë ndodhi kur Ali dhe Kiana ishin 3 vjeç e 5-muajshe.

Isha në izolim, në një repart të sigurisë maksimale. Nuk kishte telefonata, nuk kishte vizita, nuk dija asgjë se si ishin fëmijët e mi, isha torturuar. Sa herë që mendoj për atë kohë, nuk mund ta besoj se i mbijetova kaq shumë dhimbjeve. Pastaj u bë edhe më keq.

Çfarë do të thotë?

Herën e dytë që më arrestuan dhe më futën në izolim, Kiana dhe Ali ishin 5 vjeç dhe Taghi kishte ikur në Paris.

Në qeli nuk bëra gjë tjetër veçse mendoja për vetminë, pafuqinë e fëmijëve të mi, kaq të rinj, kaq të vetmuar: ishte e padurueshme.

Unë u shpëtova vetëm falë besimit tim në lirinë për çdo qenie njerëzore. Kështu vuajtja nuk ulet por gjen kuptim. Nuk mund te ankohem.

Tani fëmijët janë 17 vjeç dhe shkuan në Oslo për të marrë çmimin. Çfarë do të thotë për ju ky Nobel?

Mesazhi që dërgova dhe që Ali dhe Kiana lexuan gjatë ceremonisë filloi me sloganin “Gruaja, Jeta, Liria”, për nder të revolucionit të popullit iranian.

Për mua, Nobeli është një deklaratë e mbështetjes globale për lëvizjen progresive në Iran. Është për Iranin që ai rebelohet.

Por edhe një njohje e guximit si veprimtare që ia kushtoi jetën ëndrrës së një vendi të lirë duke hyrë e dalë nga burgu.

Hera e fundit që dola nga burgu ishte viti 2020.

U përpoqa menjëherë të shkoja në Paris, ku jetojnë fëmijët dhe burri im, por më ndaluan të largohesha nga vendi.

Isha një vit e lirë, pastaj më gjykuan sërish dhe më dënuan.

Për të katërtën herë më futën në izolim.

Asnjëherë nuk më morën në pyetje, as nuk pashë avokat. Jam dënuar me tetë vjet e tre muaj dhe 74 kamxhik, të cilat po i vuaj.

Në Evin?

Së pari në Qarchak, burg për gra.

Një muaj më vonë pata një atak në zemër, më lejuan të shkoja në spital ku u operova.

Pas gjashtë muajsh më transferuan në repartin e grave të burgut Evin në Teheran.

Një muaj më parë, pas një përkeqësimi të gjendjes shëndetësore, ju filluat një grevë urie. Ata iu mohuan lejen për të dalë nga burgu për një vizitë të rëndësishme, sepse refuzuat të mbanit hixhabin.

Hixhabi i detyrueshëm nuk është detyrë fetare apo model kulturor, as siç thotë regjimi, mënyra për të ruajtur dinjitetin dhe sigurinë e gruas.

Hixhabi i detyrueshëm është një mjet për të na nënshtruar dhe dominuar.

Është një nga themelet e teokracisë autoritare dhe e luftoj me gjithë qenien time.

Vrasja e Mahsa-Jina Amini dhe qindra protestuesve në rrugë, vrasja e Armita Garawand janë dhe do të jenë gjithmonë një dhimbje.

Mosmbajtja e mbulesës edhe për një ekzaminim të nevojshëm mjekësor është protesta ime dhe forma ime e rezistencës kundër shtypësit: Nuk do të bëj kurrë një hap prapa.

Në të kaluarën, ju keni denoncuar dhunën ndaj grave dhe përdhunimin në burgje. Çfarë ndodh në burgun më famëkeq të Iranit?

Dhuna ndaj grave dhe sidomos ndaj demonstruesve është konstante, jo vetëm këtu.

Isha dëshmitare e trupave të plagosur, të thyer dhe të plagosur të të burgosurve.

Sulmet ndaj të burgosurave janë një nga mjetet e represionit që regjimi e ka përdorur më së shumti vitin e fundit, megjithëse ka qenë gjithmonë një praktikë e përhapur e Republikës Islamike.

Unë dhe shoqet e mia përjetuam izolim dhe siguri maksimale, dëgjuam kaq shumë histori sulmesh seksuale.

Pastaj është niveli tjetër: varjet.

Në vitin e fundit regjimi ka varur qindra njerëz. Tetë protestues.

Ekzekutimet janë një nga shkeljet e rënda të të drejtave të njeriut.

Autoritetet bëjnë një gjë tjetër tmerruese për të cilën flitet më pak: mbyllin ata që protestuan në qendra psikiatrike, brutaliteti i asaj që bëjnë brenda është tronditës. Edhe për ta kam protestuar në burg.

A gjejnë mbështetje përpjekjet tuaja në burg?

Sot tek gratë e burgosura shoh më shumë unitet, ndjeshmëri dhe motivim për të luftuar.

Ne të burgosurit politikë vijmë nga prejardhje të ndryshme, por të gjithë kemi të njëjtin synim: t’i japim fund sundimit të Republikës Islamike dhe për këtë “punojmë” së bashku.

Mes nesh ka gra rreth të 70-tave të cilat i respektojmë si nëna. Dhe gjashtë vajza nën 25 vjeç që i duam si vajza. Ne jemi familje.

Si i jeton ditët?

Unë studioj shumë, flas me miqtë, organizoj festime, bëj stërvitje dhe bëj aktivitete të përditshme që më bëjnë të ndihem sikur jeta vazhdon.

Të vazhdojmë luftën që këtu me greva urie, me ulje, duke kundërshtuar mbulesën. Muret e burgut nuk do ta pengojnë zërin tim të arrijë botën.

Për çfarë po lufton?

Për realizimin e demokracisë, lirisë dhe barazisë.

Ne iranianët duam një shoqëri civile të fortë dhe të pavarur. Demokracia nuk ekziston pa respektimin e të drejtave të njeriut dhe rrjedhimisht të të drejtave të grave.

Cila është forca e lëvizjes “Gratë, Jeta dhe Liria”?

Është një lëvizje revolucionare e lindur nga iniciativa e grave, e cila më pas pa pjesëmarrjen e burrave dhe klasave dhe grupeve të ndryshme të shoqërisë – studentë, të rinj, mësues, punëtorë.

Kjo karakteristikë ka lejuar përhapjen e gjerë të mosbindjes civile, pavarësisht represionit të ashpër në rrugë.

Besoj se “Gratë, Jeta, Liria” e ka përshpejtuar ndjeshëm procesin e demokratizimit të vendit. Ajo solli ndryshime të pakthyeshme. Jam shumë e sigurt për të ardhmen e Iranit.

Çfarë prisni nga komuniteti ndërkombëtar?

Është e rëndësishme që bota të shohë dhe të njohë luftën tonë dhe ndryshimet në shoqërinë iraniane. Pres që qeveritë e huaja dhe opinioni publik global të garantojnë të drejtat e njeriut dhe procesin demokratik në Iran.