Spanja pa atë që ndodhi në Iran dhe Itali – dhe përsëri ajo kaloi numrin e vdekjeve të Kinës në një nga momentet më të errëta të historisë spanjolle

Nga Giles Tremlett

Është një nga momentet më të errëta dhe më dramatike në historinë e Spanjës. Në tryezën e vdekjes të përditshme nga pandemia e koronavirusit, Spanja ka marr stafetën nga Italia – me 738 që vdesin gjatë 24 orëve.

Spanja tani është pika më e nxehtë e pandemisë globale, një titull makabër që është kaluar nga një vend në tjetrin gjatë katër muajve – duke filluar në Wuhan, Kinë dhe duke udhëtuar përmes Iranit dhe Italisë. Ndërsa lëviz drejt perëndimit, nuk e dimë kush do të jetë tjetri.

Çfarë shkoi keq? Spanja kishte parë atë që ndodhi në Kinë dhe Iran. Ajo gjithashtu ka Italinë aty pranë, vetëm 400 milje më tej në Mesdhe dhe një shembull se si virusi mund të përhapet me shpejtësi dhe në mënyrë të egër brenda Evropës.

Megjithatë Spanjollët nuk mund ta fajësojnë atë afërsi. Nuk ka kufij tokësorë me Italinë, ndërsa Franca, Zvicra, Austri dhe Sllovenia – të gjitha vendet që po e përballojnë shumë më mirë – i kanë ato.

Kjo, në të vërtetë, mund të jetë një nga arsyet e përgjigjes së vonë të vendit. Spanja mendoi se ishte mjaft larg. “Spanja do të ketë vetëm disa raste,” tha Dr Fernando Simón, kreu i urgjencave mjekësore në Madrid, më 9 shkurt. Gjashtë javë më vonë ai jep shifrat e përditshme të qindra vdekjeve. Numri i të vdekurve për frymë tashmë është tre herë më shumë se ai i Iranit, dhe 40 herë më i lartë se Kina.

Më 19 shkurt, 2.500 tifozë të futbollit Valencia u përzien me 40,000 mbështetës të Atalanta për një lojë të Champions League në Bergamo të cilën Giorgio Gori, kryetar i qytetit italian, e ka cilësuar si “bombën” e cila shpërtheu virusin në Lombardi.

Në Spanjë, lojtarët e Valencias, tifozët dhe gazetarët sportivë ishin ndër të parët që u sëmurën.

Arsyeja kryesore për përhapjen e shpejtë në Spanjë mund të jetë plotësisht mondane. Ka qenë një Pranverë jashtëzakonisht e butë, me diell. Në fund të shkurtit dhe fillimit të marsit, me temperatura mbi 20C (68F), kafenet dhe baret e trotuarit të Madridit ishin plot me një popull të lumtur, duke bërë atë që Madrileños bëjnë më së miri – duke qenë të shoqërueshëm. Kjo do të thotë përqafim, puthje dhe bisedë e animuar vetëm disa inç nga fytyra e dikujt tjetër.

Më 8 Mars, vetëm një javë para mbylljes së vendit, u zhvilluan ngjarje sportive, konferenca të partive politike dhe demonstrime masive për të shënuar Ditën Ndërkombëtare të Grave. Tre ditë më vonë, rreth 3,000 tifozë të Atlético de Madrid fluturuan së bashku për një tjetër ndeshje të Champions League në Liverpool.

Qeveria e udhëhequr nga socialistët e Pedro Sánchez reagoi me vonesë dhe në mënyrë të ngathët. Vendit i mungonin pajisjet thelbësore. Ventilatorët, veshjet mbrojtëse për mjekët dhe testet e koronavirusit janë akoma duke u zgjidhur. Kina ka kaluar nga armik në shpëtimtar, pasi pajisjet dhe testet që po vinë- shumica e saj ndërmjetësohen nga i njëjti komunitet imigrant kinez që ka mbyllur dyqane dhe mbyllur veten për të shmangur një reagim racist.

Virusi ka shfaqur edhe gabime të thella në sistemin spanjoll të kujdesit shëndetësor. Shtëpitë private të të moshuarve duhet të kthejnë një fitim ndërsa u ngarkojnë njerëzve çmimet që ata mund të përballojnë – që mund të jetë një pension bazë me pak më shumë se 9,000 euro. Si rezultat, këto ishin pa staf të mjaftueshëm, të papërgatitur, me shkallën e vdekjes deri në 20%. Ushtria u dërgua dhe gjeti disa njerëz të shtrirë të vdekur në shtretërit e tyre.

Spanja ka një sistem të mrekullueshëm të kujdesit parësor, por spitalet e saj janë goditur nga një dekadë shtrëngimesh që nga kriza financiare. Ka vetëm një të tretën e shtretërve spitalorë për frymë që sigurohen nga Austria ose Gjermania. Megjithatë, kjo është akoma më shumë sesa Mbretëria e Bashkuar, Zelanda e Re apo SH.B.A.

Kur Sánchez njoftoi se do të apikonte emergjencën, atij ju deshën më shumë se 24 orë për t’i vendosur ato – deri në atë kohë një pjesë e popullsisë së Madridit dhe qyteteve të tjera ishte shpërndarë në të gjithë vendin.

Koordinimi i dobët nënkupton që qeveria rajonale e Madridit kishte mbyllur universitete dhe shkolla në fillim të asaj jave, duke provokuar një atmosferë festash në të cilën baret dhe parqet ishin plot dhe shumë familje u larguan për në shtëpitë e tyre.

Karantina që filloi në 14 Mars është zbatuar në mënyrë efikase me gjoba policie dhe presion popullor (përfshirë vezët e hedhura nga ballkonet). Si rezultat, kurba e egër e vdekjeve nga Spanja do të fillojë të rrafshohet së shpejti dhe ministrat thonë se masat duhet të fillojnë të zbuten kur karantina të mbaroj në 11 Prill. Megjithatë askush nuk pret një kthim në normalitet.

Kur të përfundojë kjo, Spanja do të jetë jashtëzakonisht e brishtë. Kur kriza financiare u godit në vitin 2008, papunësia u rrit në 27%, borxhi publik u rrit lart dhe nisi në recesion që ishte ndër më të këqijt në Evropë. Pak a shumë njëjta gjë do të ndodhë këtë vit.

Zgjidhjet e vendosura një dekadë më parë – shtrëngimet, humbjet e vendeve të punës dhe ulja e pagave – nuk do të tolerohen. Ekonomisti Toni Roldán ka llogaritur se Spanjës i duhet një hua prej 200 miliardë eurosh nga Mekanizmi Evropian i Stabilitetit (ESM). Kjo, megjithatë, duhet të presë. Për momentin, Spanja duhet të mund virusin. Ky ka qenë momenti më i vështirë deri më tani, por mund të vijë edhe më keq.