Roli i misionit të Kombeve të Bashkuara në Kosovë – UNMIK-ut është zbehur pas shpalljes së pavarësisë së Kosovës dhe vendosjes së misionit të Bashkimit Evropian për Sundim të Ligjit (EULEX) në vitin 2008.

Por, që nga ajo kohë, UNMIK-u vazhdon të operojë në të gjithë territorin e Kosovës.

Udhëheqësit e UNMIK-ut kanë takuar e ritakuar kryeministra, si dhe politikanë të tjerë të rëndësishëm të Kosovës.

Dikur kundërshtar i madh i UNMIK-ut, kryeministri Albin Kurti më 11 tetor 2021 e priti në zyrën e tij shefin aktual të këtij misioni, Zahir Tanin.

Në komunikatën pas takimit, kryeministria tha se takimi Kurti-Tanin ndodhi në prag të mbledhjes së Këshillit të Sigurimit të OKB-së, ku shefi i UNMIK-ut do ta prezantonte raportin e rregullt të zhvillimeve në Kosovë.

Por, takime të tilla të një niveli kaq të lartë ndërmjet kryeministrit dhe shefit të UNMIK-ut, nuk do të duhej të ndodhin në realitet, ka thënë për “Radion Evropa e Lirë” ish-ministrja Edita Tahiri.

Tahiri ka thënë se misioni i UNMIK-ut në Kosovë, prej vitesh është një strukturë fosile, së cilës nuk duhet dhënë mundësi që ta arsyetojë ekzistencën.

“Nuk është mirë nga ana e qeverisë dhe kryeministrit të mbajë takime me UNMIK-un, sepse duke mbajtur takime të niveleve të larta jepet sinjali që (qeveria) ende e mbështetë ekzistimin e UNMIK-ut në Kosovë”, vlerëson Tahiri.

Ish-ministrja Tahiri ka thënë se këtë mision nuk duhet injoruar tërësisht, por sipas saj, komunikimi dhe bashkëpunimi duhet të vendoset vetëm në nivel teknik.

“Kontakte mund të kihet sepse ata janë në Kosovë, por ato nivele duhet të jenë nivele teknike, nivele të zyrtarëve administrativë dhe jo takime të niveleve politike, pra siç është puna e kryeministrit dhe shefit të UNMIK-ut”, ka thënë Tahiri.

Takimi ndërmjet kryeministrit Kurti dhe shefit të UNMIK-ut, Tanin, ka nxitur kritika në Kosovë pasi është thënë se kështu po fuqizohej roli i këtij misioni, i cili ligjërisht nuk ka asnjë kompetencë ekzekutive që nga viti 2008.

“Derisa ata janë këtu ne i presim kur kërkojnë takim”

Në zyrën e kryeministrit të Kosovës thonë se janë të mendimit se misioni i UNMIK-ut është i panevojshëm që nga shpallja e pavarësisë. Por, sipas qeverisë, meqë ky mision është ende në Kosovë, do t’i presin sa herë që ata kërkojnë takim.

“UNMIK-u është këtu sepse OKB-ja refuzon të pezullojë mandatin e tyre, ndonëse është një trup i OKB-së, i cili që nga shpallja e pavarësisë së Kosovës është i panevojshëm dhe nuk ka asnjë kompetencë ekzekutive. Derisa ata janë këtu ne i presim kur kërkojnë takim”, është thënë në një përgjigje të shkruar të Qeverisë së Kosovës.

Në qeveri kanë thënë se kryeministri Kurti e ka bërë të qartë gjithmonë qëndrimin e tij karshi misionit të UNMIK-ut, që sipas ekzekutivit, është dashur qysh moti të shuhej.

“Kryeministri e ka bërë gjithmonë të qartë qëndrimin e tij karshi UNMIK-ut qysh moti dhe si asnjë lider tjetër në Kosovën e pasluftës. Prezenca e veprimtaria e UNMIK-ut është e panevojshme. Pas shpalljes së pavarësisë dhe konfirmimit të ligjshmërisë së saj nga Gjykata Ndërkombëtare e Drejtësisë, trup ky i Kombeve të Bashkuara, mandati i misionit të UNMIK-ut tashmë është trefish i tejkaluar”, është thënë në përgjigjen e zyrës së kryeministrit Kurti.

Pavarësisht mungesës së kompetencave ekzekutive, UNMIK-u raporton vazhdimisht për situatën në Kosovë në mbledhjet e Këshillit të Sigurimit të OKB-së.

Nga viti 1999, bazuar në Rezolutën 1244, UNMIK-u ka raportuar mbi situatën në Kosovë në periudha të rregullta tremujore.

Së fundmi, pas kërkesës së diplomatëve kosovarë në Shtetet e Bashkuara dhe mbështetjes së këtij shteti, si dhe të Mbretërisë së Bashkuar, raportimet tani bëhen dy herë në vit.

Mbledhja e fundit e Këshillit të Sigurimit të OKB-së u zhvillua më 15 tetor dhe aty shefi i UNMIK-ut, Zahir Tanin, u kritikua se akuzoi institucionet e Kosovës për shkaktimin e tensioneve në komunat në veri të Kosovës ku shumica që jeton atje janë serbë të Kosovës.

Tanin në fjalën e tij ka thënë se Kosova e mori kokë më vete aksionin për vendosjen e masës së reciprocitetit, veprim ky, që sipas tij, shkaktoi krizë gati dyjavore në komunat në veri, të banuara me shumicë serbe. Më 30 shtator në Bruksel, palët nga Kosova dhe Serbia arritën marrëveshje për targat, sipas së cilës simbolet shtetërore në targa do të mbuloheshin me letra ngjitëse.

