Shkruan: Prof. Dr. Fejzulla BERISHA

Të nderuar qytetarë të Republikës së Kosovës, me afrimin e zgjedhjeve të shkurtit 2025, është e rëndësishme që të bëni një zgjedhje të informuar dhe të kujdesshme për subjektin politik që do të mbështesni. Zgjedhjet nuk janë vetëm një mundësi për të përcaktuar përfaqësuesit që do të drejtojnë vendin, por edhe një mundësi për të rivlerësuar angazhimet dhe përmbushjen e premtimeve të partive politike ndaj qytetarëve, të cilët janë vlerësuar në baza zgjedhore.

Ky është një moment për të analizuar dhe për të parë se sa janë realizuar premtimet e bëra në periudhat e mëparshme zgjedhore, duke u përqendruar jo vetëm në përmbushjen e tyre, por edhe në mungesën e angazhimeve të vërteta që i janë dhënë shoqërisë. Për të marrë një vendim të informuar dhe të drejtpërdrejtë, duhet të vlerësoni nëse premtimet janë të realizueshme, të bazuara në realitet dhe të përshtatshme për zhvillimin e vendit dhe mirëqenien e qytetarëve.

Analiza e premtimeve të partive politike

Në vitet e fundit, partitë politike në Kosovë kanë shpallur shumë premtime të mëdha që kanë tërhequr mbështetje dhe kanë ngritur shpresat te qytetarët. Por, shumë prej këtyre premtimeve kanë mbetur të parealizueshme, përderisa disa janë bërë thjesht për të përfituar politikisht gjatë periudhave zgjedhore. Ky fenomen nuk është i kufizuar vetëm në Kosovë, por është i pranishëm dhe i dukshëm në shumë shtete të rajonit, si në Shqipëri, Maqedoninë e Veriut, Serbi dhe Bosnjë e Hercegovinë. Këtu, liderët politikë shpesh përdorin retorikë të ngjashme për të tërhequr vota, duke përdorur slogane dhe premtime që, në shumicën e rasteve, janë të parealizueshme dhe të paqëndrueshme.

Lufta kundër korrupsionit dhe pastrimi i administratës shtetërore

Një nga premtimet më të përfolura gjatë fushatave zgjedhore të partive politike në Kosovë ka qenë lufta kundër korrupsionit dhe ndërtimi i një administrate shtetërore të pastër. Ky ishte një premtim që gjithashtu u shfaq në fushatat zgjedhore të shumicës së partive politike që kanë udhëhequr vendin në të kaluarën. Sidoqoftë, ende nuk ka pasur hapa të dukshëm që do të çonin në ndëshkimin e korrupsionit në nivele të larta dhe në pastrimin e administratës publike. Disa raporte të organizatave ndërkombëtare si Transparency International kanë theksuar se Kosova mbetet ende një nga shtetet me nivelin më të lartë të perceptuar të korrupsionit në rajon dhe më gjerë.

Në vendet e tjera të rajonit, si në Shqipëri dhe Maqedoninë e Veriut, janë bërë përpjekje të ngjashme për të luftuar korrupsionin, por edhe atje shumë premtime kanë mbetur të parealizueshme. Për shembull, në Shqipëri, reforma në sistemin gjyqësor dhe lustrimi i administratës kanë ngelur të pa realizuara, ndonëse janë bërë deklarata të shpeshta për të goditur korrupsionin dhe pastruar institucionet.

Në Kosovë, një nga shembujt më të shquar është Ligji i Lustracionit, i cili është miratuar për të pastruar administratën publike nga individë të akuzuar për korrupsion. Megjithatë, ky ligj ka ngecur dhe nuk është zbatuar ashtu siç ishte planifikuar. Në disa raste, individë të akuzuar për korrupsion janë riemëruar në pozita kyçe, duke treguar se politika e re nuk ka mundur të largojë praktikat e keqqeverisjes.

