Nga Calin Aneculaesei, History of Yesterday

Për Shtetet e Bashkuara dhe trupat e tyre, Lufta e Vietnamit ishte një konflikt veçanërisht mizor. Për shkak të metodave guerile të Vietkongëve, shumë u përballën me perspektivën e një vdekjeje brutale.

Ju do të supozoni se në rrethana të tilla, personeli i Ushtrisë Amerikane do të ndihmonte njëri-tjetrin sa më shumë që të kishte mundësi veçanërisht duke pasur parasysh kushtet jashtëzakonisht të vështira që ata përjetuan në fushën e betejës.

Siç rezultoi, kjo ishte larg nga e vërteta.

Mospajtimi ndaj autoritetit është i përhapur në shoqëri. Kjo bëhet edhe më e dukshme në një mjedis ushtarak. Askujt nuk i pëlqen t’i thuhet se çfarë të bëjë, veçanërisht nëse urdhrat që ju jepen mund të çojnë në vdekjen tuaj të parakohshme.

Në ushtri, eprorët tuaj janë shpesh grupi i dytë më i përçmuar i individëve pas njerëzve me të cilët po luftoni. Kjo nuk ndryshoi gjatë pjesëmarrjes së SHBA-së në Vietnam (1 nëntor 1955–30 prill 1975). Udhëheqësi i tyre ose nënoficeri shihej nga ushtari tipik si bariu që i çonte në thertore, raporton abcnews.al.

Për shkak se shumë nga ushtarët që shërbyen në Vietnam ishin rekrutë dhe jo vullnetarë, kjo urrejtje u përkeqësua. Të qenit i detyruar të përballeshin me vdekjen  do të prodhonte me siguri njëfarë rezistence mes atyre që ndiheshin të pabesë ndaj kauzës ose do të kishin një qëndrim indiferent ndaj luftës. Këta faktorë çuan në shfaqjen e ‘fragging’.

Fragging është një frazë e krijuar gjatë Luftës së Vietnamit për të treguar vdekjen e qëllimshme të një miku, zakonisht një oficeri të rangut më të lartë, shpesh me përdorimin e një granate  për ta bërë vrasjen të duket aksidentale.

Edhe pse incidente të ngjashme ndodhën para viteve 1960, Lufta e Vietnamit e popullarizoi frazën për shkak të përhapjes së praktikës në radhët e ushtrisë amerikane dhe reagimit që rezultoi.

Pas vitit 1966, praktikë u pa nga shumë ushtarë si një mënyrë për të “dekurajuar në mënyrë efektive eprorët e tyre që të shfaqnin entuziazëm për luftime”. Ndërsa popullariteti i luftës u zvogëlua, po ashtu u zvogëlua edhe gatishmëria e ushtarëve për të rrezikuar jetën e tyre.

Për shkak të perspektivës së falsifikimit, shumë oficerë toleruan përdorimin e drograve, dembelizmin dhe mosbindjen e përgjithshme në radhët e tyre. Ky ishte një faktor kryesor në zhvillimin e varësisë nga opiumi midis ushtarëve amerikanë.

Nuk kishte kufizime në fuqi për të parandaluar njerëzit nga përdorimi i lëndëve narkotike dhe droga ishte e disponueshme lirisht dhe me çmim të ulët në të gjithë rajonin, duke rezultuar në një krizë të vërtetë zhvillimi.

Numri i të vdekurve nga ‘fragging’ vlerësohet të jetë mbi 90 njerëz, me mbi 900 të plagosur gjithsej në të gjitha degët e ushtrisë amerikane. Ky ishte një nga disa faktorë që kontribuan në rënien e vazhdueshme të moralit në fillim të mesit të viteve 1970.

Shtetet e Bashkuara nuk ishin në gjendje të vazhdonin luftimet dhe fushata u ndërpre në prill 1975.

Të bashkuar nga frika

Pak ushtarë u kapën dhe akoma më pak u dënuan për krimet e tyre. Për shkak të unitetit të gradave më të ulëta të ushtrisë, identifikimi i fajtorëve të këtyre krimeve ishte shpesh i vështirë.

Edhe ata që u dënuan morën dënime shumë të lehta, që varionin nga 10 muaj deri në maksimum 30 vite burg, që është një dënim mjaft i butë duke pasur parasysh se vrasja mund të rezultojë me burgim të përjetshëm në shumë vende të Shteteve të Bashkuara.

Ky incident ilustron shthurjen e luftës. Shumë njerëz do të tmerroheshin nga mundësia për të rrëzuar një kundërshtar që nuk mund ta shihnin. Kjo mundësi u bë më e zymtë ndërsa lufta përparonte dhe forcat amerikane bënë pak përparim.

Në mënyrë që të përcaktojmë me të vërtetë këto sjellje, së pari duhet t’i vendosim ato në kontekst. Shumë trupa e konsideruan këtë si një përgjigje të arsyeshme dhe një transaksion moral, sepse jeta e dikujt në betejë përgjithësisht perceptohet se vlen shumë më pak sesa një civil.

Për të ruajtur jetën e tyre, ata vranë oficerin e tyre. Një nga instinktet më themelore të njeriut është vetë-mbrojtja.

Kur gjykojmë veprimet e këtyre rekrutëve, duhet ta kemi parasysh këtë.