UNMIK: Do të jemi këtu derisa Këshilli i Sigurimit nuk merr vendim tjetër

“Radio Evropa e Lirë” ka pyetur misionin e UNMIK-ut nëse konsideron se ende është e nevojshme prania e tij në Kosovë.

Në përgjigjen e këtij misioni thuhet se ata do të jenë këtu derisa Këshilli i Sigurimit të OKB-së nuk do të marrë një vendim tjetër.

“Rezoluta 1244 (1999) e Këshillit të Sigurimit të Kombeve të Bashkuara përcakton mandatin e pranisë ndërkombëtare civile dhe të sigurisë në Kosovë. Çdo rregullim i këtij mandati kërkon një vendim nga Këshilli i Sigurimit”, është thënë në përgjigjen e UNMIK-ut.

UNMIK-u ka shpjeguar se aktualisht bashkëpunon në fusha të ndryshme me institucionet e Kosovës, si dhe me shoqërinë civile. UNMIK thotë se bazuar në mandatin që ka në pesë vjetët e fundit, mes tjerash, ka ndarë rreth nëntë milionë euro për fuqizimin e rendit dhe ligjit, respektimin e të drejtave të njeriut e bashkëpunimin ndërmjet komuniteteve.

Në misionin e UNMIK-u thonë se shefi i këtij misioni “zhvillon konsultime të vazhdueshme me lidershipin e Prishtinës dhe Beogradit”, duke shtuar se takime të tilla zhvillojnë edhe me misione të tjera ndërkombëtare në Kosovë, përfshirë këtu KFOR-in, OSBE-në dhe EULEX-in.

Miftaraj: UNMIK-ut t’i kërkohet raportim i drejtë

Drejtori i Institutit të Kosovës për Drejtësi, Ehat Miftaraj, ka thënë për “Radion Evropa e Lirë” se çdo takim që zyrtarët e Kosovës mund të kenë me përfaqësues të UNMIK-ut, duhet të kërkohet që të ketë raportim të drejtë në Këshillin e Sigurimit të OKB-së.

Miftaraj ka thënë se në këtë duhet të insistohet përderisa OKB-ja nuk e shfuqizon Rezolutën 1244.

“Takime të tilla do të duhej të kontribuonin që Kosova të kërkojë nga UNMIK-u që në raportet që bëhen në Këshill të Sigurimit, të thuhet e vërteta, e që në rastin e fundit, fatkeqësisht kjo nuk ndodhi pasi që mund të themi pas një kohe jashtëzakonisht të gjatë, raportimi i zotit Zahir Tanin, i cili është raportimi i fundit i tij si përfaqësues i Sekretarit të Përgjithshëm, mund të themi që nuk e theksoi realitetin, por ishte i njëanshëm”, ka thënë Miftaraj.

Miftaraj ka vlerësuar se në raportimin e tij të fundit në seancën e Këshillit të Sigurimit të OKB-së, shefi i UNMIK-ut, Zahir Tanin, ka dalë jashtë kornizave dhe praktikave që, sipas tij, ky mision ka aplikuar në raportim, që nga shpallja e pavarësisë së Kosovës në vitin 2008.

Pavarësisht mënyrës se si raporton UNMIK-u për situatën në Kosovë, ish-ministrja për Dialog, Edita Tahiri, ka thënë se Kosova duhet të angazhohet më shumë në aspektin diplomatik sa i takon kërkesës për shfuqizim të Rezolutës 1244.

Këtë gjë, sipas saj, Kosova do të mund ta bënte duke shfrytëzuar ndihmën e Shteteve të Bashkuara.

“Atë që dua të them është se është fuqia dhe ndikimi diplomatik i ShBA-së, i cili mund të bëjë që të anulohet Rezoluta 1244 nga Këshilli i Sigurimit sepse ajo është baza legale e funksionimit të UNMIK-ut aktual. Natyrisht edhe Kosova mund të zhvillojë diplomaci në këtë drejtim”, ka thënë Tahiri.

Çfarë ishte dhe çfarë ka mbetur nga UNMIK-u?

Misioni i Kombeve të Bashkuara, UNMIK, u vendos në Kosovë për herë të parë në qershor të vitit 1999.

Ky mision kishte për qëllim që të shërbente si prezencë ndërkombëtare civile dhe ushtarake pas miratimit të Rezolutës 1244 të Këshillit të Sigurimit të OKB-së.

OKB-ja e kishte sjellë këtë mision që të ndihmonte në rindërtimin e institucioneve të Kosovës, pasi gjatë luftës sistemi gjyqësor në Kosovë ishte “rrënuar” dhe kishte “nevojë urgjente për të ndërtuar sundim të vërtetë të ligjit, duke përfshirë edhe përmes rindërtimit të menjëhershëm të një gjyqësori të pavarur, të paanshëm dhe shumetnik.”

UNMIK-u pësoi një ristrukturim të thellë në vitin 2008 kur Kosova shpalli pavarësinë dhe në Kosovë arriti një mision tjetër ndërkombëtar, misioni i Bashkimit Evropian për Sundim të Ligjit (EULEX), të cilit iu bartën kompetencat që mbante UNMIK-u.

Aktualisht, UNMIK-u ka prani shumë të kufizuar në Kosovë.

Në mbledhjen e fundit të Këshillit të Sigurimit të OKB-së, ShBA-ja përsëriti kërkesën për mbyllje të këtij misioni.