Nga Atlantic City, SHBA, shkruan: Prof. Dr. Fejzulla Berisha

Qeveria e Albin Kurtit ka ndjekur një politikë të pavarur që shpesh ka sjellë tensione në marrëdhëniet me Shtetet e Bashkuara, duke ngritur shqetësime për stabilitetin e aleancës dypalëshe. Një çështje e ndjeshme mbetet Asociacioni i Komunave me Shumicë Serbe, i parashikuar në marrëveshjet e viteve 2013 dhe 2015 të ndërmjetësuara nga BE dhe mbështetura nga SHBA. Kurti ka kundërshtuar këtë asociacion, duke argumentuar se do të kërcënonte funksionalitetin e Kosovës për shkak të krijimit të një “Republike Serbe” brenda saj. Kjo qasje ka sjellë reagime nga SHBA, ku ambasadori Jeffrey Hovenier ka kërkuar respektimin e marrëveshjeve ekzistuese për të ruajtur besueshmërinë e Kosovës si partner ndërkombëtar.

Në maj 2023, vendimi i Kurtit për të dërguar forca policore në veri për të siguruar hyrjen e kryetarëve të zgjedhur të komunave me shumicë serbe shkaktoi protesta të dhunshme, ku u plagosën ushtarë të KFOR-it. SHBA-ja kritikoi mungesën e koordinimit nga ana e Kurtit, duke e cilësuar qasjen e tij të njëanshme dhe të rrezikshme për stabilitetin rajonal. Si pasojë, Kosova u përjashtua përkohësisht nga disa stërvitje ushtarake të NATO-s, duke sinjalizuar pasojat e mundshme të mosbashkëpunimit.

Pas majit 2023, marrëdhëniet mes Kosovës dhe SHBA-së kanë qenë të ftohta, me zyrtarët amerikanë që kanë kufizuar vizitat në Kosovë dhe kanë kërkuar angazhim më të thellë nga qeveria e Kosovës për bashkëpunim me SHBA dhe BE. Zëvendësndihmës Sekretari i Shtetit, Gabriel Escobar, ka shfaqur rezerva në takimet me Kurtin, duke sugjeruar se SHBA mund të shqyrtojë një qasje të re diplomatike ndaj Kosovës.

Në aspektin ekonomik, marrëdhëniet me SHBA kanë përjetuar ndikime negative. Millennium Challenge Corporation (MCC) ka shprehur shqetësim për vonesat në zbatimin e projekteve të saj në Kosovë. Këto vonesa mund të shkaktojnë humbje të investimeve të rëndësishme për infrastrukturën energjetike të vendit. Megjithatë, Kurti thekson rëndësinë e ruajtjes së sovranitetit të Kosovës, duke refuzuar kërkesat ndërkombëtare që, sipas tij, kërcënojnë pavarësinë e vendit. Kjo qasje ka gjetur mbështetje të brendshme, por SHBA e konsideron atë të dëmshme për besueshmërinë ndërkombëtare të Kosovës dhe stabilitetin e marrëdhënieve dypalëshe.

Ndërrimi i qeverisë për të përmirësuar marrëdhëniet me SHBA është një çështje komplekse që kërkon shqyrtim të kujdesshëm. Një qeveri më bashkëpunuese mund të ndihmojë në rikthimin e mbështetjes amerikane dhe të shmangë sanksionet e mundshme, por mbështetja e Kurtit brenda vendit për qëndrimet e tij të fuqishme për sovranitetin e Kosovës është e madhe. Për disa qytetarë, çdo përpjekje për të zëvendësuar Kurtin mund të interpretohet si ndërhyrje e huaj në punët e brendshme të Kosovës, duke rritur mosbesimin ndaj politikës së jashtme.

A Ka një Zgjidhje të Mesme? Disa analistë sugjerojnë që qeveria e Kurtit të përmirësojë komunikimin dhe koordinimin me SHBA dhe BE, duke synuar një kompromis për çështje të ndjeshme si Asociacioni i Komunave Serbe. Një model që garanton të drejtat e serbëve pa cenuar funksionalitetin e shtetit të Kosovës mund të jetë një opsion për t’u shqyrtuar.

Qasja e administratës amerikane ndaj qeverisë së Kurtit mund të ndryshojë ne mandatin e Presidentit Donald Trump i cili rikthehet në pushtet ne Janar të vitit 2025.. Politika e jashtme e administratës së kaluar të Trump përfshinte presion mbi aleatët për të përmbushur pritshmëritë e SHBA-së.

Një zgjedhje e mundshme e senatorit Marco Rubio si Sekretar i Shtetit do të ndikonte ndjeshëm në politikën amerikane ndaj Ballkanit. Rubio ka qenë një mbështetës i fortë i politikave kundër ndikimit rus dhe kinez dhe ka kërkuar mbështetje të shtuar për partnerët strategjikë në rajon, përfshirë Kosovën. Ai ka mbrojtur një qëndrim të fortë për integritetin dhe demokracinë në Ballkan, duke përkrahur sanksione kundër Rusisë dhe mbështetje ushtarake për Kosovën.

Rubio ka mbështetur fuqimisht përpjekjet për një marrëveshje të qëndrueshme mes Kosovës dhe Serbisë, ndërkohë që ka theksuar rëndësinë e rritjes së ndihmës ushtarake dhe ekonomike për vendet që janë të kërcënuara nga ndikimi rus. Ai gjithashtu ka shfaqur shqetësime për rritjen e ndikimit kinez në rajon dhe ka kërkuar që SHBA të ofrojë alternativa më të sigurta për zhvillimin ekonomik të vendeve ballkanike, duke synuar ruajtjen e sovranitetit të tyre. Administrata Trump ndërmjetësoi një marrëveshje ekonomike mes Kosovës dhe Serbisë në vitin 2020. Nëse Kurti mban një qasje të pavarur, administrata Trump mund të ushtrojë presion për qëndrime më bashkëpunuese në dialogun me Serbinë dhe të kërcënojë me zvogëlim të ndihmës financiare nëse Kosova nuk përmbush kërkesat e SHBA-së.

Vendimi për ndryshimin e qeverisë duhet të mbetet në dorën e popullit të Kosovës. Qeveria Kurti mund të përmirësojë marrëdhëniet ndërkombëtare duke krijuar një ekuilibër mes bashkëpunimit me SHBA dhe ruajtjes së sovranitetit të saj. Megjithatë, sfidat e mëdha që lidhen me përmbushjen e detyrimeve ndërkombëtare dhe perceptimi për një qasje të ngurtë nga ana e Kurtit janë pengesa që duhet adresuar për të shmangur presionet që mund të çojnë në rënien e qeverisë. Praktikat konkrete në drejtësi dhe në politikën e jashtme do të tregojnë nëse kjo qasje do të sjellë përmirësime për Kosovën në arenën ndërkombëtare.