Manifesti i fundit i PEN-it Ndërkombëtar të Shkrimtarëve, istisur si preokupim dramatik për lirinë e imagjinatës, në faktështë një qëndrim dekadent dhe thjesht i pamoralshëm, përballëlëvizjeve tektonike që po e rrënojnë jo vetëm lirinë e shprehjes, po edhe të drejtën për jetë, në shumë anë të botës.

Milazim KRASNIQI

I miratuar në Kongresin 85 në Manila të Filipineve, me sugjerimin që të botohet në mbi të njëqind gjuhët që aderojnë nëkëtë organizim ndërkombëtar të shkrimtarëve, manifesti i funditi PEN-it është zhgënjyes. Duke qenë anëtar i PEN-it, e ndiejedhe më shumë këtë, si brengë intelektuale dhe morale. Pse? Sepse Manifesti e stërthekson të drejtën për ta mbrojturimagjinatën, ndërsa nuk mirret me realitetin. Fjala vjen, nukmirret me gjenocidin që po zbaton Mianmari kundër popullitrohinja. Nuk mirret as me terrorin që po ushtron Kina kundërujgurëve, po të përmendim vetëm dy shembuj skajshmërishttragjik. PEN me siguri ka informacion se në mesin e këtyrepopujve, ka edhe shkrimtarë, që vuajnë pasojat e gjenocidit e tëterrorit. Ne ne nuk ua dimë as emrat, sepse organizata më e madhe ndërkombëtare e shkrimtarëve, ka vendosur të mosmirret me realitetin e tyre tragjik, po të mirret me imagjinatën, duke thënë se “e mbrojmë imagjinatën dhe besojmë se ajo duhettë jetë e lirë ngjashëm me ëndrrat.” Manifesti i fundit i PEN-it Ndërkombëtar të Shkrimtarëve, i stisur si preokupim dramatikpër lirinë e imagjinatës, në fakt është një qëndrim dekadent dhethjesht i pamoralshëm, përballë lëvizjeve tektonike që po e rrënojnë jo vetëm lirinë e shprehjes, po edhe të drejtën për jetë,në shumë anë të botës.

PEN-i në Manifest ka mundur t’i referohej edhe aktualitetit tëshkrimtarisë, në të cilin Peter Handke, ka fituar çmimin Nobel, por ende nuk e ka ndryshuar qëndrimin lidhur me gjenocidin nëSrebrenicë. Si u mbroka imagjinata, nga dikush që e përdhosrealitetin?! Në rastin e Peter Handkes vërtet nuk vlen postulati iManifestit që thotë se “letërsia kalon të gjithë kufijtë real e imagjinar dhe gjithnjë është në mbretërinë e universales.” Përkrahja e Handkes për Millosheviqin dhe gjenocidin nuk ështënë “mbretërinë e universales” po është më shumë në mbretërinëe ferrit të Dantes.

Po pyes kot: çka ka ndodhë me PEN-in, në kongresin e 85 nëManila? Në dy kongrese, në të cilat kam pasur nderin të marrpjesë, (Tokio e Rejkjavik) PEN-i ka qenë aktiv në mbrojtjen e shkrimtarëve e gazetarëve të përndjekur në disa vendejodemokratike të botës. Bile në Tokio ishte mysafir nderi njëshkrimtar nobelist kinez, që jetonte në ekzil dhe ishte disidentpolitik. Në kongrese zhvilloheshin edhe diskutime lidhur me realitetin në të cilin jetonin e vepronin shkrimtarët. Ka vite qënuk kam pasur mundësi t’i ndjek nga afër kongreset e PEN-it, por ky Manifest, nëse ky që e lexova unë është sagllam, ështëkulmi i dekadencës  intelektuale dhe dështimit moral të PEN-it.

Më duket se ky është edhe një rast ta kujtoj mikun tim tështrenjtë, Basti Çapriqin, i cili ishte kryetar i PEN-it tonë ngafillimi e deri sa ndërroi, para dy vitesh. Basriu ishte aktiv nëkongreset e PEN-it që nga Kongresi në Tromso, ku Kosova u prranua anëtare me të drejta të plota. Basriu gëzonte një respektte të gjithë shkrimtarët, për sharmin e komunikimit dhe kulturëne gjerë që e posedonte. Zbraztësia që la në PEN-in tonë nukështë mbushur ende. Si edhe në fushat e tjera të jetës sonëartistike e intelektuale, thjesht jemi në kollaps. Na ka mbeturvetëm të vajtojmë. Dhe të shohim se si po zhbëhet edhe ajovlerë, të cilën e patëm krijuar me shumë zell e me shumë mund.  (13 janar 2020)