Zhvillimi ekonomik dhe papunësia

Një tjetër premtim që ka mbetur shumë larg realizimit është ai për zhvillimin ekonomik të qëndrueshëm. Në fushatat zgjedhore, partitë politike në Kosovë kanë premtuar rritje të investimeve dhe mundësi punësimi për të rinjtë, si dhe ndihma për të stimuluar zhvillimin ekonomik. Megjithatë, Kosova ka mbetur një nga vendet me nivelin më të lartë të papunësisë në rajon, sidomos në mesin e të rinjve. Sipas të dhënave të Bankës Botërore dhe të organizatave ndërkombëtare, papunësia e të rinjve është një problem i thellë që po pengon zhvillimin ekonomik të vendit. Kjo është një çështje që është gjithashtu e pranishme në shumë shtete të Ballkanit Perëndimor, ku qeveritë shpallin strategji dhe paketa stimuluese ekonomike, por ato nuk kanë pasur ndikim të dukshëm për uljen e papunësisë.

Integrimi evropian

Një premtim tjetër që është shpallur vazhdimisht nga partitë politike është integrimi në Bashkimin Evropian dhe liberalizimi i vizave për qytetarët e Kosovës.
Megjithatë, pas shumë viteve të përpjekjeve dhe premtimeve, Kosova ka mbetur ende pa një datë për fillimin e procesit të anëtarësimit në KE dhe BE. Mekanizmat kompetent të Republikës së Kosovës vazhdojnë të përballen me pengesa të shumta burokratike dhe administrative për të u integruar në KE/BE-së, ndërkohë disa shtete në rajon, siç janë: Shqipëria dhe Maqedonia e Veriut, kanë arritur të përfitojnë nga integrimet evropiane etj.

Manipulimi i qytetarëve dhe praktikat e zakonshme të fushatave zgjedhore

Për shumë vite, partitë politike në Kosovë kanë përdorur manipulimin e qytetarëve gjatë fushatave zgjedhore. Kjo ka përfshirë përdorimin e diskursit të ngjashëm dhe të njohur, si dhe shpalljen e premtimeve që kanë ngjallur pritshmëri të mëdha, por që nuk janë përmbushur kurrë. Kjo praktikë është shumë e përhapur në rajon, përfshirë në Maqedoninë e Veriut dhe Shqipëri, ku liderët politikë shpesh përdorin simbolikë kombëtare dhe emocione për të tërhequr mbështetje, pa ofruar ndryshime të prekshme për jetën e përditshme të qytetarëve.

Në Maqedoninë e Veriut, partitë politike kanë shpallur shumë herë fushata për të luftuar korrupsionin dhe për të sjellë ndryshime të mëdha shoqërore, por shumë nga këto premtime janë dëshmuar të rreme dhe pa ndonjë efekt konkret në jetën e qytetarëve. Po ashtu, në Shqipëri, partitë shpesh premtuan zhvillim ekonomik dhe rritje të standardit të jetesës, por shumë nga këto premtime janë mbetur të paplotësuara pas zgjedhjeve.

Rëndësia e informimit dhe vlerësimit kritik

Për të bërë një zgjedhje të informuar dhe të përgjegjshme, qytetarët duhet të:
1. Hulumtojnë historikun e partive politike: Shikoni se cilat premtime kanë bërë në të kaluarën dhe në çfarë mase i kanë realizuar ato. Kjo mund të bëhet duke studiuar raporte të organizatave ndërkombëtare si Komisioni Evropian dhe Transparency International, të cilat vlerësojnë progresin e Kosovës në fusha të ndryshme.
2. Lexoni programe të detajuara: Analizoni programet aktuale të partive dhe verifikoni nëse premtimet e tyre janë të realizueshme dhe të bazuara në realitet. Kërkoni shpjegime të detajuara për mënyrën e implementimit të projekteve të propozuara dhe financimin e tyre.
3. Konsultoni burime të pavarura: Shfrytëzoni analizat nga organizata të pavarura dhe media të besueshme për të marrë një pasqyrë objektive të performancës së partive dhe liderëve politikë.
4. Diskutoni me bashkëqytetarët: Bisedoni me njerëz të tjerë, ndihmohuni të kuptoni perspektiva të ndryshme dhe formoni një opinion të qëndrueshëm dhe të argumentuar.
Duke ndjekur këto hapa, qytetarët mund të bëjnë zgjedhje më të informuara dhe të kontribuojnë në ndërtimin e një shteti më të fortë, të zhvilluar dhe të drejtë. Zgjedhja juaj është vendimtare për të ardhmen e Kosovës dhe për realizimin e potencialeve të saj.