Njohja e gjuhëve të huaja është gjithnjë e më e rëndësishme në epokën e globalizimit. Ndërkohë që shumë njerëz duan të mësojnë frëngjisht dhe spanjisht, duke pasur parasysh rëndësinë e tyre në shoqërinë e sotme, nxënësit e shkollave të mesme kanë ende mundësi të mësojnë latinishten, edhe pse shpesh konsiderohet si një gjuhë “e vdekur” për shkak të mungesës së folësve amtarë. Ne nuk e dimë as si tingëllonte ajo, sepse ajo vdiq shumë përpara se të regjistroheshin tingujt e saj.
Në Gjermani, interesi për latinishten ka rënë në të gjithë vendin. Ndërsa në vitin 2008 më shumë se 830.000 të rinj gjermanë ende e mësonin gjuhën indo-evropiane në shkollë, në vitet 2021/2022 kishte vetëm 539.000 të tillë. Në krahasim me latinishten, frëngjishtja është pothuajse tre herë më e popullarizuar.
Profesor Stefan Freund është president i Shoqatës Gjermane të Filologëve Klasikë (DAV), shoqatës profesionale për latinishten dhe greqishten në shkolla dhe universitete, dhe jep mësim latinishten në Universitetin e Wuppertalit.
Deutsche Welle foli me profesorin për latinishten dhe të ardhmen e saj në arsimin gjerman.
DW: A është latinishtja një gjuhë “e vdekur”?
SF: Latinishtja është një vështrim i gjallë në të kaluarën dhe mënyrën se si funksionon gjuha.
Cilat janë argumentet në favor të mësimit të latinishtes sot?
Mësimi i latinishtes jep meta-aftësi që mund të zbatohen gjatë gjithë jetës për t’iu afruar gjuhëve të tjera të huaja dhe për t’i mësuar, dhe të cilat, në thelb, nuk vjetërohen. Ndërsa mësimi i gjuhëve të huaja moderne përqendrohet në komunikim, mësimi i latinishtes përqendrohet në reflektimin gjuhësor, veçanërisht në ndryshimet me gjermanishten, në funksionimin e një fjalie, në evoluimin e fjalëve dhe në formulimin e pohimeve të caktuara në situata të caktuara.
Dhe, sigurisht, latinishtja është nëna e zakonshme e familjes së gjuhëve romane (frëngjisht, italisht, spanjisht, portugalisht dhe rumanisht) dhe origjina e shumë fjalëve angleze, për shembull gjuha, kompjuteri dhe inteligjenca artificiale.
A zgjedhin studentët latinishten në vend të frëngjishtes apo spanjishtes, për shembull, me insistimin e prindërve të tyre apo sepse ata tashmë kanë në mendje një fushë të caktuar studimi?
Mund të spekulohet vetëm për motivimet e studentëve. Ka të ngjarë të jenë të rëndësishme katër pika: Një interes i përgjithshëm për historinë dhe mitologjinë dhe një qasje ndaj gjuhës më shumë përmes reflektimit dhe analizës, sesa përmes komunikimit të drejtpërdrejtë. Përveç kësaj, një perspektivë studimi ose karriere për të cilën latinishtja duket e dobishme dhe mësuesit, të cilët mesatarisht janë mjaft të rinj, e dinë se sa në mënyrë kritike e shohin publiku, prindërit dhe studentët e konsiderojnë lëndën e tyre dhe për këtë arsye i kushtojnë shumë rëndësi që ajo të jetë tërheqëse, që nuk ka të bëjë fare me imazhet klishe.
Për cilat fusha studimi dhe cilat profesione është latinishtja e dobishme, madje thelbësore, në Gjermani?
Kërkesat për gjuhën latine janë të ndryshme. Kërkesa për latinishten si tendencë duket më e rrallë se më parë. Sido që të jetë, latinishtja është e dobishme për shumë lëndë: histori, filozofi, teologji, studime romake, studime juridike (e drejta romake), mjekësi (historia e mjekësisë, terminologji), farmaci (terminologji), gjuhësi, të gjitha disiplinat që merren me periudha para vitit 1750 dhe me zonën evropiane… Historia e muzikës, historia e artit, historia e shkencës, historia e kishës, historia lokale.
Latinishtja u shua rreth shekullit të 7-të ose të 8-të, por kur ra rëndësia e saj?
Deri në shekullin e 18-të, latinishtja ishte gjuha më e përdorur për shtypjen e librave të sapobotuar. Njohuritë e mia të latinishtes më mundësojnë të aksesoj sasi të mëdha njohurish për të gjitha llojet e temave, sepse vetëm një pjesë e vogël e këtij teksti neolatin është përkthyer. /DW/
