Mbi dy mijë njerëz vdiqën në tërmetin që goditi Marokun nga e premtja deri të shtunën, njoftuan zyrtarët.

Nuk është bilanci i zi përfundimtar, duke pasur parasysh se më shumë se dy mijë persona janë lënduar, qindra janë në gjendje të rëndë dhe ka frikë për pasgoditje të reja.

Tërmeti me magnitudë 6.8 e kishte epiqendrën e tij jo shumë larg nga Marrakech, në malet Atlas, një zinxhir në veri të Afrikës.

Pse këtu?

Atlasi shtrihet për rreth 2300 kilometra përmes Marokut, Algjerisë dhe Tunizisë. Këto janë malet e kurorës, të krijuara nga përplasja e pllakave tektonike – euroaziatike dhe afrikane.

“Malet e Atlasit shtrihen në kufirin e dy pllakave dhe kjo është arsyeja pse kjo zonë njihet si një çarje,” thotë Fabrice Cotton, profesor i sizmologjisë në Qendrën e Kërkimeve Gjeologjike në Potsdam.

Si ndodhin tërmetet?

Korja e tokës është e përbërë nga copa, si një enigmë. Dihet se ka pllaka të mëdha oqeanike dhe pllaka më të vogla kontinentale. Por edhe shkencëtarët nuk janë të sigurt saktësisht se sa pllaka të vogla ka midis pjesëve më të mëdha.

Pllakat tektonike “notojnë” në brendësinë e lëngshme të Tokës. Magma që ziehet nga bërthama e planetit vazhdimisht “vlon” në hapësirën midis pllakave, duke bërë që ato të lëvizin disa centimetra në vit. Kjo ka ndodhur për miliarda vjet.

Por këto lëvizje tektonike çojnë në përplasjen e pllakave dhe tensioni në lëndën e ngurtë ndonjëherë zgjidhet papritur. Në atë vend formohet epiqendra, nga ku valët e presionit përhapen lart, drejt sipërfaqes – ky është një tërmet.

Kush është më i rrezikuar?

Rajonet në të ashtuquajturat linja të thyerjes, d.m.th. ku përplasen dy ose më shumë pllaka të kores së Tokës, janë veçanërisht të rrezikuara. Nëse ato përplasje shkaktojnë tërmete më të mëdha se 5 të shkallës Rihter, shpesh shkakton dëme të dukshme në sipërfaqe.

Nëse një tërmet ndodh nën oqean, atëherë mund të ndodhë një cunami. Valë të mëdha me shpejtësi të madhe që mund të sjellin përmbytje të tmerrshme kur godasin tokën.

Sipas sizmologut Cotton, aktiviteti sizmik në këto zona të brishta është i rregullt – dhe kjo është arsyeja pse shkencëtarët e kanë të vështirë të parashikojnë se kur do të vijë “goditja e vërtetë” që çon në një tërmet shkatërrues.

Çfarë janë pasgoditjet?

Si rregull, tërmetet më të forta pasohen nga një seri tërmetesh më të vogla. Ato ndodhin sepse pllakat tektonike nuk vendosen menjëherë pas një përplasjeje të fortë, por “anojnë” për disa kohë.

Problemi është se edhe një pasgoditje e dobët mund të ketë dëme të pamatshme. Ndërtesat që tashmë janë shembur në tërmetin fillestar mund të shemben, operacionet e shpëtimit bëhen më të vështira dhe zakonisht ka më shumë viktima.

“E vetmja mënyrë për të mbrojtur njerëzit nga tërmetet është ndërtimi i ndërtesave siç duhet”, përfundon Cotton, përcjell DW.