New York, SHBA, 8 Nëntor 2024 – shkruan Prof. Dr. Fejzulla Berisha

Rikthimi i Donald Trump në Shtëpinë e Bardhë dhe vazhdimi i Albin Kurtit si kryeministër i Kosovës mund të sjellin sfida të reja politike dhe juridike për Kosovën, duke marrë parasysh pozicionet e tyre të ndryshme në raport me të drejtën ndërkombëtare dhe të brendshme. Kurti ka theksuar fuqishëm ruajtjen e sovranitetit dhe integritetit territorial të Kosovës, duke mbështetur zhvillimin ekonomik dhe anëtarësimin në organizata ndërkombëtare, përfshirë OKB-në, si pjesë e përpjekjeve për të forcuar statusin e Kosovës në skenën ndërkombëtare.

Në dialogun me Serbinë, Kurti ndjek një qasje parimore, të bazuar në normat e së drejtës ndërkombëtare që mbrojnë sovranitetin dhe tërësinë territoriale, duke refuzuar çdo zgjidhje që do të komprometonte këto parime.

Administrata e mëparshme Trump kishte një qasje më ekonomike ndaj dialogut Kosovë-Serbi, duke nxitur normalizimin ekonomik si një hap drejt stabilitetit, në vend të zgjidhjes së plotë politike. Kjo strategji ekonomike mund të përputhet deri diku me qasjen e Kurtit për zhvillim të qëndrueshëm ekonomik, me kusht që çdo marrëveshje të mos ndikojë negativisht mbi sovranitetin e Kosovës, një parim ky i mbrojtur nga e drejta ndërkombëtare.

Nëse administrata e re Trump vazhdon të promovojë stabilitetin ekonomik si prioritet, kjo mund të gjejë mbështetje të pjesshme nga Kurti, për sa kohë që çdo bashkëpunim të mos përfshijë kushte që mund të cenojnë statusin juridik të Kosovës. Nga ana tjetër, nëse SHBA nën drejtimin e Trump nuk i jep mbështetje njohjeve të reja për Kosovën, qeveria e Kurtit mund të intensifikojë përpjekjet për njohje diplomatike përmes BE-së dhe vendeve të tjera në rajon, duke ndjekur një qasje që thekson të drejtën e Kosovës për njohje ndërkombëtare si shtet sovran.

Një çështje tjetër e ndjeshme mund të jetë nëse administrata Trump do të mbështesë një autonomi më të zgjeruar për komunitetin serb në Kosovë, një ide të cilën Kurti e kundërshton fuqishëm, pasi bie ndesh me të drejtën për integritetin territorial të shtetit. Një politikë e tillë nga SHBA mund të rrisë presionin mbi Kurtin për të pranuar lëshime që cenojnë parimet kushtetuese të Kosovës, duke rrezikuar stabilitetin politik të brendshëm.

Në rast se Trump adopton një qasje më distancuese ndaj BE-së, Kurti mund të kërkojë të forcojë bashkëpunimin me BE-në dhe organizata të tjera ndërkombëtare për të ruajtur mbështetjen diplomatike dhe për të përparuar në integrimin e Kosovës në strukturat ndërkombëtare.

Duke qenë se BE-ja ka mbështetur Kosovën në dialogun me Serbinë, ajo do të vazhdojë të luajë një rol thelbësor, veçanërisht në rast të një angazhimi më të dobët nga SHBA-ja.

Kthimi i mundshëm i Richard Grenellit në një rol të rëndësishëm mund të paraqesë sfida për Qeverinë e Kosovës. Si i dërguari i posaçëm i Trump për dialogun Kosovë-Serbi, Grenell mbështeti një marrëveshje pragmatike të bazuar në normalizimin ekonomik përpara zgjidhjeve politike, duke promovuar një qasje të cilën qeveria Kurti e ka konsideruar si cenim të sovranitetit.

Pra nëse Grenell rikthehet në një rol të ngjashëm, ai mund të përforcojë qëndrimin amerikan ndaj Kosovës duke theksuar përfitimet ekonomike dhe kompromisin, qasje kjo e cilësuar “transaksionale.” Kjo mund të sjellë sfida për Kurtin, i cili mbështetet në të drejtën e Kosovës për njohje të plotë dhe sovranitet të pacenueshëm sipas standardeve ndërkombëtare.

Në përmbledhje, ndryshimet e mundshme në politikën e jashtme të SHBA-së nën një administratë Trump mund të krijojnë sfida për qeverinë e Kurtit, duke e detyruar Kosovën të balancojë marrëdhëniet diplomatike ndërmjet SHBA-së dhe BE-së.

Edhe pse mund të ketë hapësirë për bashkëpunim në aspektin ekonomik, Kurti pritet të mbetet i palëkundur në mbrojtjen e sovranitetit dhe integritetit territorial të Kosovës, sipas normave të së drejtës ndërkombëtare dhe kushtetutës së vendit.

Ndërkohë, zgjedhjet e 9 shkurtit 2025 do të jenë vendimtare për të përcaktuar qeverinë e ardhshme të Kosovës dhe do të paraqesin një sfidë të rëndësishme për VV-në e udhëhequr nga Kurti.